Bí mật đời tư bị ảnh hưởng vì phiếu lý lịch tư pháp

Chưa hiểu quy định của Luật lý lịch tư pháp nên một số đại sứ quán, doanh nghiệp trong nước đã yêu cầu công dân bổ sung phiếu lý lịch tư pháp số 2 vào hồ sơ xuất cảnh hoặc định cư ở nước ngoài.

“Bắt đầu từ ngày 1/11/2012, tất cả các đương đơn xin thị thực định cư và thị thực hôn phu (hôn thê) sẽ được yêu cầu nộp Lý lịch tư pháp số 2, để thay thể cho Lý lịch tư pháp số 1, như một phần trong bộ hồ sơ xin thị thực. Lý lịch tư pháp số 2 sẽ có giá trị một năm dành cho những đương đơn từ 16 tuổi trở lên”. Đây là thông báo rất ngắn gọn của một cơ quan đại diện ngoại giao nước ngoài tại Việt Nam. Những thông báo kiểu này đang ngày càng phổ biến và đến từ nhiều cơ quan, tổ chức khác nhau.

Theo quy định của Luật Lý lịch tư pháp năm 2009, Phiếu lý lịch tư pháp gồm: phiếu lý lịch tư pháp số 1 cấp cho công dân Việt Nam, người nước ngoài đã hoặc đang cư trú tại Việt Nam, cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị – xã hội; phiếu lý lịch tư pháp số 2 cấp cho cơ quan tiến hành tố tụng để phục vụ công tác điều tra, truy tố, xét xử và cấp theo yêu cầu của cá nhân để người đó biết được nội dung về lý lịch tư pháp của mình.

Phiếu lý lịch tư pháp số 1 là Phiếu ghi các án tích chưa được xóa và không ghi các án tích đã được xóa. Thông tin về cấm đảm nhiệm chức vụ, thành lập, quản lý doanh nghiệp, hợp tác xã chỉ được ghi vào Phiếu lý lịch tư pháp số 1 khi cá nhân, cơ quan, tổ chức có yêu cầu. Phiếu lý lịch tư pháp số 2 là Phiếu ghi đầy đủ các án tích, cả án tích chưa được xóa lẫn án tích đã được xóa; thông tin về cấm đảm nhiệm chức vụ, thành lập, quản lý doanh nghiệp, hợp tác xã.

Thống kê của Sở Tư pháp một số tỉnh, thành phố cho biết, yêu cầu cấp Phiếu lý lịch tư pháp số 1 chiếm đa số. Tại TP HCM cũng tương tự. Từ năm 2010 đến tháng 9/2012, yêu cầu cấp Phiếu lý lịch tư pháp số 1 ở thành phố mang tên Bác là 99%.

Nhưng từ tháng 10/2012 đến nay, yêu cầu Phiếu lý lịch tư pháp số 2 tăng đột biến đến 60%. Lý do tăng chủ yếu là vì các cơ quan đại diện ngoại giao nước ngoài tại Việt Nam yêu cầu người dân phải bổ sung Phiếu lý lịch tư pháp số 2, trong khi trước đây nộp hồ sơ, người dân chỉ cần nộp Phiếu lý lịch tư pháp số 1.

Một trong các mục đích và nguyên tắc quản lý lý lịch tư pháp là ghi nhận việc xóa án tích, tạo điều kiện cho người đã bị kết án tái hòa nhập cộng đồng và bảo đảm tôn trọng bí mật đời tư của cá nhân. Tuy nhiên, mục đích nhân đạo này sẽ bị ảnh hưởng khi mà ngày càng có nhiều cơ quan, tổ chức “lạm dụng” quyền được cấp Phiếu lý lịch tư pháp số 2 của cá nhân để yêu cầu người dân nộp bổ sung nhằm “nắm” được những thông tin thuộc về bí mật đời tư.

Giả dụ, một người từng bị kết án và đã được cấp giấy chứng nhận xóa án tích thì khi người đó yêu cầu cấp Phiếu lý lịch tư pháp số 1, trong mục tình trạng án tích chỉ ghi nhận là “không có án tích”. Còn nếu người đó yêu cầu cấp Phiếu lý lịch tư pháp số 2 thì mục này cũng được ghi nhận là “không có án tích” song kèm theo là thông tin về bản án (tội danh, điều khoản áp dụng, hình phạt chính, bổ sung, án phí, ngày tháng năm tuyên án, thi hành án…) và ghi chú thông tin về việc đã được xóa án tích.

Ngoài ra, theo quy định hiện hành, công dân Việt Nam, người nước ngoài đã hoặc đang cư trú tại Việt Nam có quyền yêu cầu cấp Phiếu lý lịch tư pháp của mình. Khi cá nhân yêu cầu cấp Phiếu lý lịch tư pháp số 1 thì họ có thể ủy quyền cho người khác làm thủ tục này. Tuy nhiên, đối với Phiếu lý lịch tư pháp số 2 thì người yêu cầu cấp Phiếu không được ủy quyền cho người khác mà phải trực tiếp làm thủ tục. Điều này đã gây khó khăn cho việc đi lại và tốn kém tiền bạc của người dân, nhất là đối với những người đang sống, học tập và làm việc ở nước ngoài.

Chẳng hạn như trường hợp của ông Chính (huyện Hóc Môn, TP HCM). Ông đến Sở Tư pháp TP HCM yêu cầu cấp Phiếu lý lịch tư pháp số 2 thay cho con ông đang du học ở Singapore. Hồ sơ của ông bị từ chối vì Phiếu số 2 theo quy định phải do người con trực tiếp đến nộp và nhận kết quả. Ông Chính buồn rầu: “Tưởng như lần trước cấp Phiếu lý lịch tư pháp số 1, tôi cũng đi làm giùm con mà không cần đến giấy ủy quyền, ai dè lần này hổng được. Giờ con tôi đang thực tập, đâu có thời gian về nước, vả lại đi về cũng tốn kém tiền bạc lắm.”.

Tương tự, một phụ nữ đang du học ở Australi cũng phải về nước để làm thủ tục cấp Phiếu lý lịch tư pháp số 2. Do trước đó, mẹ chị đã đến Sở Tư pháp Hà Nội yêu cầu cấp Phiếu lý lịch tư pháp số 2 cho con thì bị từ chối vì quy định bắt buộc người yêu cầu cấp Phiếu số 2 phải trực tiếp làm thủ tục.

Theo VNE