Bí mật về những loài cá khổng lồ sông Mê Kông
Sông Mê Kông là nơi nuôi chứa nhiều loài cá nước ngọt có kích thước khổng lồ hơn bất kỳ con sông nào trên thế giới.
Và con cá đuối nước ngọt nặng 300 kg được ghi nhận là lớn nhất thế giới vừa được thả ở Campuchia mới chỉ lớn bằng một nửa kích cỡ cực đại của nó.
Những loài cá này được xem là báu vật và biểu tượng của dòng Mê Kông. Theo WWF (Tổ chức bảo tồn thiên nhiên thế giới), trong danh sách 10 loài cá nước ngọt lớn nhất thế giới thì sông Mê Kông có 4 loài, sông Amazon ở vị trí thứ nhì với 2 loài. Còn lại sông Mississippi (Mỹ), sông Dương Tử (Trung Quốc), Nile (châu Phi) mỗi nơi có 1 loài, cùng với cá nheo (Wels catfish) nước ngọt phân bố ở cả châu Âu và châu Á.
“Về mặt khoa học, một loài phải có khả năng phát triển chiều dài ít nhất hai mét hoặc nặng 100 kg thì mới đủ tiêu chuẩn trở thành một loài cá khổng lồ”, WWF cho biết. Khu vực sông Mê Kông không chỉ có số loài cá khổng lồ nhiều nhất trong các hệ thống sông mà cá đuối ở đây cũng là loài cá nước ngọt lớn nhất trên Trái đất, kích thước của chúng tương đương với người họ hàng ngoài biển khơi.
Con cá đuối nặng 300 kg, dài đến 4 mét được thả trở lại dòng Mê Kông đoạn chảy qua tỉnh Stung Treng (Campuchia) vào ngày 14.6 đã lập kỷ lục mới về một con cá nước ngọt lớn nhất thế giới từng được ghi nhận. Tuy nhiên, đây chưa phải là kích cỡ cực đại của chúng. Theo các nhà khoa học cá đuối nước ngọt sông Mê Kông có thể nặng tối đa đến 600 kg, dài 5 mét và chiều rộng 2,4 mét. Con cá đuối con khi mới sinh cũng có kích thước “khổng lồ” với bề rộng đến 30 cm. Loài cá khổng lồ này phân bố ở 4 nước hạ nguồn dòng sông từ Thái Lan đến Việt Nam nhưng tập trung nhiều nhất ở Campuchia. Ảnh OUNBOUNDISANE (FISHBIO)
Video đang HOT
Năm 2005, một con cá tra dầu nặng 293 kg dài 2,7 mét được chở trên một chiếc xuồng nhỏ ở miền bắc Thái Lan. Thời điểm đó, nó cũng trở nên nổi tiếng khắp thế giới và được ghi nhận là con cá nước ngọt lớn nhất thế giới. Loài này được biết đến trong tiếng Anh là Mekong Giant Catfish hay tên khoa học là Pangasianodon gigas. Ở nhiều địa phương dọc sông Mê Kông, đặc biệt là Campuchia người ta còn gọi nó là cá vua hay cá hoàng gia. Kích thước tối đa 350 kg dài 3 mét. Chúng sống dọc theo chiều dài sông Mê Kông từ thượng nguồn Trung Quốc đến Việt Nam. Ảnh TL
Một loài cá da trơn khổng lồ khác là Giant pangasius hay còn được gọi là dog-eating catfish. Cái tên dog-eating catfish là do sở thích ăn xác những động vật to lớn và trước đây người dân thường dùng xác của những con gà và chó để làm mồi câu chúng. Cân nặng và kích thước tối đa: 300 kg và 300 cm. Cùng là loài cá da trơn như cá tra dầu nhưng điểm khác là chiếc vây lưng rất dài – chính vì vậy người Việt Nam gọi chúng là cá vồ cờ. Người Thái Lan gọi là cá trê khổng lồ Chao Phraya và người Campuchia gọi là cá mập paroon. Chúng phân bố khắp dọc sông Mê Kông từ Trung Quốc đến Việt Nam. Ảnh T.L
Loài khổng lồ thứ 4 trên dòng sông hùng vĩ này là giant barb, người Việt gọi là cá hô hay được biết đến với tên cá chép Thái Lan/Xiêm. Còn tên khoa học là Catlocarpio siamensis. Trọng lượng và kích thước tối đa đến 300 kg và dài 3 mét. Chúng sống chủ yếu ở 4 nước hạ nguồn sông Mê Kông. Chúng có mối quan hệ lịch sử với Campuchia. Người ta thấy hình dạng của chúng xuất hiện trong các bức chạm khắc đền cổ ở Angkor Wat. Loài cá chép lớn nhất thế giới được mô tả là “tàu ngầm mạnh mẽ có vây” và được xem là “quốc ngư” của Campuchia. Ảnh T.L
'Núi' nước trên sông Mê Kông đe dọa vụ lúa hè thu
"Núi" nước là hình ảnh hiện lên trên đồ thị theo dõi mực nước trên sông Mê Kông của dự án MDM.
Sự bất thường của dòng nước theo quy trình đóng xả của các đập thủy điện thượng nguồn khiến Cục Trồng trọt (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) hết sức lo lắng cho vụ lúa hè thu đang xuống giống.
"Núi" nước
Dự án MDM (Mekong Dam Monitoring), chuyên theo dõi diễn biến đóng xả các đập thủy điện trên sông Mê Kông cho biết: Tuần từ ngày 28.3 - 3.4, có 5/6 đập lớn nhất trong hệ thống đã xả ra hơn 50 triệu m 3 nước vào tuần trước. Ước tính đập Xe Pian Xenamnoy (Lào) đã mất khoảng 25% dung tích hữu ích vào tuần rồi do sự cố cửa xả lũ. Tổng cộng có 17 trong số 45 đập được giám sát đã xả nước vào tuần trước.
Diễn biến mực nước sông Mê Kông trong tháng 3 hiện lên trên đồ thị như một ngọn "núi". Ảnh MDM
Việc xả đập đang giữ mực nước sông cao hơn mức dòng chảy tự nhiên. Tại Chiang Saen (Thái Lan) có 66% lượng nước vượt mức theo mô hình dòng chảy tự nhiên còn tại Viêng Chăn (Lào) có khoảng 30% lượng nước vượt mức. Trong tuần qua, ngay cả tại trạm Châu Đốc (Việt Nam) mực nước sông cũng cao hơn khá nhiều so với trung bình nhiều năm, có ảnh hưởng của thủy triều.
Tương tự, báo cáo cập nhật của MRC (Ủy hội sông Mê Kông quốc tế) nhận định: Trong tuần qua, dọc theo hạ lưu sông Mê Kông ở Chiang Saen (Thái Lan) mực nước giảm khoảng 0,44 m nhưng vẫn cao hơn 0,81 m so với trung bình nhiều năm và được coi là bất thường. Trên khu vực Biển Hồ (Tonle Sap) tăng 0,5 m, gần với giá trị cực đại của chúng. Dự báo trong tuần tới, mực nước sông tiếp tục tăng ở khu vực Thái Lan và Lào. Còn trên địa phận Campuchia và Việt Nam sẽ giảm. Cụ thể tại Kompong Cham của Campuchia sẽ giảm đến 0,75 m, nhưng vẫn cao hơn trung bình nhiều năm.
Tổng hợp ngắn về tình hình xả nước trong tháng 3 của các đập thủy điện thượng nguồn sông Mê Kông, báo cáo của MDM viết: Dữ liệu của MRC tại Chiang Saen (Thái Lan) cho thấy một "núi" nước được xả ra và sau đó bị hạn chế lại bởi các đập ở thượng nguồn của Trung Quốc. Đỉnh điểm từ ngày 7 - 13.3, có 16 trong số 45 con đập được giám sát đã xả nước. Đáng chú ý, riêng đập Nọa Trác Độ và Tiểu Loan đã xả tổng cộng 2 tỉ mét khối nước xuống hạ lưu. Tuần trước đó, các con đập này cũng đã xả gần 1 tỉ mét khối. Sau đó, các đập thượng nguồn đã giảm mạnh lượng xả. Ngoài các đập của Trung Quốc, vào nửa cuối tháng 3 dòng sông Mê Kông ghi nhận sự đóng góp một lượng lớn nước từ các đập của Lào.
Mực nước sông ở Việt Nam đang cao hơn so với trung bình nhiều năm nhưng không ổn định. Ảnh MDM
Giữa tháng 3, thời điểm thủy điện Trung Quốc xả hàng tỉ mét khối nước xuống hạ lưu sông Mê Kông làm mực nước sông nhiều nơi tăng 2 mét so với dòng chảy tự nhiên. "Đập Tiểu Loan và đập Nọa Trát Độ đã xả nước chậm lại, nhưng các đập của Trung Quốc vẫn chứa hơn 60% dung tích hữu ích. Trong lịch sử, hầu hết lượng nước này được giải phóng vào mùa khô. Nếu lượng nước này được giải phóng trong những tuần hoặc tháng tới, sẽ có một đợt tăng và giảm tương tự thậm chí lớn hơn những gì đã từng quan sát trong tháng 3", báo cáo của MDM cho biết.
Bất ổn nguồn nước cho lúa hè thu
Tại một hội thảo về sản xuất lúa vụ hè thu cuối tuần qua, ông Lê Thanh Tùng, Cục phó Cục Trồng trọt nói: Vụ hè thu ở ĐBSCL là vụ khó nhất trong năm vì điều kiện thời tiết không thuận lợi, nguồn nước hạn chế và luôn xảy ra tình trạng thiếu nước vào đầu vụ. Thông thường, người dân đợi khi nào nước về nhiều ổn định mới bắt đầu sản xuất. Tuy nhiên nguồn nước năm nay lại rất bất thường. Hiện nay đầu vụ rất cao vì Trung Quốc đang xả mạnh. Nhưng họ lúc xả lúc đóng làm ảnh hưởng rất lớn đến sự ổn định nguồn nước. "Chúng tôi rất lo vì có thể nhiều người dân thấy nước nhiều nghĩ là nó ổn định nên yên tâm xuống giống. Nhưng có thể vài tuần sau lại xảy ra tình trạng thiếu nước, khô hạn. Cục cũng theo dõi rất sát vấn đề về nguồn nước để kịp thời khuyến cáo cho bà con nông dân. Thật sự vụ hè thu năm nay có thể bà con sẽ đối mặt với nhiều rủi ro hơn các năm trước", ông Tùng nói.
Sẽ đảo lộn mùa khô thành 'mùa nước nổi' ở ĐBSCL Mùa khô hạn ở ĐBSCL sẽ thành mùa nước nổi và ngược lại khi các đập thủy điện trên dòng chính Mê Kông ở Trung Quốc chuẩn bị đi vào hoạt động trong vài tuần tới. Đây là nhận định chung của các chuyên gia tại Hội thảo trực tuyến "Nước ở đâu: mùa khô Mê Kông 2022", do Trung tâm Stimson tổ...