Biến thể mới của virus SARS-CoV-2 có thể lây lan nhanh trong thời gian tới

Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh Mỹ (CDC) ước tính rằng biến thể phụ của virus SARS-CoV-2 có tên JN.1 đang gây ra khoảng 20% số ca mắc COVID-19 mới ở nước này và đây là chủng virus phát triển nhanh nhất.

Nhân viên y tế lấy mẫu xét nghiệm COVID-19 cho người dân tại New York, Mỹ. Ảnh: AFP/TTXVN

JN.1 đã chiếm ưu thế ở vùng Đông Bắc nước Mỹ, nơi ước tính chiếm khoảng 1/3 số ca nhiễm mới.

CDC ước tính rằng tỷ lệ lưu hành của JN.1 đã tăng hơn gấp đôi ở Mỹ trong khoảng thời gian từ cuối tháng 11 đến giữa tháng 12. Điều này dường như bắt nguồn từ việc đi lại trong kỳ nghỉ và khả năng miễn dịch suy yếu.

Ông Shishi Luo tại công ty giải trình tự gien Helix cho biết chủng virus này đang tăng khá mạnh và có vẻ như trùng với thời gian nghỉ Lễ tạ ơn.

Một số chuyên gia khác dự đoán JN.1 sẽ trở thành biến thể virus SARS-CoV-2 hàng đầu trên toàn thế giới trong vài tuần nữa. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) ngày 19/12 đã xếp biến thể này vào nhóm biến thể được quan tâm vì lây lan ngày càng nhanh chóng nhưng lưu ý rằng nguy cơ đối với sức khỏe cộng đồng vẫn ở mức thấp.

Nghiên cứu của các nhà khoa học tại Đại học Columbia (Mỹ) và ở Trung Quốc cho thấy rằng khả năng kháng thể của con người trong vô hiệu hóa biến thể phụ này giảm khoảng hai lần. Mặc dù đó không phải là mức giảm lớn nhưng có thể báo trước một làn sóng lây nhiễm khác sắp xảy ra.

Một số quốc gia ở châu Âu trong đó có Đan Mạch, Tây Ban Nha, Bỉ, Pháp và Hà Lan đã ghi nhận xu hướng gia tăng theo cấp số nhân các trường hợp nhiễm JN.1 và kéo theo đó là số ca nhập viện ngày càng tăng. Xu hướng này cũng đang phát triển nhanh chóng ở Australia, châu Á và Canada.

Nhân viên y tế tiêm vaccine phòng COVID-19 cho người dân tại Thessaloniki, Hy Lạp. Ảnh: AFP/ TTXVN

JN.1 có nguồn gốc từ BA.2.86 (Pirola), một biến thể phụ được thế giới chú ý trong mùa hè vừa qua vì có nhiều thay đổi đối với các protein gai với hơn 30 cái. Các nhà khoa học lo ngại rằng nó đã đột biến đến mức có thể chọc thủng hàng rào bảo vệ của vaccine và kháng thể chống COVID-19, gây ra một làn sóng dịch khác giống Omicron vào năm 2021. Tuy nhiên, điều này không xảy ra.

BA.2.86 vẫn tồn tại và phát triển rất chậm ở một số quốc gia, bao gồm cả Mỹ. Một số nghiên cứu cho rằng BA.2.86 không gây ra bùng phát dịch vì nó có thể đã mất một số khả năng lây nhiễm vào tế bào của chúng ta. Trong khi đó, JN.1 chỉ có một thay đổi về protein gai so với BA.2.86, nhưng điều đó dường như đã đủ để khiến nó trở thành một loại virus mạnh và nhanh hơn.

Ông T. Ryan Gregory tại Đại học Guelph (Mỹ) đ.ánh giá: “Rõ ràng là JN.1 có khả năng cạnh tranh cao với các biến thể XBB hiện có và có vẻ như nó đang trên đà trở thành loại biến thể thống trị toàn cầu tiếp theo”. Ông Gregory cũng cho rằng đột biến protein gai của JN.1 nằm ở vị trí giúp nó vượt qua khả năng miễn dịch.

Khả năng miễn dịch suy yếu của người dân Mỹ được cho là một trong những nguyên nhân khiến số trường hợp nhiễm JN.1 tăng. Nhiều người Mỹ đã không tham gia đợt tiêm chủng COVID-19 mới nhất và họ cũng có thể đã bỏ qua đợt tiêm chủng này vào năm ngoái. Kết quả là khả năng miễn dịch chưa được tăng cường. Theo CDC, tính đến ngày 9/12, chỉ có khoảng 18% người trưởng thành được tiêm vaccine COVID-19 đợt mới nhất.

CDC đã kêu gọi các bác sĩ cố gắng hơn để thuyết phục bệnh nhân tiêm vaccine đồng thời nhấn mạnh rằng vẫn chưa phải thời điểm quá muộn để hưởng lợi từ các mũi tiêm. CDC cũng cảnh báo rằng trong 4 tuần qua, tỷ lệ nhập viện vì COVID-19 đã tăng 51%. Tỷ lệ nhập viện vì cúm và virus hợp bào hô hấp (RSV) cũng ngày càng gia tăng.

Tin vui là một nghiên cứu gần đây từ phòng thí nghiệm của ông David Ho tại Đại học Columbia (Mỹ) phát hiện ra rằng vaccine COVID-19 hiện tại, được điều chỉnh để tăng cường khả năng chống lại dòng biến thể XBB, cũng mang lại khả năng bảo vệ tốt trước BA. 2.86 và các biến thể, bao gồm JN.1.

Các tác giả của nghiên kết luận rằng phát hiện này ủng hộ mạnh mẽ khuyến nghị chính thức về áp dụng rộng rãi vaccine COVID-19 cập nhật để bảo vệ cộng đồng hơn nữa.

Trong tháng 12, WHO đã đưa ra tuyên bố ủng hộ các loại vaccine COVID-19 cập nhật nhằm vào XBB.1.5 vì khả năng bảo vệ mà chúng mang lại trước nhiều biến thể khác nhau.