‘Bịt’ các kẽ hở khi can phạm đặt tiền để tại ngoại

Nhiều luật sư lo ngại, việc xác định bị can, bị cáo đủ tiêu chuẩn đượ c đóng tiền bảo lãnh chủ yếu dựa vào báo cáo của cán bộ làm công tác xác minh, nên sẽ khó tránh được hiện tượng tiêu cực, chạy chọt để đạt “chuẩn” tại ngoại.

Theo nhiều chuyên gia pháp luật, đặt tiền hoặc tài sản có giá trị để bảo đảm là một trong những biện pháp ngăn chặn đã được quy định từ hơn 20 năm nay, nhưng thực tiễn giải quyết các vụ án hình sự thì hầu như không áp dụng. Nguyên nhân được cho là do chưa có hướng dẫn cụ thể nên các cơ quan tiến hành tố tụng không dám mạnh dạn áp dụng.

Luật sư Trương Anh Tú cho rằng việc Bộ Tư pháp xây dựng dự thảo Thông tư hướng dẫn áp dụng biện pháp đặt tiền hoặc tài sản có giá trị để bảo đảm thay thế biện pháp tạm giam là “việc rất nên làm”. Nó sẽ “gỡ rối” cho các cơ quan tố tụng khi áp dụng biện pháp ngăn chặn để thay thế biện pháp tạm giam. Điều này phù hợp với tinh thần của cải cách tư pháp, hơn nữa nhiều nước trên thế giới cũng đã thực hiện.

Theo luật sư Phạm Thanh Bình, cần quy định thật cụ thể những điều kiện để áp dụng biện pháp đặt tiền, tài sản bảo đảm. Ví dụ, chỉ áp dụng với những bị can, bị cáo có nhân thân tốt (chưa có tiền án tiền sự thành khẩn, ăn năn, hối lỗi là thương binh, bệnh binh, người có công với cách mạng là người chưa thành niên và đang đi học). Ngoài ra, cũng cần quy định những tội phạm nào được áp dụng biện pháp này để tránh việc lạm dụng hoặc vận dụng tùy tiện.

Vị luật sư nhiều kinh nghiệm này cho rằng cần xem xét việc có nên áp dụng với những người “có hoàn cảnh khó khăn” không vì bản chất của chế định này là việc áp dụng biện pháp kinh tế để “thay thế biện pháp tạm giam”. Bởi nếu đã là người có hoàn cảnh khó khăn thì không thể có tiền hay tài sản để “đặt”. Trong trường hợp họ có đủ các điều kiện khác để không phải tạm giam, có thể áp dụng các biện pháp ngăn chặn khác như bảo lĩnh, cấm đi khỏi nơi cư trú…

Kết quả khảo sát được VnExpress ghi nhận từ chiều 4/9 đến 16h ngày 7/9.

Đồng quan điểm, luật sư Vũ Tiến Vinh cho rằng không nên quy định mức tiền cụ thể với tội phạm ít nghiêm trọng (10 triệu), tội nghiêm trọng (50 triệu)… như trong dự thảo vì như vậy khi trượt giá việc này sẽ không phù hợp. Mức này nên căn cứ lương tối thiểu cho linh hoạt và phù hợp với tình hình kinh tế, xã hội của từng thời điểm cụ thể. “Cần quy định một số tội mà tiền đặt có thể cao hơn mức thông thường nếu nghi can có xu hướng bỏ trốn hoặc gây khó khăn cho việc điều tra, truy tố, xét xử. Đối với các trường hợp tái phạm, tái phạm nguy hiểm thì nhất quyết không được áp dụng”, ông Vinh góp ý.

Theo luật sư Vinh, việc dự thảo quy định bị can, bị cáo có thể đặt nhà cửa, đất đai và các loại bất động sản khác là không nên bởi những tài sản này thường có giá trị rất lớn, gấp hàng chục lần số tiền cần đặt và ảnh hưởng đến cuộc sống của nhiều người. Nếu người phạm tội bỏ trốn thì cũng khó có thể sung công tài sản này, do vậy quy định sẽ không khả thi.

Theo nhiều chuyên gia luật, nên cho phép luật sư hoặc người nhà có thể thay mặt bị can, bị cáo làm đơn thay. Bởi, trong trường hợp họ đang bị tạm giam thì các thông tin về điều kiện kinh tế gia đình hầu như không nắm được. Đặc biệt, vấn đề mà nhiều luật sư lo lắng là theo dự thảo, việc xác định những người nào đủ tiêu chuẩn được đóng tiền bảo lãnh tại ngoại chủ yếu dựa vào sự trong sạch, liêm khiết của cán bộ công an làm công tác xác minh. “Liệu sẽ nảy sinh những tiêu cực, chạy chọt để “đạt chuẩn” được tại ngoại?”, một luật sư đặt vấn đề.

“Cơ quan soạn thảo cần cần xem xét và đưa ra những quy định chặt chẽ, tránh để người thực thi công vụ cũng như tội phạm lợi dụng khi thực hiện quy định tiến bộ này”, luật sư Bình nói.

Theo VNE