Brazil và cái tát của sự thức tỉnh

Đội chủ nhà World Cup 2014 nên xem thất bại 1-7 trước tuyển Đức ở bán kết vừa qua là liều thuốc đắng phải uống để có thể hướng tới thành công phía trước, giống như các thế hệ tiền bối từng làm sau cú ngã tại chung kết 1950.

Bóng đá Brazil đang trải qua nỗi đau vô cùng tận, nhưng hy vọng sau cú sốc này họ có thể đứng dậy một cách mạnh mẽ. Ảnh: Reuters.

Zizinho, huyền thoại mà Pele từng tôn là thần tượng, được bình chọn là cầu thủ hay nhất World Cup 1950. Nhưng tới giờ ông vẫn chỉ được nhớ tới chủ yếu vì thất bại cay đắng của Brazil trước Uruguay với tỷ số 1-2 ở chung kết của kỳ World Cup lần đầu được tổ chức ở xứ Samba. Hồi đó đội chủ nhà dẫn trước, nhưng đã để người hàng xóm Nam Mỹ ngược dòng bằng hai bàn cuối trận.

“Tôi đã thi đấu khoảng 19 năm và giành được một số danh hiệu. Tuy nhiên tôi, cũng giống như các đồng đội tham gia kỳ World Cup 1950, mãi chỉ được nhớ đến với tư cách một kẻ bại trận”, Zizinho viết như vậy ngay ở trang đầu của cuốn hồi ký xuất bản giữa những năm 1980.

Ở một nơi mà bóng đá được xem như một thứ tôn giáo, thất bại 1-7 ở bán kết vừa qua khiến mọi CĐV Brazil ê chề. Ảnh: Reuters.

Tuy nhiên sau đó các đội tuyển Brazil đã có tới năm lần đăng quang giải vô địch thế giới – một kỷ lục chưa bị phá. Brazil vì thế cũng luôn mang tiếng là có thể vô địch bất cứ đâu trên thế giới, ngoại trừ trên quê hương. Trong lần thứ hai World Cup quay lại đất Brazil hè năm nay, đội chủ nhà lại được đánh giá là ứng viên sáng giá cho ngôi vương. Nhưng những màn trình diễn suốt từ đầu giải lần này, trong đó có thất bại tan nát trước Đức ở bán kết, cho thấy việc họ không thể giành vé vào chung kết cũng là kết quả hợp lý. Chưa khi nào Brazil thua đậm đến thế ở bán kết World Cup. Kết quả tệ hại này mang màu sắc khác hẳn thất bại ở trận chung kết cách đây 64 năm. Brazil để tuột chức vô địch World Cup 1950 vì có phần thiếu may mắn. Còn lần này, tuyển Brazil gần như chỉ đứng nhìn người Đức dạy cách chơi bóng thế nào cho hiệu quả.

Cựu tiền vệ tuyển Brazil, Juninho, bình luận: “Người Đức đã chỉ bảo cho chúng ta phải chơi bóng như thế nào. Hôm nay đội tuyển Đức đã thi đấu thứ bóng đá tấn công mà Brazil muốn chơi. Vì vậy những người làm bóng đá Brazil cần phải bình tĩnh ngồi lại, nghiên cứu xem chuyện gì sai đã xảy ra với bóng đá nước nhà. Chúng ta cần phải xem xét lại các học viện bóng đá, cách thức đào tạo cầu thủ trẻ. Bóng đá Brazil cần có nhiều đổi thay”.

Trận thua 1-7 của Brazil trước Đức không chỉ khiến thế giới bóng đá ngỡ ngàng, mà còn là vết thương lòng khó hàn gắn đối với các cầu thủ áo vàng xanh. Nhiều năm tới, một số cầu thủ Brazil chắc chắn sẽ vẫn chưa thể nguôi được nỗi đau họ phải hứng chịu ngày 8/7/2014 tại Belo Horizonte. Nhưng Brazil nên coi thảm bại này là liều thuốc đắng khó uống nhưng cần thiết để giúp họ vượt qua thời khắc khó khăn và tiến tới cải tổ bóng đá trên diện rộng. Người Brazil không thể mãi lấy vinh quang trong quá khứ, với kỷ lục năm lần vô địch World Cup, để cho rằng chưa có chuyện gì nghiêm trọng xảy ra với cả nền bóng đá quốc gia.

Brazil chưa từng trải qua trận đấu nào tồi tệ như hôm 8/7, khi để bị dẫn đến 5-0 ngay trong hiệp một. Ảnh: Reuters.

Bóng đá cấp CLB của Brazil hiện tại ở trong tình trạng hỗn loạn, cả ở khâu tổ chức lẫn ý tưởng phát triển.

Sự phát triển kinh tế của quốc gia cùng sức mạnh đồng tiền giúp các CLB Brazil trả lương cầu thủ cao nhất khu vực Nam Mỹ. Nhưng sự khác biệt lớn về chế độ đãi ngộ này những năm gần đây không giúp các đội bóng Brazil tạo được sự áp đảo về chuyên môn khi tham gia Copa Libertadores – giải Champions League của Nam Mỹ. Năm nay Brazil thậm chí còn không có CLB nào giành quyền vào tới bán kết Libertadores.

Nếu đội tuyển Brazil vẫn có thể vô địch World Cup năm nay bằng lối chơi thực dụng, thì chắc có lẽ những tồn tại trong hệ thống bóng đá nước này thời gian gần đây sẽ tiếp tục bị xem nhẹ. Nhưng giờ thì những ai tôn thờ bản sắc truyền thống của bóng đá Brazil đã có lý do để vui mừng. Lối đá rắn, bỏ qua sức mạnh khu trung tuyến của Brazil ở World Cup 2014 cuối cùng đã thất bại, theo cách có lẽ không thể thảm hại hơn.

Nhiều HLV Brazil thời gian qua cho rằng đội tuyển sẽ không thể thành công nếu chơi tấn công đẹp mắt, dựa nhiều vào khả năng sở hữu và ban chuyền bóng, như thế hệ đội tuyển rất được yêu mến của năm 1982. Họ cho rằng bóng đá đương đại đã khác xưa nhiều, các trận đấu đòi hỏi thể lực, nên các cầu thủ được ưu tiên tuyển chọn, nhất là các tiền vệ trung tâm, phải là những người mạnh mẽ và cao to. Theo quan điểm này, các trận đấu thời nay không có chỗ cho những màn trình diễn dựa vào khả năng kiểm soát bóng, thay vào đó là những thế trận được định đoạt bởi các pha phản công nhanh hoặc các tình huống cố định. Trong quá khứ, Brazil luôn tìm cách thắng đối phương bằng thế trận áp đảo, còn gần đây họ tiếp cận trận đấu với tư duy đấu pháp kiểu châu Âu và thường thắng nhờ tận dụng được một số khoảnh khắc quyết định.

Tuy nhiên, trong khoảng gần một thập kỷ qua, đội tuyển Tây Ban Nha và Barcelona đã chứng minh điều ngược lại. Họ đã có một khoảng thời gian dài liên tục ngự trên đỉnh cao bóng đá thế giới ở cả cấp đội tuyển quốc gia, lẫn cấp CLB bằng những chiến thắng ấn tượng xuất phát từ lối chơi dựa vào khả năng phối hợp đồng đội ăn ý và kỹ thuật cá nhân điêu luyện của các cầu thủ. Chính đội tuyển Đức cũng đã có chiến thắng vang dội trước Brazil ở bán kết nhờ lối chơi tấn công mạnh mẽ, khả năng ban chuyền chính xác, sự gắn kết và cự ly hợp lý giữa các tuyến.

Do đó thất bại khó tin của Brazil lần này có thể sẽ tạo ra khoảng trống đủ lớn để họ nhận ra sai lầm và tiến hành một cuộc cách mạng bóng đá thực sự.

Ngày 8/7/2014 rõ ràng là thời khắc tồi tệ với Brazil, nhưng cũng có thể sẽ là ngày đánh dấu bước ngoặt của bóng đá nước này.

Theo VNE