Bí ẩn ‘người than’ ngồi bó gối trong mộ cổ 9.000 năm tuổi

Một ngôi mộ cổ kỳ lạ trong di chỉ làng Beisamoun thuộc thời đại đồ đá mới ở Thung lũng Thượng Jordan (Israel) đã hé lộ một phong tục tưởng chỉ mới tồn tại hàng ngàn năm sau đó.

Hài cốt của người đàn ông trong mộ cổ chỉ còn là 335 mảnh xương rời rạc, nhưng đủ để thấy anh đã được đặt ngồi bó gối trong một ngôi mộ cổ mang hình dạng một hố nông. Ngôi mộ đã được đào và tạo hình cẩn thận để vừa là mộ, vừa là là một lò nung. Đáy mộ có thể được lót bằng vật liệu gì đó nên không bị cháy, trong khi đó vách ngôi mộ lại có vết lửa táp rõ ràng.

Với niên đại lên tới 9.000 năm tuổi, đây là một trong những người đầu tiên trên thế giới được hỏa táng sau khi chết.

Khu vực khai quật và các phần hài cốt còn lại của người đàn ông thời đại đồ đá mới – ảnh: PLOS ONE

Đây là một điều hết sức đặc biệt bởi ở nhiều nơi trên thế giới, hài cốt người thời đại đồ đá thường được tìm thấy trong trạng thái không được chôn cất hoặc chôn cất khá thô sơ. Riêng về hỏa táng, nó từng được cho là một phong tục “sinh sau đẻ muộn”. Phát hiện mới cho thấy văn hóa của con người thời đồ đá vùng Cận Đông đã phát triển phức tạp hơn nhiều so với những hiểu biết trước đây.

Trước người đàn ông này, chỉ có 1 ngôi mộ hỏa táng khác được tìm thấy trên thế giới là mộ cổ “Mungo Lady” ở Úc: một người đàn bà 40.000 năm tuổi, đến nay vẫn còn là một bí ẩn. Ở các lục địa còn lại, người đàn ông này giữ kỷ lục người cổ xưa nhất bị hỏa táng.

Theo nhóm nghiên cứu dẫn đầu bởi tiến sĩ Fanny Bocquentin từ Trung tâm Nghiên cứu Khoa học Quốc gia Pháp, phần lớn cơ thể người đàn ông đã cháy thành than, nhưng những mẩu xương bị cháy sém còn lại đủ hé lộ anh từng chịu một tổn thương nghiêm trọng ở vai vài tuần hoặc vài tháng trước khi chết: một viên đá lửa thậm chí đã xuyên thủng xương.

Rõ ràng vết thương đã có thời gian lành lại, nhưng không biết vì sao sau đó người đàn ông không giữ được tính mạng. Rất có thể nghi thức hỏa táng liên quan đến sự kiện khiến anh ta bị thương, hoặc vì vai trò của anh ta trong cuộc chiến đặc biệt nào đó.

Nghiên cứu vừa công bố trên tạp chí khoa học PLOS One.