BOT giao thông, đừng ‘đánh nhầm còn hơn bỏ sót’

Sức mạnh tổng thể của dư luận xã hội phải là những cú đấm chính xác, đập tan tiêu cực, nhưng phải là sức nâng mạnh mẽ cho những chủ trương đúng, việc làm hay.

Dự án BOT giao thông đường tránh Thị xã Cai Lậy (Tiền Giang) tiếp tục nóng với việc Bộ Giao thông vận tải (GTVT) trưng ra những công văn, giấy tờ cho thấy có sự đồng tình địa phương về dự án này, chứ không phải “vô can” như thông tin trước đó.

Trong lúc dư luận phản ứng tập thể một cách tiêu cực về BOT giao thông nói chung, thì những dự án BOT đúng nghĩa vẫn tiếp tục thể hiện những mặt tích cực của nó.

Hầm Đèo Cả chính thức thông xe vào sáng 21/8. Ảnh: Thanh Hà.

Sáng 21/8, Dự án Hầm Đèo Cả chính thức thông xe, nối Phú Yên và Khánh Hòa. Dự án này rút ngắn thời gian qua đèo từ 60 phút xuống còn 10 phút. Cánh lái xe có thể chọn đi qua hầm (mất phí) và đi qua đèo không mất tiền.

Quá tập trung vào vụ Cai Lậy, có vẻ như số đông đang bị ảnh hưởng lẫn nhau một định kiến xấu về BOT giao thông nói chung. Trên mạng xã hội, nhiều người đang lớn tiếng đòi tẩy chay BOT trên các tuyến đường khắp cả nước, bằng những suy luận thiếu căn cứ và phần nhiều cảm tính.

Mạng lưới giao thông từ lâu được ví như mạch máu của nền kinh tế. Việc duy trì những mạch máu này luôn thông suốt là nhiệm vụ khó khăn mà ngành giao thông vận tải phải đảm nhiệm. Hệ thống đường bộ, đường sắt, đường thủy, đường hàng không cả nước cũ kỹ, lạc hậu và hư hỏng, nay cần được cải tạo nâng cấp, làm mới nhanh nhất có thể để đáp ứng và hỗ trợ cho sự phát triển kinh tế xã hội.

BOT giao thông là một trong những cách tốt nhất huy động được vốn để xây đường, mở lộ. Theo thống kê, trong 5 năm, từ 2011 đến 2016, BOT giao thông đã thu hút hơn 200.000 tỉ đồng cho gần 100 dự án giao thông cả nước. Vô số cầu được bắc, đường được mở và hầm xuyên núi được đào.

Chỉ trong vòng 5 năm, số km đường cao tốc ở Việt Nam đã tăng tới 700%, lên 800km đường… Đó là những thành quả không thể phủ nhận mà BOT giao thông mang lại.

Chúng ta đang sẵn sàng lên án những tiêu cực của BOT giao thông thì tại sao không rạch ròi được những lợi thế của nó? Chúng ta đang bỏ ra rất nhiều thời gian để vạch tội, thì cũng cần xét đến công trạng của BOT giao thông. Mục tiêu làm cho BOT giao thông trở nên tốt hơn, hữu ích hơn, chứ không phải tẩy chay.

Không chỉ trạm thu phí BOT Cai Lậy bị đặt sai chỗ. Ở Thái Nguyên, BOT Thái Nguyên-Chợ Mới làm QL 3 mới, nhưng thu phí cả đường cũ. Ở Vĩnh Yên, doanh nghiệp làm đường tránh thị xã, nhưng lại thu tiền cả xe Bắc Thăng Long – Nội Bài ở Hà Nội. Doanh nghiệp xây đường tránh Thành phố Vinh nhưng lại thu phí cả xe qua cầu Bến Thủy. BOT đường từ Đức Trọng đến Đà Lạt (Lâm Đồng) lại thu phí xe ở Định Quán, Đồng Nai…

Dự án mở rộng quốc lộ 1 đoạn Nghi Sơn – Cầu Giát khi được lập bằng nguồn vốn ngân sách nhà nước, tổng mức đầu tư dự án chưa đầy 2.000 tỷ đồng. Sau khi được chỉ định cho liên danh Cienco 4 – Tổng công ty 319 thực hiện theo hình thức BOT, tổng mức đầu tư đã tăng lên gần gấp đôi (3.627 tỷ đồng), mặc dù quy mô đã rút gọn hơn.

Dự án mở rộng quốc lộ 1 qua tỉnh Khánh Hòa có chiều dài 37,7 km, khi hoàn thành và đi vào khai thác cuối tháng 10-2015, tổng mức đầu tư thực tế được xác định hơn 1.400 tỷ đồng, trong khi dự toán được lập ban đầu lên đến gần 2.700 tỷ đồng, chênh lệch tới hơn 1.280 tỷ đồng.

BOT đoạn Hà Nội – Bắc Giang do liên danh Đại Dương-319-Vinaconex-Văn Phú thực hiện, thanh tra Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã phát hiện mức chênh lệch tổng mức đầu tư hơn 800 tỷ đồng; trong đó, riêng phần tăng do chi phí xây lắp hơn 270 tỷ đồng.

BOT Pháp Vân-Cầu Giẽ Hà Nội chỉ trải nhựa mặt đường mà thu phí như làm đường mới…

Rất nhiều những bất cập, tiêu cực trong nhiều dự án BOT giao thông. Nhưng ở khía cạnh khác, những đường cao tốc Hà Nội – Lào Cai, Hà Nội – Hải Phòng, TP.HCM – Trung Lương, TP.HCM – Long Thành – Dầu Giây,… vô số những cây cầu hiện đại, những cảng biển khắp nơi được làm mới đã và đang đóng góp tích cực vào phát triển kinh tế cả nước.

Phê phán BOT giao thông bất cập, tiêu cực là đúng, nhưng không vì thế mà tẩy chay tính đúng đắn của hình thức huy động vốn này.

Cả thế giới làm thế và Việt Nam chúng ta cũng vậy. Sức mạnh tổng thể của dư luận xã hội phải là những cú đấm chính xác, đập tan tiêu cực, nhưng phải là sức nâng mạnh mẽ cho những chủ trương đúng, việc làm hay.

(Theo Khám Phá)