Biến thể Covid-19 Delta ở Ấn Độ rất dễ lây lan, lo ngại chiếm ưu thế tại Mỹ

Biến thể Delta của SARS-CoV-2, xuất hiện lần đầu tiên ở Ấn Độ, khiến các chuyên gia y tế công cộng lo ngại rằng nó có thể trở thành biến thể chiếm ưu thế ở Mỹ trong những tuần tới.

Biến thể là gì? Nó xảy ra như thế nào?

Mặc dù sự tồn tại của các biến thể mới có thể khiến người dân lo lắng, nhưng hiện tượng này “không nằm ngoài dự tiến”, TS Ben Lopman, giáo sư dịch tễ học tại Trường Y tế công cộng của Đại học Emory ở Atlanta, nói.

Ông giải thích: “Virus lây lan bằng cách tự sao chép… và quá trình sao chép đó thường không hoàn hảo. Virus đôi khi bị lỗi. Hầu hết những lỗi đó đều vô ích hoặc sẽ giết chết virus. Nhưng trong một số ít trường hợp, một trong những lỗi đó lại có lợi. Ví dụ, nó có thể khiến virus dễ dàng truyền từ người này sang người khác hơn”.

Cụ thể, biến thể Anh, hay biến thể Alpha, mà CDC ước tính tăng 50% khả năng lây truyền, có vẻ sao chép hiệu quả hơn. Điều này có nghĩa là những người bị nhiễm đang “thực sự sản sinh ra nhiều virus hơn hoặc đào thải virus ở mức độ cao hơn, và khiến virus dễ lây lan hơn”.

Nhưng virus đột biến không “nhất thiết là xấu”, Tiến sĩ Jasmine Plummer, Phó giám đốc bộ gen ứng dụng tại Trung tâm y khoa Cedars-Sinai ở Los Angeles, nói.

“Virus luôn muốn tồn tại,” bà giải thích. “Việc giết chết vật chủ không mang lại lợi ích tốt nhất cho virus. Virus có thể tìm ra cách để tồn tại bằng cách lây nhiễm cho nhiều người hơn, nhưng kết quả của sự lây nhiễm đó hy vọng là sẽ không nghiêm trọng bằng”.

Hiện có bao nhiêu chủng Covid-19?

Một chủng mới sẽ xuất hiện khi virus trải qua một hoặc nhiều đột biến làm thay đổi hành vi của nó theo một cách nào đó, còn một biến thể sẽ phát triển khi virus trải qua một dạng đột biến bất kỳ.

Có rất nhiều biến thể, nhưng chỉ một số ít gây lo ngại vì chúng có vẻ đang lây lan nhanh hơn và có thể có thể thay thế các biến thể trước đó đã chiếm ưu thế. Theo NBC News, biến thể Alpha là biến thể chiếm ưu thế ở Mỹ tính đến tháng 4.

Dưới đây là bảng phân tích về các biến thể Covid-19 liên quan, bao gồm cả biến thể Delta và những điều cần biết về từng biến thể:

Biến thể Delta từ Ấn Độ

Biến thể này lần đầu tiên xuất hiện ở Ấn Độ vào tháng 10 năm 2020, sau đó đã lan sang Mỹ và hiện chiếm hơn 6% số trường hợp được giải trình tự gen ở Mỹ. Theo Tổ chức Y tế Thế giới, biến thể này cũng tăng khả năng lây truyền so với các biến thể khác.

Biến thể Alpha, Anh

Theo CDC, chủng Anh có tên là B.1.1.7, lần đầu tiên được báo cáo ở Mỹ vào cuối tháng 12, và nó lây lan nhanh chóng và dễ dàng hơn các biến thể khác. Biến thể này hiện có mặt ở tất cả 52 tiểu bang và vùng lãnh thổ của Mỹ và là biến thể chiếm ưu thế ở nước này. Biến thể Delta có “khả năng tăng mức độ nghiêm trọng dựa trên số lần nhập viện và tỷ lệ tử vong.”

Biến thể Beta, Nam Phi

Biến thể này, được gọi là B.1.351 hay Beta, xuất hiện độc lập với chủng Anh nhưng có chung một số đột biến. Dữ liệu chỉ ra rằng biến thể Beta xuất hiện lần đầu tiên ở Nam Phi vào tháng 10 năm 2020 và sau đó đã lan rộng sang các nước khác. Vào cuối tháng 1, nó đã đạt đến mức phổ biến trong cộng đồng tại Mỹ. Biến thể Beta cũng có thể làm cho khả năng tái nhiễm cao hơn; một nghiên cứu vắc xin ở Nam Phi cho thấy 2% những người đã nhiễm bị tái nhiễm với một biến thể. Nó cũng có khả năng lây truyền ước tính tăng 50%.

Biến thể Gamma, Brazil

Biến thể Brazil, P.1, được phát hiện lần đầu tiên vào giữa tháng 1 khi du khách đến Nhật Bản từ bang Amazonas của Brazil. Nó dường như chứa các đột biến gây lo ngại về khả năng lây truyền và khả năng tái nhiễm. Manaus, thành phố lớn nhất trong khu vực Amazon, đã chứng kiến sự gia tăng số ca mắc bệnh vào tháng 12 năm 2020, mặc dù 75% dân số đã bị nhiễm vào tháng 10.

Các biến thể Covid-19 mới, bao gồm biến thể Delta, có nguy hiểm hơn không?

Biến thể Delta được cho là dễ lây lan nhất trong số các biến thể đang lưu hành tại thời điểm hiện tại, như sự bùng phát dịch ở Ấn Độ cho thấy, và có thể dẫn đến tử vong nhiều hơn. Theo một báo cáo gần đây của Tổ chức Y tế Thế giới, biến thể Delta cũng có thể làm tăng nguy cơ nhập viện, nhưng điều này chưa được xác nhận.

Theo CDC, chủng Alpha có “khả năng làm tăng bệnh nặng dựa trên các trường hợp nhập viện và tỷ lệ tử vong”, và cũng có bằng chứng mới cho thấy chủng Nam Phi có thể độc hơn, nhưng điều này được xác nhận, và điều tương tự cũng xảy ra với biến thể Brazil.

Các biến thể mới có triệu chứng khác nhau không?

Hiện tại, chưa có biến thể mới nào có liên quan đến các triệu chứng mới hoặc khác. Các triệu chứng phổ biến nhất của Covid-19 bao gồm:

Sốt hoặc ớn lạnh

Ho

Thở gấp hoặc khó thở

Mệt mỏi

Đau nhức cơ hoặc cơ thể

Đau đầu

Mất vị giác hoặc khứu giác

Đau họng

Ngạt mũi hoặc chảy nước mũi

Buồn nôn hoặc nôn

Tiêu chảy

Các biến thể và chủng vi khuẩn mới dường như cũng gây ra cùng một loạt bệnh liên quan đến Covid-19.

Vắc xin có hiệu quả chống lại các chủng này không?

Không có bằng chứng cho thấy virus đã đột biến theo cách cho phép nó tránh được vắc xin hoàn toàn, nhưng nghiên cứu về hiệu quả của các vắc xin đối với các biến thể vẫn đang được tiến hành. Moderna, Pfizer, AstraZeneca và Johnson & Johnson đều đã công bố một số dữ liệu về cách vắc xin đáp ứng phản ứng với các biến thể.

Theo một báo cáo gần đây của Tổ chức Y tế Thế giới, vắc xin có hiệu quả chống lại biến thể Alpha và có khả năng cũng có hiệu quả chống lại các biến thể Gamma và Delta, nhưng bằng chứng ở giai đoạn này là rất hạn chế. Có vẻ như vắc xin có thể làm giảm nguy cơ mắc bệnh nặng và nhẹ đến trung bình từ biến thể Beta.

Các biến thể có thể ảnh hưởng đến thời gian miễn dịch quần thể như thế nào?

Việc những biến thể này tồn tại và lây lan không nhất thiết sẽ kéo dài con đường dẫn đến miễn dịch quần thể. Nhưng chúng làm cho việc tiêm vắc xin chống lại Covid-19 và tuân thủ các thực hành an toàn có ảnh hưởng nhiều hơn đến thời gian để trở lại bình thường.

Nếu có thể tuân thủ rộng rãi hơn các thông điệp phòng ngừa và giảm tỷ lệ Covid-19, ngay cả khi có những chủng mới lưu hành, chúng ta có thể kiểm soát được virus cho đến khi có thể tiêm chủng cho tất cả mọi người. Còn nếu chỉ dựa vào các thông điệp phòng ngừa, thì chắc chắn, các chủng mới, nếu lây nhiễm mạnh hơn, sẽ ảnh hưởng đến nhiều người hơn và khiến mọi thứ trở nên tồi tệ.