Bị bạo lực, học sinh ‘thà bị đục chứ không chịu nhục’

“Thà bị đục chứ không chịu nhục” là một thực tế của nhiều nạn nhân bạo lực học đường. Bị bạn đánh trong lúc có cả “rừng” người không can ngăn mà còn giơ điện thoại quay phim, nạn nhân chỉ biết co rúm chịu trận, vì chạy là “nhục”.

Thực trạng buồn này được TS. Tâm lý học Đào Lê Hòa An chia sẻ tại Tọa đàm “Thực trạng và giải pháp ngăn chặn nguy cơ người trẻ phạm tội” do báo Thanh Niên tổ chức sáng 15/4, tại TPHCM.

Thiếu tá Trịnh Khánh Hùng, Phó Trưởng phòng Cảnh sát hình sự (PC02), Công an TPHCM nêu thực trạng phạm tội trong giới trẻ thời gian qua

Tại tọa đàm, Thiếu tá Trịnh Khánh Hùng, Phó Trưởng phòng Cảnh sát hình sự (PC02), Công an TPHCM, dẫn ra con số về thực trạng phạm pháp hình sự đáng chú ý trong lứa tuổi dưới 18. Theo đó, từ năm 2018 đến hết quý I/ 2021, Công an TPHCM ghi nhận 516 vụ phạm pháp hình sự do 884 đối tượng là người dưới 18 tuổi thực hiện, với các vụ việc như: giết người, cướp tài sản, hiếp dâm, cưỡng dâm, cố ý gây thương tích, trộm cắp tài sản, cướp giật, gây rối trật tự công cộng, mua bán, tàng trữ chất ma túy…

Trong đó, đã khám phá 474 vụ, xử lý 775 đối tượng. Độ tuổi tội phạm dưới 14 tuổi chiếm 3,62%, đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi là 27,26%, dưới 18 tuổi chiếm 69,12%. Đáng chú ý, trong số 884 đối tượng này có đến 553 thanh thiếu niên đã bỏ học.

Dẫn đến tình trạng vi phạm phạm pháp nghiêm trọng như trên, thiếu tá Hùng cho rằng, do thiếu nhận thức trong độ tuổi này, trẻ em luôn tin vào những gì chúng nhìn thấy và điều này lý giải vì sao phim ảnh có nội dung bạo lực (với các chủ đề như “đại ca”, “trùm trường học”, “giang hồ bảo kê”…) có tác động rất lớn đến các em. Sự phát triển của mạng xã hội cũng kéo theo sự kết nối dễ dàng hơn trong xã hội, đặc biệt là sự xuất hiện của các “nhóm kín” lôi kéo nhiều thanh thiếu niên, trẻ em tham gia.

Cũng theo thiếu tá Trịnh Khánh Hùng, ở mỗi thời điểm thì tình hình phạm pháp diễn ra một khác nhau, trước kia do hạn chế của công nghệ, của khoa học kỹ thuật thì phạm tội kiểu khác, giờ người phạm tội do xem phim ảnh về nội dung xấu, quan hệ bạn bè xã hội không được quản lý cũng tác động lớn đến các em. Ngoài ra còn do sử dụng ma túy để rồi dẫn đến những hệ lụy khôn lường, mà trong một số trường hợp Công an TPHCM bắt về thì lúc đó họ mới nhận ra “lúc đó không phải là mình”.

Trong khi đó, TS. Tâm lý học Đào Lê Hòa An, Giám đốc Trung tâm ứng dụng khoa học tâm lý, cho biết ông từng tư vấn tâm lý cho khoảng 20 học sinh là nạn nhân của bạo lực học đường. Trong đó có một điều thực tế là khi bị đánh đập, đa phần nạn nhân không chạy mà đành chịu đánh đến hộc máu mũi. Trả lời câu hỏi “tại sao không bỏ chạy”, nhiều em nói: “Nếu em quay lưng bỏ chạy thì thấy mình nhục quá”. “Thà bị đục chứ không chịu nhục”!

TS. Tâm lý học Đào Lê Hòa An chia sẻ tại tọa đàm

“Cái tôi của các bạn trẻ này rất lớn”, TS. Hòa An nói và cho rằng ngoài ra cũng phải có những giải pháp thích đáng đối với những bạn trẻ đứng ngoài cổ vũ mà không can ngăn. TS. Đào Lê Hòa An nhìn nhận, thế hệ gen Z hiện nay không biết rõ về thế giới trở về trước thời có internet.

Một phần tất yếu là tiếp nhận thông tin nhanh chóng nhưng không nhận thức được rõ ràng, chính xác các thông tin, do đó còn yếu về “bộ lọc” của mình. Do đó, vai trò và sự phối hợp của các cơ quan truyền thông, nhà trường, các ngành chức năng là rất quan trọng.

Mặt khác, TS. An cho rằng nên tận dụng sức mạnh của công nghệ, bằng việc xây dựng thiết chế phòng tham vấn tâm lý online với một đội ngũ chuyên gia tâm lý tập trung, để bất kỳ một học sinh nào có vấn đề tâm lý cũng sẽ được hỗ trợ kịp thời.

“Ở đó sẽ giúp học sinh hiểu được vấn đề tâm lý của mình, đồng thời có nơi để giải tỏa tâm lý của mình. Nhà trường cũng chú trọng tạo nên những sân chơi bổ ích để học sinh giải tỏa năng lượng bản thân, được khẳng định bản sắc cá nhân của mình, tránh sử dụng những năng lượng đó vào những việc tiêu cực”, TS. Đào Lê Hòa An nhấn mạnh.

TS. Đoàn Văn Báu, Chuyên gia tâm lý tội phạm cho rằng, hiện nay việc phạm tội của người chưa thành niên rất dễ xảy ra. Những năm gần đây, tình hình tội phạm ngày càng trẻ hóa và nghiêm trọng hơn. Trong đó, có sự xuất hiện ở một số lĩnh vực như tội phạm công nghệ cao. Nguyên nhân phạm tội xuất phát từ nhiều yếu tố, như: do tâm lý lứa tuổi, do điều kiện xã hội tác động, do hoàn cảnh gia đình ảnh hưởng đến tâm sinh lý của trẻ.

Nhấn mạnh vai trò sức mạnh của mạng xã hội, TS. Báu cho rằng một số bộ phim nhuốm màu bạo lực do văn nghệ sỹ sản xuất vừa qua đã được chiếu trên mạng ( web drama) và lôi cuốn nhiều bạn trẻ quan tâm, ngưỡng mộ.

TS. Đoàn Văn Báu góp ý tại buổi tọa đàm

Thực tế đó khiến xã hội lẫn lộn và tạo thành một trào lưu nguy hiểm. “Điều đó dẫn đến chuyện có những giang hồ mạng được phong “thầy”, được ngưỡng mộ, thần tượng. Đã đến lúc chúng ta phải định hướng giá trị sống, thay đổi cách nhìn của trẻ.

Tôi mong muốn Bộ Giáo dục đẩy mạnh các phương pháp giáo dục chú trọng nhiều đến thực hành. Cần có mục tiêu và module triển khai cụ thể đến tất cả các em học sinh”, TS. Đoàn Văn Báu nói và đề xuất cần có bộ sách về các kỹ năng sống được biên soạn một cách chuẩn hóa, trong đó trang bị cụ thể các kỹ năng phòng chống tội phạm cho các em.