Bộ GTVT đề xuất 8 trạm BOT không thu phí tự động không dừng

Do những nguyên nhân khác nhau nên Bộ GTVT đề xuất 8 dự án BOT chưa triển khai thu phí không dừng.

Bộ GTVT cho biết, dự án thu phí tự động (ETC) không dừng gồm 2 giai đoạn.

Giai đoạn 1 gồm các trạm trên QL1 và đường Hồ Chí Minh qua Tây Nguyên và một số tuyến cao tốc với tổng số 44 trạm.

Giai đoạn 2 gồm các trạm thu phí còn lại trên các tuyến quốc lộ với tổng số 33 trạm. Ngoài ra, còn các trạm thu phí do địa phương là cơ quan nhà nước có thẩm quyền thực hiện.

Vận hành 35 trạm thu phí tự động không dừng , hạn chế dùng tiền mặt

Đến nay đã triển khai và vận hành hệ thống ETC được 40 trạm, bước đầu tạo điều kiện thuận lợi cho người tham gia giao thông và tăng cường minh bạch trong hoạt động thu phí.

Đối với dự án giai đoạn 2, đến nay nhà đầu đã hoàn thành việc lắp đặt thiết bị thu phí điện tử không dừng tại 25 trạm đủ điều kiện triển khai ETC.

Về tổng thể đến 31/12/2020 cơ bản toàn bộ các trạm thu phí trên toàn quốc đủ điều kiện triển khai sẽ được lắp đặt, vận hành hệ thống ETC đáp ứng tiến độ theo chỉ đạo của Thủ tướng.

Ngoại trừ 4 trạm thu phí do Tổng công ty phát triển Đường cao tốc Việt Nam quản lý, 8 trạm thu phí không đủ điều kiện triển khai và 4 trạm do UBND tỉnh Cà Mau đề xuất không triển khai.

Thời gian thu phí ngắn, đầu tư gây lãng phí

Đối với 8 trạm thu phí Bộ GTVT đề xuất không thực hiện hoặc lùi thời gian thực hiện, có 3 trạm thuộc dự án đầu tư mở rộng QL51 có thời gian thu phí còn lại quá ngắn.

Theo Bộ GTVT, dự án đầu BOT đầu tư mở rộng QL51 (tỉnh Đồng Nai) do Công ty CP phát triển đường cao tốc Biên Hòa – Vũng Tàu là chủ đầu tư.

Dự án sử dụng 3 trạm thu phí để thu phí hoàn vốn (dự kiến kết thúc vào năm 2034). Tuy nhiên phương án tài chính của dự án có nhiều thay đổi so với hợp đồng đã ký. Theo tính toán, thời gian thu phí của dự án QL51 dự kiến sẽ kết thúc trong năm 2021.

Với thời gian thu phí của dự án còn lại rất ngắn, khoảng chưa đến 1 năm, việc đầu tư hệ thống ETC với chi phí lớn sẽ không hiệu quả, có thể gây lãng phí, ảnh hưởng đến phương án tài chính của cả dự án BOT và dự án thu phí điện tử không dừng.

Dân chưa đồng tình nên chưa triển khai

Đối với 2 trạm có vướng mắc chưa được thu phí, Bộ GTVT đang báo cáo Thủ tướng phương án dùng vốn ngân sách hoàn trả cho nhà đầu tư. Đó là trạm thu phí Bờ Đậu và Trạm T2 trên QL91.

Trong quá trình triển khai thu phí hoàn vốn còn một bộ phận người dân chưa đồng tình, thường xuyên tụ tập phản đối, gây mất an ninh trật tự an toàn giao thông tại trạm thu phí dẫn đến các trạm phải tạm dừng thu.

“Đến 31/12/2020, do hai trạm thu phí chưa thể triển khai thu phí hoàn vốn được nên việc triển khai thu phí không dừng không thực hiện được”.

Mức thu quá thấp, thiếu hụt doanh thu

Liên quan 3 trạm có doanh thu thu phí thực tế quá thấp, Bộ GTVT cho biết, trạm cầu Thái Hà hoàn vốn cho dự án đầu tư xây dựng cầu Thái Hà vượt sông Hồng trên đường nối 2 tỉnh Thái Bình, Hà Nam với đường cao tốc Cầu Giẽ – Ninh Bình theo hình thức Hợp đồng BOT.

Theo hợp đồng đã ký, thời gian thu phí của dự án khoảng 16 năm 7 tháng (dự kiến đến năm 2035).

Trong quá trình triển khai, do định hướng phát triển kinh tế xã hội và quy hoạch giao thông tại khu vực có nhiều thay đổi bất lợi đối với việc thu phí của dự án, đặc biệt sau khi cầu Hưng Hà sử dụng vốn vay ODA Hàn Quốc, bắc qua sông Hồng kết nối 2 tỉnh Thái Bình và Hà Nam chạy song song với cầu Thái Hà hoàn thành đưa vào sử dụng.

Hiện nay, phần lớn phương tiện lưu thông từ phía Hà Nam sang Thái Bình, Hải Dương, Hải Phòng và ngược lại đều chọn phương án đi qua cầu Hưng Hà để tránh mất phí.

Do vậy doanh thu thu phí của dự án rất thấp, chỉ đạt khoảng 15% so với phương án tài chính tính toán trong Hợp đồng.

Theo Bộ GTVT đến 31/12 cơ bản việc triển khai lắp đặt thu phí không dừng đáp ứng tiến độ theo yêu cầu của Thủ tướng

Ngoài ra dự án BOT cầu Mỹ Lợi trên QL50 (tỉnh Tiền Giang và Long An) có mức đầu tư khoảng hơn 1.400 tỷ đồng, sử dụng trạm thu phí cầu Mỹ Lợi để thu phí hoàn vốn. Theo hợp đồng, thời gian thu phí của dự án khoảng 27 năm 11 tháng (kết thúc vào năm 2043).

Hiện nay doanh thu dự án chỉ đạt khoảng 30% so với phương án tính toán và trên cơ sở cập nhật lại giá trị quyết toán, lãi vay, chi phí quản lý bảo trì… tính toán lại thời gian thu phí hoàn vốn của dự án hiện nay khoảng 44 năm 6 tháng không đảm bảo phương án tài chính hoàn vốn.

Với trạm Km1747 đường Hồ Chí Minh, hoàn vốn cho dự án nâng cấp, mở rộng đường Hồ Chí Minh (Km1738 148-Km1763 610), tỉnh Đắk Lắk, Theo hợp đồng đã ký, thời gian thu phí của dự án khoảng 20 năm 2 tháng (dự kiến kết thúc 2036).

Trạm thu phí này hoạt động bình thường từ tháng 11/2015. Tuy nhiên, khi đưa tuyến tránh phía Tây TX. Buôn Hồ vào khai thác, nhiều phương tiện sử dụng tuyến tránh, không đi qua trạm thu phí, ảnh hưởng rất lớn đến doanh thu (doanh thu chỉ đạt từ 20-30% so với phương án tài chính ban đầu).

Bộ GTVT đã báo cáo Thủ tướng Chính phủ phương án di dời trạm thu phí hiện nay về Km1758 085. Tuy nhiên, mới đây, Công ty CP BOT Quang Đức báo cáo không thu xếp được khoản vay bổ sung và lo ngại người dân chưa đồng thuận nên không thực hiện việc di dời trạm.

Cũng theo Bộ GTVT, đối với 3 trạm thu phí của các dự án trên, Bộ GTVT và nhà cung cấp dịch vụ ETC đã nhiều lần đàm phán với nhà đầu tư các dự án BOT để triển khai thu phí điện tử không dừng.

Tuy nhiên, doanh thu thu phí của các dự án quá thấp, hiện không đủ để trả lãi vay ngân hàng nếu triển khai thu phí điện tử không dừng tại thời điểm này sẽ tiếp tục phá vỡ phương án tài chính của dự án BOT.