Bỏ làng vì sạt lở

Vào mùa bão lũ, người dân trên nhiều địa bàn trong tỉnh Quảng Trị lại phải sống trong bao nỗi lo, bởi nạn sạt lở các dòng sông lớn.

Xã Triệu Độ (H.Triệu Phong, Quảng Trị) nằm bên bờ sông Thạch Hãn, 15 năm nay người dân khốn đốn bởi nạn sạt lở bờ sông diễn ra khốc liệt. Đặc biệt tại thôn Trung Yên, diện tích đất sản xuất đã bị “teo” lại từ 15 ha xuống còn 8 ha làm người nông dân không khỏi ứa nước mắt.

Sạt lở bờ sông đã làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống người dân thôn Trung Yên (xã Triệu Độ, H.Triệu Phong, Quảng Trị) – Ảnh: Nguyễn Phúc

Theo ông Lê Đa Sơn, Chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi và Phòng chống lụt bão tỉnh Quảng Trị, có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng sạt lở tại các dòng sông lớn. Trong đó các nguyên nhân khách quan chính là do địa hình Quảng Trị hẹp chiều Đông Tây, sông suối ngắn dốc, hệ số uốn cong của các sông lớn và trong những năm gần đây do biến đổi khí hậu, xuất hiện những trận mưa lớn, nước lên nhanh và đổ về xuôi với tốc độ mạnh, cuốn phăng những mảng đất ven sông. Ngoài ra, nguyên nhân chủ quan là do phía thượng lưu các dòng sông tình trạng khai thác vàng, sa khoáng diễn ra khá ồ ạt trong khi phía hạ lưu thì lại có “sa tặc” quần đảo ngày đêm để khai thác cát sỏi làm biến đổi dòng chảy…

Theo ông Nguyễn Văn Huân, Thôn phó thôn Trung Yên thì ngay tại khoảnh đất của ông cách đây mấy năm còn xa bờ sông cả trăm mét thì nay chỉ cách… 3 m. “Tốc độ sạt lở rất kinh hoàng. Đất đai, cây cối đều trôi hết, đã có 15 hộ đã phải di dời và hiện còn hơn chục hộ nữa chỉ còn cách các hàm ếch chừng dăm mét cần được di chuyển khẩn cấp nhưng hiện xã chưa bố trí được” – ông Huân nói. Ông Đinh Cao Cả, cán bộ địa chính UBND xã Triệu Độ cho hay tại các thôn An Lợi, An Dạ, Gia Độ của xã cũng bị ảnh hưởng bởi sạt lở nhưng diễn ra chậm hơn ở Trung Yên. “Hiện nay, quỹ đất của xã không còn nhiều, chúng tôi chỉ có thể tiếp tục rà soát lại để xem xét bố trí cho những hộ thật sự nguy cấp do sạt lở đe dọa trực tiếp” – ông Cả nói.

Tại xã Hải Chánh (H.Hải Lăng), nơi có hệ thống sông Ô Lâu chảy qua, tổng chiều dài bờ sông bị sạt lở là hơn 5 km, tập trung ở thôn Mỹ Chánh, Hội Kỳ, Xuân Lộc, Tân Lương… ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống của gần 500 hộ dân. Đặc biệt tại làng cổ Hội Kỳ, sạt lở còn gây nên nguy cơ làm sập luôn hàng chục ngôi nhà rường cổ quý giá của tỉnh Quảng Trị.

Ông Hoàng Hữu Sử, Phó chủ tịch UBND xã Hải Chánh cho biết, trước mắt xã chỉ có thể yêu cầu người dân tập kết của cải, vật nuôi cũng như di dời nhà đi chỗ khác còn việc khắc phục tận gốc thì xã không có đủ kinh phí và nhờ cấp trên xem xét… Tại xã Hải Lệ (TX.Quảng Trị), nạn sạt lở sông Thạch Hãn gần như “xóa sổ” ngôi làng Tân Mỹ 300 năm tuổi khi “ăn” vào bờ hơn 300 m, làm 96 hộ phải bỏ làng mà đi… Chưa hết, chừng 250 hộ dân của các thôn Hải Chữ, Xuân Mỵ, Bách Lộc (xã Trung Hải, H.Gio Linh) cũng vô cùng lo lắng vì nạn sạt lở bờ sông Bến Hải. Có một điều trùng khớp là những địa phương bị sạt lở nặng cũng là nơi “sa tặc” lộng hành, khiến dòng chảy của các con sông bị biến đổi. Nhiều người dân cho rằng nạn sạt lở sẽ tiếp tục nếu như vẫn còn những tàu thuyền gầm rú suốt đêm ngày trên sông.

Độ an toàn của các công trình thủy lợi

Một nỗi lo khác của người dân Quảng Trị khi mùa lũ sắp về chính là độ an toàn của các công trình thủy lợi. Toàn tỉnh có 13 công trình thủy lợi lớn, trong đó có một số xây dựng từ 15-20 năm, đang xuống cấp nghiêm trọng. Đặc biệt tại hệ thống cống đập Việt Yên (H.Triệu Phong), công trình ngăn dòng Vĩnh Định với nhiệm vụ ngăn mặn giữ ngọt cho hơn 4.000 ha lúa, rau màu, hàng ngàn ha nuôi trồng thủy sản ở bắc H.Triệu Phong và đông H.Hải Lăng, hiện đã bị hư hỏng trầm trọng. Từ tháng 5.2010, Thanh Niên đã phản ánh về công trình này, vào thời điểm đó lãnh đạo Sở NN-PTNT tỉnh Quảng Trị cho biết đã có phương án khắc phục nhưng bây giờ vẫn tiếp tục chờ.

Theo TNO