Bí ẩn quanh tảng băng trôi lớn nhất thế giới

Mới đây A23a – tảng băng trôi lớn nhất thế giới đang gây ra sự chú ý cho cộng đồng các khoa học gia và truyền thông trên toàn cầu.

BBC đưa tin A23a đã quay lại vị trí ngay phía bắc Nam Cực trong khi đáng ra nó đã phải trôi theo dòng hải lưu mạnh nhất Trái đất.

Các nhà khoa học cho biết khối băng này có kích thước lớn hơn gấp đôi khu đại đô thị London (Anh). Giáo sư Mark Brandon – chuyên gia về vùng cực nhận định: “Thông thường bạn nghĩ các tảng băng trôi là những thứ tạm thời, chúng vỡ vụn và tan chảy. Nhưng cái này thì không. A23a là tảng băng trôi không chịu chết”.

Tuổi thọ của tảng băng trôi này đã được ghi chép đầy đủ. Nó thoát ra khỏi bờ biển Nam Cực vào năm 1986, nhưng sau đó gần như ngay lập tức bị mắc kẹt trong lớp bùn đáy của Biển Weddell.

Trong ba thập kỷ, nó là một “đảo băng” tĩnh lặng. Nó không nhúc nhích. Mãi đến năm 2020, nó mới nổi trở lại và bắt đầu trôi tiếp, lúc đầu chậm rãi, trước khi dịch chuyển hướng tới vùng nước ấm hơn.

Vào đầu tháng 4 năm nay, A23a đã trôi vào Dòng hải lưu Nam Cực (ACC) – một “cỗ máy di chuyển lượng nước” nhiều gấp trăm lần so với tất cả các con sông trên Trái đất cộng lại.

Với kịch bản này, đáng ra tảng băng nặng gần nghìn tỷ tấn này phải trôi về phía khu vực Nam Đại Tây Dương rồi tan chảy.

Nhưng không!. A23a chính xác chẳng đi đến đâu. Nó hiện vẫn đang nằm ở vị trí ngay phía bắc quần đảo Nam Orkney, di chuyển theo hướng ngược chiều kim đồng hồ khoảng 15 độ mỗi ngày. Và chừng nào nó còn di chuyển như vậy thì sự tan rã và “cái chết cuối cùng” của nó sẽ bị trì hoãn.

Một phần của tảng băng lớn nhất Thế giới – Ảnh: BBC

Nó đã bị chặn lại bởi một loại xoáy được mô tả lần đầu tiên vào những năm 1920 bởi nhà vật lý lỗi lạc Sir G.I. (Geoffrey Ingram) Taylor.

Học giả Cambridge này là người tiên phong trong lĩnh vực động lực học chất lỏng, và thậm chí còn được đưa vào Dự án Manhattan để mô hình hóa khả năng ổn định của vụ thử bom nguyên tử đầu tiên trên thế giới.

Giáo sư Taylor đã chỉ ra việc làm thế nào một dòng chảy gặp vật cản dưới đáy biển có thể – trong những trường hợp thích hợp – tách thành hai dòng riêng biệt, tạo ra một khối nước quay tròn có độ sâu tương đối ngăn cách chúng với vật thể bên trên. Trong trường hợp này, vật cản là một sườn núi nhô lên rộng 100km dưới đáy đại dương được gọi là Pirie Bank.

A23a một lần nữa là minh họa hoàn hảo cho tầm quan trọng của việc hiểu được hình dạng của đáy biển. Các ngọn núi, hẻm núi và sườn núi ngầm có ảnh hưởng sâu sắc đến hướng và sự pha trộn của nước cũng như sự phân bố các chất dinh dưỡng thúc đẩy hoạt động sinh học trong đại dương. Và ảnh hưởng này còn mở rộng đến hệ thống khí hậu: chính sự chuyển động khối lượng lớn của nước giúp phân tán năng lượng nhiệt trên toàn cầu.

Tảng băng A23a nhìn từ không gian

Những gì đã diễn ra của A23a có thể được giải thích vì đáy đại dương ngay phía bắc đảo Nam Orkney được khảo sát khá kỹ lưỡng. Tuy nhiên không phải vùng đại dương nào cũng được lập bản đồ chi tiết. Hiện tại, chỉ 1/4 đáy biển Trái đất được lập bản đồ theo tiêu chuẩn hiện đại nhất.

Tảng băng di chuyển theo vòng tròn thay vì trôi xuôi theo dòng hải lưu đã gây ra sự chú ý cho giới khoa học