Biến đổi khí hậu làm gia tăng thiên tai dị thường

Mai Hoàng Minh09:17 04/09/2019

Biến đổi khí hậu trên toàn cầu bắt đầu ảnh hưởng và tác động trực tiếp đến thời tiết, khí hậu của Việt Nam với các đợt thiên tai diễn biến dị thường, cường độ khốc liệt hơn.

TS Mai Văn Khiêm, Giám đốc Trung tâm dự báo khí tượng thủy văn quốc gia, Tổng cục Khí tượng thủy văn (Bộ TN-MT)

Trả lời PV Thanh Niên, TS Mai Văn Khiêm, Giám đốc Trung tâm dự báo khí tượng thủy văn quốc gia, Tổng cục Khí tượng thủy văn (Bộ TN-MT), nhận định biến đổi khí hậu trên toàn cầu bắt đầu ảnh hưởng và tác động trực tiếp đến thời tiết, khí hậu của VN với các đợt thiên tai diễn biến dị thường, cường độ khốc liệt hơn.

Cụ thể, từ đầu năm 2019 đến nay, nhiều loại hình thiên tai xuất hiện và có nhiều yếu tố bất thường, dị thường, rất khó dự báo. Nắng nóng trong tháng 4 và tháng 6 liên tiếp có nhiệt độ kỷ lục mới. Nắng nóng ở Hương Khê (Hà Tĩnh) đo trong ngày 20.4 là 43,4oC – mức cao nhất trong lịch sử quan trắc của Việt Nam đến thời điểm này.

Những ngày đầu tháng 8, mưa lớn ở Phú Quốc (Kiên Giang) cũng kỷ lục khi tổng lượng mưa 10 ngày đầu tháng 8 là 1.167,4 mm, cao gấp 7 lần lượng mưa trung bình năm, gần bằng 1/2 giá trị tổng lượng mưa trung bình năm tại Phú Quốc (2.812 mm). Còn ở Tây nguyên trong những ngày đầu tháng 8 có lượng mưa cao bất thường, gây ngập lụt, sạt lở đất trên diện rộng ở khắp các tỉnh nam Tây nguyên.

* Theo ông, những nguyên nhân nào khiến Việt Nam liên tiếp xuất hiện thiên tai cực đoan, bất thường như trong thời gian vừa qua?

- Sự tác động đáng kể nhất là xuất hiện của hiện tượng El Nino hình thành từ cuối năm 2018 và đến nay đang ở giai đoạn chuyển sang trạng thái trung tính.

Video đang HOT

Theo thống kê, những năm khí quyển chuyển trạng thái từ pha nóng (El Nino) sang pha trung tính hoặc sang pha lạnh (La Nina) thì sẽ xuất hiện nhiều hiện tượng thời tiết cực đoan. Gần đây nhất vào đầu năm 2016, sự chuyển pha từ El Nino sang pha trung tính khiến Việt Nam có rét bất thường, nhiều nơi có băng tuyết, thậm chí ở Kỳ Sơn ( Nghệ An) nơi vĩ độ thấp hơn khu vực vùng núi phía bắc rất nhiều cũng có tuyết.

Đây cũng là biểu hiện biến đổi khí hậu đã rõ ràng. Trên thế giới, khu vực châu Âu năm nay có nắng nóng kỷ lục. Các khối băng ở hai cực đã tan kỷ lục so với những năm vừa qua, đây cũng là một trong những tác động gây ra các hiện tượng thời tiết biến đổi cực đoan gia tăng. Trong những ngày vừa qua, chưa khi nào trên dải hội tụ nhiệt đới khu vực tây bắc Thái Bình Dương đã xuất hiện 3 áp thấp nhiệt đới (ATNĐ), 2 ở Biển Đông và 1 ở vùng biển ngoài khơi Philippines đã mạnh lên thành bão Lingling, tiếp đến là phía đông Trường Sa đã có manh mối hình thành ATNĐ. Cùng thời gian này, vịnh Bengan cũng có ATNĐ trên cùng dải như thế. Đây là những manh mối liên hệ thay đổi khí hậu nóng lên toàn cầu dẫn tới những hiện tượng khí hậu thời tiết của Việt Nam cũng biến đổi với tính chất khốc liệt hơn.

* Dự báo những tháng tiếp theo mưa bão có xu hướng và diễn biến ra sao, thưa ông?

- Ngay trong đầu mùa mưa bão năm nay đã có những dấu hiệu bất thường với các đợt mưa lớn cực đoan. Gần đây nhất trong tháng 8 và 9, bão và ATNĐ xuất hiện liên tiếp, dồn dập trong một thời gian ngắn và chỉ trong một tháng 8 vừa qua đón liên tiếp 4 cơn bão, ATNĐ đều ảnh hưởng đến đất liền là điều hiếm khi xảy ra.

Trung bình mỗi năm ghi nhận có 11 – 12 cơn bão, ATNĐ hình thành trên Biển Đông, trong 5 – 6 cơn ảnh hưởng đến đất liền, thời tiết nước ta và bão, ATNĐ thường xuất hiện dồn dập vào cuối mùa. Nhưng với xu thế như trong thời gian qua, không loại trừ năm nay số lượng bão, ATNĐ xuất hiện trên Biển Đông sẽ nhiều hơn mức trung bình nhiều năm. Thông thường những cơn bão cuối mùa thường xuất phát từ vĩ độ rất thấp nên quỹ đạo ảnh hưởng chủ yếu ở các tỉnh Trung bộ và các tỉnh phía nam. Nhưng với diễn biến dị thường trong mùa mưa bão năm nay, không loại trừ bão, ATNĐ giai đoạn cuối mùa sẽ đi ngược ra, ảnh hưởng đến các tỉnh phía bắc.

Cảnh báo gió xoáy nguy hiểm trên biển

Trung tâm dự báo khí tượng thủy văn quốc gia cho biết sau khi đi vào đất liền các tỉnh từ Thừa Thiên – Huế đến Quảng Nam lúc 4 giờ ngày 3.9 với sức gió mạnh cấp 6, ATNĐ đã có hướng chuyển theo hướng đông bắc để ra Biển Đông. Đến 16 giờ ngày 3.9, tâm ATNĐ nằm trên vùng biển các tỉnh từ Thừa Thiên – Huế và Quảng Nam có gió mạnh cấp 6, giật cấp 8. Dự báo trong 24 giờ tới, ATNĐ di chuyển theo hướng đông bắc, mỗi giờ đi được 5 – 10 km. Đến 16 giờ ngày 4.9, tâm ATNĐ này nằm trên vùng biển ngoài khơi các tỉnh từ Quảng Trị đến Quảng Nam. Sức gió mạnh nhất vùng gần tâm ATNĐ tăng lên cấp 6 – 7, tức là từ 40 – 60 km/giờ.

Trên Biển Đông sẽ có gió mạnh cấp 6, giật cấp 9 nhưng đây là gió xoáy đổi hướng do tác động của hoàn lưu hai ATNĐ, rất nguy hiểm cho các tàu, thuyền trên biển. Ngoài ra, do ảnh hưởng của ATNĐ, các tỉnh Trung bộ có mưa to đến rất to kéo dài đến ngày 5.9, gây nguy cơ cao xảy ra lũ quét, sạt lở đất vùng núi và ngập lụt ở vùng trũng, đồng bằng.

Theo thanhnie

10 năm nỗ lực giảm phát thải nhà kính: Tạo sinh kế cho cộng đồng

Một cách tiếp cận mới trong phương thức ứng phó với biến đổi khí hậu, là sử dụng cơ chế tài chính với mục tiêu "giảm" chứ không phải "ngừng" phát thải một cách hiệu quả về chi phí. Đó là cơ chế giảm phát thải nhà kính do mất rừng và suy thoái rừng (REDD).

Ý tưởng này bắt đầu được thảo luận năm 2007 trong Công ước Khung của Liên Hợp Quốc (LHQ) về biến đổi khí hậu (UNFCCC), hội nghị các bên (COP 13) tại Bali và được tiếp tục phát triển thành REDD nhờ bổ sung các mục tiêu "quản lý rừng bền vững", "bảo tồn" và "tăng trữ lượng carbon rừng".

Nông dân huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn, chăm sóc rừng trồng. Ảnh: TTXVN

Một thập niên hành động

Năm 2009, Việt Nam là 1 trong 9 quốc gia đầu tiên được lựa chọn thí điểm Chương trình REDD của LHQ (UNREDD) và cũng là một trong những quốc gia đầu tiên nhận được phê duyệt cho đề xuất Sẵn sàng thực hiện REDD (R-PIN) thuộc Quỹ đối tác Carbon trong Lâm nghiệp (FCPF) của Ngân hàng Thế giới. Bên cạnh các chương trình quốc gia, nhiều hoạt động dự án REDD khác cũng được các tổ chức quốc tế và trong nước thực hiện ở nhiều địa phương với mục tiêu đảm bảo cho sự sẵn sàng tham gia và thực hiện REDD của Việt Nam trong tương lai.

Theo báo cáo từ Văn phòng REDD Việt Nam, sau 10 năm thí điểm, Việt Nam đã đạt được những bước tiến trong việc tăng cường năng lực cho các bên tham gia, thiết kế chia sẻ lợi ích, đảm bảo an toàn và giám sát, báo cáo, thẩm định. Đặc biệt, cuối năm 2018, Việt Nam là quốc gia đầu tiên của khu vực châu Á - Thái Bình Dương được công nhận đủ điều kiện thanh toán cho các nỗ lực giảm phát thải dựa trên kết quả trong chương trình REDD .

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, REDD Việt Nam cũng phải đối mặt với nhiều thách thức và tồn tại như: Việc lồng ghép các nội dung REDD và kết nối các hợp phần của hệ thống chính sách ngành lâm nghiệp, việc đảm bảo hài hòa mục tiêu REDD với các mục tiêu kinh tế - xã hội khác, hay sự phối kết hợp giữa các bên liên quan để đạt được mục tiêu chung...

Tăng sinh kế từ rừng

Gần đây, các quốc gia thực hiện REDD (gồm cả Việt Nam) đều có những thay đổi trong cách tiếp cận thiết kế và thực hiện REDD . Đáng chú ý là sự xuất hiện của cách tiếp cận cảnh quan cấp vùng sinh thái (Regional Landscape Approach) và quản trị chia sẻ thích ứng (Adaptive Collaborative Management Approach - ACMA) thuộc Chương trình Giảm phát thải vùng Bắc Trung Bộ (FCPF/REDD ). Cách tiếp cận mới này đặt ra yêu cầu không chỉ đối với các cơ quan Nhà nước, ban quản lý dự án mà cả các tổ chức xã hội dân sự khi tham gia vào tiến trình REDD cần phải thảo luận để thống nhất cách hiểu chung và thiết kế được cách tiếp cận tổng thể, phù hợp với tính chất đa ngành, đa lĩnh vực như REDD trong bối cảnh Việt Nam.

Trước thực tế cấp bách này, Tổng cục Lâm nghiệp, Liên hiệp các Hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam và Trung tâm Con người và Thiên nhiên (PanNature) đã phối hợp tổ chức hội thảo "Thực hiện REDD Việt Nam: 10 năm nhìn lại và định hướng tương lai" nhằm tạo diễn đàn chia sẻ, học hỏi giữa các bên, đồng thời tạo điều kiện để các tổ chức xã hội cùng đại diện người dân tham gia, đóng góp cho tiến trình xây dựng, thực hiện REDD tại Việt Nam.

Tại hội thảo, ông Ngô Trí Dũng - đại diện Trung tâm Nghiên cứu và Tư vấn quản lý tài nguyên (CORENARM) cho rằng: Năng lực điều phối, quản lý của hệ thống tổ chức thực hiện REDD ở nước ta hiện nay còn thiếu và yếu. Ngoài ra những thách thức, khó khăn còn đến từ việc thiếu cơ chế phối hợp đồng bộ và động lực thu hút cộng đồng tham gia vào các hoạt động bảo vệ rừng

Ông Đặng Đức Nghĩa từ Trung tâm Vì sự phát triển bền vững miền núi (CSDM) cho biết: CSDM đã thực hiện dự án về biến đổi khí hậu, thúc đẩy sự tham gia của người dân tộc thiểu số trong REDD , tăng cường quản lý rừng và sinh kế bền vững tại Thanh Hóa... Qua đó, góp phần nâng cao năng lực và hỗ trợ cho người dân trong bảo vệ rừng, phát triển sinh kế bền vững trong bối cảnh biến đổi khí hậu.

Tuy nhiên, nhiều ý kiến thẳng thắn nhìn nhận những cơ chế, chính sách hiện nay chưa thực sự thu hút sự tham gia của cộng đồng và người dân vào các hoạt động quản lý và bảo vệ rừng. Ông Đặng Đức Nghĩa kiến nghị, trong giai đoạn tiếp theo cần thiết phải nâng cao nhận thức cho người dân và cán bộ địa phương về REDD ; tạo sinh kế bền vững, đặc biệt chú ý giải quyết kể cả những nhu cầu nhỏ nhưng cấp bách của người dân...

Những thách thức chính của Việt Nam chính là các yêu cầu về kỹ thuật, thể chế chính sách và năng lực tổ chức mà chúng ta phải đáp ứng khi thực hiện REDD . Đó là những vấn đề cấp bách mà chính sách lâm nghiệp của Việt Nam phải giải quyết để thực sự hưởng lợi từ REDD và đạt được mục tiêu giảm phát thải thông qua giảm suy thoái rừng và mất rừng mà các quốc gia đang hướng tới.

Theo Danviet

Hơn 700 ngôi nhà ở Yên Bái bị ảnh hưởng do hoàn lưu bão số 4 Do ảnh hưởng của hoàn lưu cơn bão số 4, từ đêm 29/8, các khu vực trong tỉnh Yên Bái có mưa vừa, mưa to, có nơi mưa rất to và dông, khiến cho nhiều nhà cửa bị tốc mái và một số diện tích lúa, cây lâm nghiệp bị thiệt hại. Mưa lốc khiến nhiều ngôi nhà tại thành phố Yên Bái,...