Bước ngoặt của dòng phim siêu anh hùng

2022 ghi nhận hai phim siêu anh hùng bạo lực và u tối ra rạp là “The Batman” và “ Doctor Strange in the Multiverse of Madness”. Các tác phẩm đánh dấu sự thay đổi của dòng phim này.

Nửa đầu 2022, phòng vé toàn cầu chào đón hai tác phẩm siêu anh hùng, gồm The Batman từ DC Film cùng Warner Bros. và Doctor Strange in the Multiverse of Madness do Marvel Studios sản xuất và Walt Disney phát hành. Không chỉ là những bộ phim thành công về doanh thu, hai tác phẩm còn có thể coi như làn gió mới với các vũ trụ điện ảnh chuyển thể từ phim siêu anh hùng. Nếu The Batman mang lại cho khán giả yêu điện ảnh một cách tiếp cận mới nhân vật hiệp sĩ bóng đêm thành phố Gotham đã quá quen thuộc, Doctor Strange in the Multiverse of Madness cũng không hề kém cạnh khi đẩy nội dung các bộ phim siêu anh hùng gắn nhãn PG-13 tới một ranh giới mới.

Phim siêu anh hùng đang thay đổi

Hồi tháng 3, nhân dịp tác phẩm The Batman ra mắt, đạo diễn Matt Reeves đã có buổi phỏng vấn độc quyền với Zing. Trong chương trình, nhà làm phim được đề nghị bày tỏ suy nghĩ về quan điểm Hollywood những năm trở lại đây đang quá phụ thuộc vào dòng phim siêu anh hùng.

Nhà làm phim không phủ nhận sự thật này. Ông nói: “Bạn thấy đấy, ngành công nghiệp điện ảnh nói chung đang bị hút về phía dòng phim siêu anh hùng. Và tôi phải nói bản thân mình may mắn khi có những kinh nghiệm nhất định về thể loại này. Đó là một diễn biến có lợi với tôi, trao cho tôi cơ hội được thực hiện những gì mình đang ấp ủ”.

“Nền công nghiệp điện ảnh đã thay đổi một cách thật ngoạn mục so với khi tôi còn là một đứa nhóc. Nó đã trải qua nhiều lần chuyển hướng rõ rệt. Tôi cũng nhận ra khi làm một bộ phim siêu anh hùng, ta có thể sử dụng các phép ẩn dụ trong thể loại này để nói về các vấn đề của thế giới thực”, Reeves tiếp tục.

The Batman phát hành hồi tháng 3, hiện đã kiếm được hơn 767 triệu USD từ phòng vé toàn cầu và đang giữ ngôi phim điện ảnh ăn khách nhất năm 2022. Ảnh: Warner Bros.

Vị đạo diễn cũng cho hay ông bị câu chuyện về Batman hấp dẫn bởi nó chứa đựng nhiều bí ẩn về tâm lý học cũng như giàu tính nhân văn. Thành phố Gotham nơi siêu anh hùng gắn bó cũng giống như một phiên bản thu nhỏ thế giới thực với mâu thuẫn giai cấp, nạn tham nhũng lạm quyền, tội phạm ngang nhiên hoành hành…

“Vậy nên, thế giới siêu anh hùng mang đến cho chúng ta cơ hội kể những câu chuyện đầy tham vọng, không chỉ mang đến cho người xem một trải nghiệm giải trí giật gân, sởn gai ốc mà còn dẫn dắt họ tới chỗ liên tưởng, đồng cảm, và kết nối vào câu chuyện với tư cách một con người. Tôi nghĩ cơ hội ở đó, tham vọng ở đó. Tôi cũng thấy những nhà làm phim khác muốn hướng tới các giá trị này”, Matt Reeves nhận xét về tiềm năng phát triển của dòng phim siêu anh hùng.

“Làm một bộ phim siêu anh hùng rất đắt đỏ. Tôi nghĩ khán giả thích phim siêu anh hùng bởi họ quý mến các nhân vật. Tôi hiểu cảm xúc ấy, bởi tôi cũng yêu thích các siêu anh hùng. Tôi nghĩ đây là cơ hội để mở rộng biên giới giữa các thể loại, gia tăng trải nghiệm cho khán giả. Tôi hy vọng những gì chúng tôi đang làm sẽ tạo ra thứ gì đó mới mẻ cho họ. Tôi hy vọng dòng phim siêu anh hùng có thể phát triển tới một giai đoạn mới, phá bỏ các rào cản thể loại”, nhà làm phim kết luận.

Trong The Batman, nhân vật siêu anh hùng do Robert Pattinson thủ vai đã bắt tay điều tra một vụ giết người hàng loạt nhắm vào giới tinh hoa của thành phố Gotham. Tại hiện trường mỗi án mạng, tên hung thủ tự xưng Riddler (Paul Dano) luôn gửi cho Batman các manh mối, cũng là lời thách thức ẩn sau những câu đố mẹo.

Cả Batman và Riddler trong bộ phim của Matt Reeves đều là những thanh niên trẻ vừa bước vào đời. Nhưng theo cách này hay cách khác, sự suy đồi của thành phố Gotham đã hủy hoại họ. Cả hai đều là cô nhi, đều nung nấu ý chí trả thù thế lực tà ác to lớn mà chính họ cũng không thấy mặt.

Hai thanh niên – ôm theo những mất mát thơ ấu và nỗi chán nản, bất mãn với hiện thực – đều đang tiến những bước cuối cùng đến sát mép vực thẳm tha hóa. Cách bộ phim xây dựng chân dung nhân vật Bruce Wayne/Batman trẻ tuổi cùng kẻ thù của anh đôi lúc tạo cho khán giả ấn tượng họ như hai mặt của một tấm gương, những tâm hồn u tối được hoài thai dưới sự mục ruỗng của thành phố.

Khác biệt duy nhất giữa hai nhân vật chỉ nằm ở một khoảnh khắc khi người này lựa chọn từ bỏ thù hận, còn kẻ kia quyết bám lấy nó tới cùng. Đó chính là ranh giới mong manh giữa tốt và xấu, thiện và ác, đúng và sai luôn tồn tại trong mọi khía cạnh của đời sống, buộc mỗi cá nhân phải tự đưa ra lựa chọn cho chính mình. Và quyết định ấy sẽ nói lên họ là ai.

Nhân vật chính diện sa ngã

Trong Doctor Strange in the Multiverse of Madness, Stephen Strange (Benedict Cumberbatch) và người huynh đệ chí cốt Wong (Benedict Wong) đã gặp gỡ cô bé America Chavez (Xochilt Gomez) – người có khả năng mở cánh cổng nối các vũ trụ. Nhận thấy America đang bị truy sát bởi một thế lực nguy hiểm, Strange đã nghĩ mình cần tới sự giúp đỡ của nữ phù thủy Wanda (Elizabeth Olsen).

Tuy nhiên, điều phù thủy tối thượng không thể ngờ – hoặc đã lường trước nhưng từ chối chấp nhận – là việc phù thủy Wanda nhân hậu ngày nào đã bị tha hóa bởi hắc thuật. Sau các sự kiện trong hồi kết Avengers và bi kịch ở Westview, nỗi đau đớn khi không thể nói lời tạm biệt sau cuối với những người thương yêu, nỗi cô đơn và cảm giác bị người mình từng quen biết ruồng bỏ đã đẩy Wanda tới chỗ bị hút vào thế giới đen tối bên trong cuốn cổ thư Darkhold.

Nữ siêu anh hùng ta từng quen thuộc biến thành Scarlet Witch tàn độc, không từ thủ đoạn để được ở bên hai con trai một lần nữa, ngay cả khi nó đòi hỏi cô phải truy sát một thiếu niên vô tội xuyên qua các vũ trụ, tàn sát siêu anh hùng, thậm chí có hành vi chiếm xác. Chuỗi hành động đi ngược mọi giá trị về công bằng, lẽ phải và bác ái mà Wanda từng quyết tâm theo đuổi khi gia nhập liên minh siêu anh hùng trước kia.

Đây là lần thứ hai các siêu anh hùng đối đầu trên màn ảnh. Tuy nhiên, lần chạm trán này rất khác so với mâu thuẫn tư tưởng từng được kể trong Captain America: Civil War (2016) – khi hai siêu anh hùng cùng hướng đến một mục tiêu cao đẹp, nhưng với các cách hành động khác nhau. Doctor Strange in the Multiverse of Madness là câu chuyện về một người quyết ngăn chặn hành vi sai quấy của một người khác.

Lịch sử 14 năm trên màn ảnh rộng của Vũ trụ Điện ảnh Marvel từng chứng kiến những nhân vật phản diện hoặc nửa chính nửa tà hồi tâm chuyển ý, đi theo chính đạo. Trong số này, trường hợp nổi tiếng nhất phải kể đến chính là Loki (Tom Hiddleston) – cậu em nuôi lắm tài nhiều tật của Thor (Chris Hemsworth). Từ một kẻ cõng rắn cắn gà nhà trong phần phim Thor đầu tiên, anh đã biến thành vị hoàng tử Asgard sẵn sàng hy sinh tính mạng để bảo vệ thần dân của mình.

Wanda giờ đã thành một bà mẹ phát điên vì nỗi đau mất con, sẵn sàng nhúng chàm để được gặp lại chúng một lần nữa. Ảnh: Disney.

Chùm phim riêng về Doctor Strange là một sân khấu cho những người tốt sa ngã, khi ở phần phim năm 2016, Karl Mordo (Chiwetel Ejiofor) – một đồng đội của Strange – đã thề chống lại các phù thủy sau khi nhận ra niềm tin của mình bấy lâu được xây dựng từ những điều dối trá. Tới phần hậu truyện, ta lại thấy ác nữ Scarlet Witch vùng lên. Dù sự sa ngã của Wanda đã được dự báo trên màn ảnh, và kể nhiều trong truyện tranh, việc chứng kiến cô chìm dần vào bóng tối của cô đơn, đau khổ, cuồng nộ và tàn bạo vẫn khiến khán giả không khỏi đau lòng.

Trong nhật ký sản xuất của Doctor Strange in the Multiverse of Madness, đạo diễn Sam Raimi chia sẻ nữ phù thủy là một mảnh ghép quan trọng. Với tiền đề là WandaVision, ông và cộng sự muốn đi sâu khám phá động cơ của nhân vật, quan sát thế giới của các siêu anh hùng từ góc nhìn của Wanda – người bấy lâu nay vẫn bị đồng đội đặt dưới cái nhìn cảnh giác, dè dặt. Raimi cũng gọi câu chuyện của Wanda là “drama trong vũ trụ siêu anh hùng”.

“Dưới sự dẫn dắt của Stan Lee, trong cả hai vai trò thủ lĩnh và biên kịch, cùng đội ngũ họa sĩ tài năng, truyện tranh Marvel luôn có chất lượng vượt trội. Họ có tài trong việc vẽ ra những nhân vật phức tạp. Nhờ thế hồi thập niên 1960-1970, họ đã thắng thế DC Comics. Bạn có những phản diện đâu ra đấy trên màn ảnh. Bạn có những mối quan hệ cha con rối rắm phức tạp. Bạn có những người mẹ sẵn sàng thiêu trụi thế giới vì con mình. Đó là những ‘drama’ trong thế giới truyện tranh Marvel”, Sam Raimi chia sẻ.

Theo nhà làm phim, Marvel đã ăn nên làm ra và xây dựng được mối quan hệ giữa các nhân vật theo chiều sâu tâm lý – điều không nhiều tác phẩm điện ảnh khác thực hiện được. Chỉ tới gần đây, với đặc trưng về độ dài, quan hệ phức tạp giữa các siêu anh hùng mới được mô tả trên màn ảnh nhỏ. Tiếp đến, sự kết nối tình tiết giữa các TV series và phim điện ảnh cũng góp phần nối dài câu chuyện về một siêu anh hùng trên màn ảnh.

“Nhưng giờ đây, với việc thời lượng các phim điện ảnh được kéo dài, chúng tôi đã có thể kể những câu chuyện sâu sắc hơn. Marvel Studios đã tạo điều kiện cho chúng tôi nghiền ngẫm các nhân vật, phân tích lỗi lầm của họ, điểm yếu cũng như tình yêu vĩ đại họ dành cho ai. Chúng tôi có thể xây dựng chân dung một nhân vật liền mạch qua nhiều bộ phim. Với Multiverse of Madness, tôi có thể nương nhờ vào những nhà làm phim lớn, những nhà kể chuyện đại tài, diễn viên tài năng đã xây nên nhân vật Wanda trên màn ảnh”, ông nói.

Trailer Doctor Strange in the Multiverse of Madness