‘Bức màn thép’ mới của nước Mỹ

Tổng thống Trump vừa nâng thuế nhập khẩu thép từ 25% lên 50%, mở ra “bức màn thép” mới nhằm bảo vệ an ninh quốc gia và ngành công nghiệp lõi.

Tuy nhiên, quyết sách này có thể khiến giá cả tăng vọt và ảnh hưởng ngược tới nền sản xuất nội địa .

Tổng thống Mỹ Donald Trump thăm một nhà máy của Tập đoàn thép Irvin Works ở West Mifflin, bang Pennsylvania, Mỹ ngày 30/5/2025. Ảnh: REUTERS/TTXVN

Theo Wall Street Journal ngày 2/6, quyết định tăng thuế nhập khẩu thép từ 25% lên 50% của Tổng thống Donald Trump không chỉ là một động thái thuế quan thông thường, mà còn phản ánh chiến lược bảo vệ ngành công nghiệp cốt lõi và an ninh quốc gia của Mỹ. Tuy nhiên, chính sách này cũng đặt ra những thách thức đáng kể cho nền kinh tế.

Thép – Trụ cột an ninh quốc gia

Trong phát biểu hôm 30/5 tại Pittsburgh, Pennsylvania – “trái tim” của ngành luyện kim Mỹ, Tổng thống Trump khẳng định: “Một ngành thép mạnh không chỉ là vấn đề danh dự, thịnh vượng và tự hào – mà trên hết là vấn đề an ninh quốc gia”. Quan điểm này xuất phát từ thực tế rằng thép là nguyên liệu không thể thay thế trong sản xuất tàu chiến, tên lửa, vệ tinh và các hệ thống quốc phòng quan trọng.

Chính quyền Trump cho rằng việc phụ thuộc vào thép nhập khẩu, đặc biệt từ Trung Quốc và cả các đồng minh như EU, Australia, có thể đe dọa khả năng kiểm soát chuỗi cung ứng kim loại chiến lược. Bằng cách tạo ra rào cản thuế quan cứng rắn, Mỹ đang xây dựng tuyến phòng thủ kinh tế nhằm đảm bảo độc lập trong lĩnh vực then chốt này.

Quyết định tăng thuế thép 50% được công bố trong bối cảnh Tổng thống Trump cuối cùng chấp thuận việc Nippon Steel của Nhật Bản mua lại US Steel. Thương vụ này trải qua quá trình phức tạp khi ông Trump từng từ chối bốn lần trước khi đồng ý. Nippon Steel cam kết đầu tư 14 tỷ USD vào US Steel, trong đó có 2,2 tỷ USD cho nhà máy Mon Valley ở Pittsburgh.

Việc chấp thuận thương vụ này giúp ngăn chặn kế hoạch của Cleveland-Cliffs – một công ty từng muốn mua US Steel để tạo ra thế độc quyền trong ngành. Nếu Cleveland-Cliffs thành công, họ sẽ kiểm soát 100% sản lượng lò cao (lượng gang hoặc thép thô được sản xuất từ một lò cao trong một thời gian nhất định), trữ lượng quặng sắt và hai phần ba sản lượng thép ô tô của Mỹ.

Tác động tiêu cực đối với người tiêu dùng

Mặc dù được kỳ vọng bảo vệ ngành thép nội địa, chính sách thuế cao có thể gây ra những hậu quả không mong muốn. Mức thuế 50% sẽ trừng phạt những người sử dụng thép ở Mỹ, bao gồm các nhà sản xuất ô tô và máy móc. Điều này có thể làm tăng chi phí sản xuất và cuối cùng là giá cả hàng hóa cho người tiêu dùng.

Kinh nghiệm từ nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump cho thấy hậu quả của chính sách tương tự. Thuế thép và nhôm đã khiến giá cả tăng trong một thời gian, nhưng cũng gây tổn hại cho khách hàng và làm giảm nhu cầu. Một nghiên cứu của Hội đồng Thống đốc Cục Dự trữ Liên bang ước tính thuế quan đã khiến 75.000 việc làm trong ngành sản xuất bị mất.

Lourenco Goncalves, Giám đốc điều hành Cleveland-Cliffs, đã thừa nhận gần đây rằng thuế quan ô tô và thép của Tổng thống Trump đối với Canada “đã tác động đến khách hàng của chúng tôi”. Ông cho biết: “Đó không phải là một phần trong kế hoạch của chúng tôi. Hoàn toàn không”. Những phản ứng này cho thấy ngay cả các doanh nghiệp trong ngành cũng gặp khó khăn khi thích ứng với chính sách thuế quan thay đổi liên tục.

Chiến lược chính trị và kinh tế dài hạn

Việc công bố chính sách mới về thép tại Pittsburgh không chỉ mang ý nghĩa kinh tế mà còn có tính toán chính trị sâu sắc. Pennsylvania là bang dao động quan trọng, nơi ngành thép từng là biểu tượng của nước Mỹ thịnh vượng. Tổng thống Trump đang gửi tín hiệu rõ ràng đến cử tri lao động rằng việc làm của họ đang được bảo vệ.

Với cam kết tạo ra hàng nghìn việc làm mới từ khoản đầu tư 14 tỷ USD – được cho là lớn nhất trong lịch sử Pennsylvania, đảng Cộng hòa đang tái thiết lập nền tảng chính trị từ tầng lớp lao động công nghiệp.

Cùng với đó, ông Trump còn nhấn mạnh rằng thép hiện đại không chỉ dành cho cầu đường và nhà máy điện, mà còn cần thiết cho các ngành công nghệ cao như xe điện, robot AI, năng lượng hạt nhân và hạ tầng vũ trụ. Những lĩnh vực này đòi hỏi thép đặc biệt với độ chính xác cực cao, không thể phụ thuộc vào nguồn cung giá rẻ từ nước ngoài.

Tóm lại, “bức màn thép” mới của Mỹ phản ánh cuộc đấu tranh giữa bảo vệ ngành công nghiệp cốt lõi và duy trì khả năng cạnh tranh trong nền kinh tế toàn cầu. Trong khi chính sách thuế 50% có thể tăng cường an ninh quốc gia và bảo vệ việc làm trong ngành thép, nó cũng có thể gây tổn hại cho các ngành sử dụng thép và người tiêu dùng cuối cùng. Thành công của chiến lược này sẽ phụ thuộc vào khả năng cân bằng giữa các mục tiêu an ninh, chính trị và kinh tế trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu ngày càng khốc liệt.