Biến thể phụ BA.5 xâm nhập vào Việt Nam: Chuyên gia khuyến cáo gì?
Các chuyên gia đưa ra nhận định về biến thể mới BA.5 của Omircron vừa ghi nhận ở Việt Nam.
Theo GS Phan Trọng Lân – Cục trưởng Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế, dịch ở Việt Nam xu thế giảm do thực hiện tốt công tác tiêm vaccine. Tuy nhiên, trước đây chủ yếu lưu hành hai biến thể phụ của Omicron là BA.1, BA.2 thì đến nay khu vực châu Âu và Mỹ ghi nhận thêm biến thể phụ BA.4, BA.5 và bắt đầu có sự gia tăng về số mắc.
Trung tâm Kiểm soát phòng ngừa và kiểm soát dịch bệnh châu Âu nhận định biến thể phụ này của Omicron tăng nhanh trong vài tuần gần đây. Cơ quan này cũng khuyến cáo các quốc gia duy trì biện pháp ứng phó với biến thể này bằng các giải pháp như tăng cường vaccine, tiêm mũi nhắc lại cho người có yếu tố nguy cơ và giám sát chặt chẽ nguy cơ biến thể xâm nhập vào trong nước.
Biến chủng mới của Omircon có tốc độ lây lan nhanh.
Các nước vẫn đang theo dõi và đánh giá về tính lây lan của hai biến thể phụ mới BA.4, BA.5. Tuy nhiên, vài đánh giá nhỏ lẻ ban đầu cho thấy, hai biến thể phụ này lây lan nhanh hơn BA.1 và BA.2. Về khả năng gây bệnh nặng, hiện chưa có bằng chứng cụ thể song theo một số nghiên cứu, biểu hiện bệnh tăng nặng tại khu vực châu Phi. Để có bức tranh tổng thể cần thêm nghiên cứu tại châu Âu, Mỹ.
WHO nhận định thế giới vẫn đang trong đại dịch, đồng thời cảnh báo biến chủng mới làm dịch bệnh phức tạp và gia tăng trở lại. Omicron hiện là biến thể phổ biến nhưng chưa phải là cuối cùng. Vì thế, các nước cần tiếp tục duy trì biện pháp ứng phó.
PGS Trần Đắc Phu, nguyên Cục trưởng Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế), cố vấn cao cấp Trung tâm Đáp ứng khẩn cấp các sự kiện y tế công cộng cho rằng, BA.4, BA.5 vẫn là biến thể Omicron, lây lan nhanh mạnh hơn BA.1, BA.2 nhưng thực tế, số ca mắc nặng không cao, không gây quá tải hệ thống y tế.
Video đang HOT
Ông Phu lưu ý, vaccine phòng chống dịch COVID-19 hiện vẫn có hiệu lực với biến thể Omicron. Vì vậy, việc người dân tiêm các mũi nhắc lại theo khuyến cáo của Bộ Y tế là cần thiết để phòng chống biến thể mới xâm nhập này.
Vaccine COVID-19 có miễn dịch không bền vững, người dân nên tiêm mũi bổ sung, mũi nhắc lại để kích thích hệ thống miễn dịch, bảo vệ cơ thể trước virus xâm nhập.
BS Trương Hữu Khanh – Phó Chủ tịch Hội truyền nhiễm TP.HCM cho rằng, thông thường biến thể sau bao giờ cũng có tốc độ lây lan nhanh hơn biến thể trước, nhưng không gây hại như biến thể ban đầu. Với các biến thể của virus, những người bị bệnh mãn tính, suy giảm miễn dịch cần tự bản thân, có th ể lựa chọn tiêm thêm mũi vaccine tăng cường. “Người dân không nên quá hoang mang lo lắng trước biến thể BA.4- BA.5 này”, bác sĩ Khanh nói.
Kịch bản chống dịch khi biến thể phụ BA.5 xâm nhập nước ta
Lãnh đạo Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế) nêu 2 kịch bản chống dịch và cách đối phó khi biến thể phụ BA.5 của Omicron xâm nhập nước ta.
Biến thể phụ BA.5 của Omicron phổ biến trên thế giới đã xâm nhập nước ta. Các chuyên gia và tổ chức quốc tế khuyến cáo, các quốc gia cần duy trì biện pháp ứng phó như tiêm vaccine tăng cường, mũi nhắc lại cho những nhóm có nguy cơ mắc bệnh và tăng cường hệ thống giám sát trọng điểm.
Khi vaccine còn hiệu lực bảo vệ hoặc virus kháng vaccine
Trao đổi với báo chí, GS.TS. Phan Trọng Lân, Cục trưởng Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế) cho biết, sự tiến hóa của một virus là rất khôn lường. Sự tiến hóa này được đánh giá trên các tiêu chí, như sự lây lan, mức độ mắc bệnh nặng hay nhẹ, nguy cơ nhập viện, nguy cơ tử vong... Theo kinh nghiệm, một đại dịch sẽ có xu hướng tăng dần miễn dịch nếu có vaccine hoặc sau khi con người mắc bệnh, khi tăng dần số lượng này thì sẽ giảm dần biến thể, từ đó virus hoặc biến mất hoặc trở thành bệnh lưu hành.
Các tổ chức quốc tế khuyến cáo, các quốc gia cần duy trì biện pháp ứng phó như tiêm vaccine tăng cường, mũi nhắc lại. (Ảnh: VGP/Hiền Minh)
Thực tế với SARS-CoV-2, sự tiến hóa của nó qua 5 đợt dịch xảy ra ở nước ta trong gần 3 năm vừa rồi cho thấy, virus này thay đổi nhiều biến chủng, từ Alpha, Delta, Omicron và 5 biến thể phụ của Omicron. Điều này cho thấy, các biến chủng của SARS-CoV-2 rất khó lường.
"Từ tháng 9/2011, ở nước ta xuất hiện biến chủng Delta có sự lây lan rất nhanh và sang tháng 11/2011 đã ghi nhận nhiều ca bệnh nặng. Đến nay, biến thể BA.4, BA.5 của biến chủng Omicron lây lan còn nhanh hơn. Nếu chủ quan, tỉ lệ tiêm chủng thấp, nhiều vùng khó kiểm soát bệnh thì sẽ có nguy cơ trở thành vùng dịch mới", đại diện Cục Y tế dự phòng cho biết.
Cũng theo ông Phan Trọng Lân, hiện biến thể phụ BA.5 của Omicron đã xâm nhập vào Việt Nam và có thể lấn át biến thể phụ cũ BA.2 đang chiếm ưu thế ở nước ta. Trên thế giới, trước đó cũng lưu hành chủ yếu 2 biến thể phụ của Omicron là BA.1, BA.2, thì đến nay một số nước ở khu vực châu Âu và Mỹ đã xuất hiện biến thể phụ BA.4, BA.5 và bắt đầu có sự gia tăng về số mắc.
Mặc dù chưa có bằng chứng cụ thể, nhưng một số nghiên cứu cho thấy, biến thể phụ BA.4, BA.5 có gây triệu chứng nặng tại khu vực châu Phi. Tuy nhiên, để có bức tranh tổng thể thì cần thêm nghiên cứu tại châu Âu, Mỹ.
"Trên thế giới, số mắc COVID-19 hiện tăng 8%, tử vong giảm 3%. Nhiều nước đang lo ngại bùng phát mới trong mùa hè. Số mắc trên thế giới cũng chưa ổn định, có lúc tăng, lúc giảm, không đồng đều giữa các khu vực. Tại khu vực châu Phi có sự gia tăng số mắc, tử vong. Tại khu vực Tây Thái Bình Dương gia tăng ca tử vong", GS.TS. Phan Trọng Lân cho biết.
Trung tâm Kiểm soát phòng ngừa và kiểm soát dịch bệnh châu Âu đã đưa khuyến cáo, các quốc gia cần duy trì biện pháp ứng phó, như tiêm vaccine tăng cường, mũi nhắc lại cho những nhóm có nguy cơ mắc bệnh, tăng cường hệ thống giám sát trọng điểm.
Việc tiêm mũi 4 đặc biệt hữu ích đối với những người từ 50 tuổi trở lên, người từ 18 tuổi trở lên có suy giảm miễn dịch từ thể vừa đến thể nặng...(Ảnh: VGP/Hiền Minh)
WHO cũng nhận định, thế giới giới vẫn đang trong đại dịch, cảnh báo biến chủng mới có thể làm dịch bệnh phức tạp và gia tăng trở lại. Omicron hiện là biến chủng phổ biến, nhưng chưa phải là biến chủng cuối cùng. Vì thế, các nước vẫn cần tiếp tục duy trì các biện pháp ứng phó như tiêm vaccine, giám sát trọng điểm...
Với tình hình dịch hiện nay, ông Phan Trọng Lân tiếp tục đưa ra 2 kịch bản phòng, chống dịch. Kịch bản 1 đó là sự xuất hiện biến thể mới có thể không có ảnh hưởng hoặc lây lan nhanh như BA.4, BA.5, nhưng vaccine vẫn còn hiệu lực bảo vệ. Kịch bản thứ 2 là biến thể mới lây lan nhanh và kháng với vaccine, gây bệnh nặng, khi đó chắc chắn chúng ta phải áp dụng các biện pháp tổng thể từ cả xã hội.
Cũng theo Cục trưởng Cục Y tế dự phòng, qua việc tiêm vaccine COVID-19 vừa qua ở nước ta cho thấy, dù các loại vaccine khác nhau, có hiệu lực bảo vệ khác nhau, nhưng đều kéo giảm tỉ lệ bệnh nặng, ca tử vong. Đặc biệt, so sánh giữa người đã mắc và tiêm hoặc không tiêm sau khi mắc thì kháng thể và thời gian bảo vệ của người mắc bệnh và tiêm sau mắc sẽ lâu hơn.
Tiêm mũi 3, 4 có hiệu lực bảo vệ như nào?
Theo Cục Y tế dự phòng, ở nước ta hiện đang duy trì đà giảm số ca mắc mới, tỉ lệ chết/mắc rất thấp, biến thể lưu hành chủ yếu là BA.2 của Omicron có lâm sàng nhẹ. Số mắc ghi nhận chủ yếu ở phía bắc, trong 2 tháng qua là 107.000 ca, cao gấp 10 lần phía nam. Số mắc khu vực miền Trung cao gấp 2 lần khu vực Tây Nguyên. Hầu hết các tỉnh đều ghi nhận xu thế giảm. Có được điều này, một phần do chúng ta đạt tỉ lệ tiêm chủng cao.
Tuy nhiên, miễn dịch do mắc COVID-19 hay tiêm vaccine đều không bền vững. Hiệu quả của vaccine sau tiêm mũi 3 thường kéo dài trong vòng 3 tháng, sau thời gian này, hiệu quả phòng bệnh giảm rõ rệt, đặc biệt với biến thể Omicron.
TS.BS. Vương Ánh Dương, Phó Cục trưởng Cục Quản lý Khám, chữa bệnh (Bộ Y tế) cũng cho biết, các bằng chứng khoa học cho đến nay đã chỉ ra rằng, một nghiên cứu gần đây đăng trên tạp y khoa hàng đầu thế giới NEJM cho thấy, hiệu quả của vaccine sau tiêm mũi 3 chỉ kéo dài trong vòng 3 tháng. Sau thời gian này, hiệu quả của vaccine giảm rất rõ rệt, nhất là với biến chủng Omicron. Ở tháng thứ 3 sau tiêm thì hiệu quả bảo vệ chỉ 51%, sau đó giảm dần, thậm chí có nghiên cứu chỉ còn 10-20%. Như vậy, đến thời điểm hiện nay việc tiêm nhắc lại mũi 4 rất cần thiết.
Việc tiêm mũi 4 (mũi nhắc lại lần 2) đặc biệt hữu ích đối với những người từ 50 tuổi trở lên; người từ 18 tuổi trở lên có suy giảm miễn dịch từ thể vừa đến thể nặng; người từ 18 tuổi trở lên thuộc nhóm nguy cơ cao phơi nhiễm với COVID-19 như cán bộ y tế, cán bộ tuyến đầu (lực lượng công an, quân đội, giáo viên, người làm việc trong lĩnh vực giao thông vận tải, người cung cấp dịch vụ thiết yếu, người làm việc tại các cơ sở dịch vụ du lịch, trung tâm thương mại, siêu thị, chợ), công nhân, người làm việc các khu công nghiệp. Sau những đối tượng này, cần mở rộng các đối tượng khác.
Theo PGS.TS. Dương Thị Hồng, Phó Viện trưởng Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương, tỉ lệ tiêm mũi 3 ở nước ta đạt trên 65% ở người từ 18 tuổi trở lên, đặc biệt trong khoảng 10 ngày trở lại đây, tiến độ tiêm chủng mũi 4 đã tăng gấp 2,5 lần so với 10 ngày đầu của tháng 6.
Cần vận động tự nguyện tiêm vắc xin Covid-19 Các địa phương đang tăng tốc tiêm mũi 3, mũi 4 vắc xin Covid-19; đồng thời một số nơi yêu cầu người dân không đồng ý tiêm phải ký giấy cam kết và chịu trách nhiệm nếu để lây lan dịch bệnh. "Cam kết vì yêu cầu chống dịch" Về yêu cầu ký cam kết nếu không tiêm vắc xin Covid-19, tại họp...