Bí ẩn kỳ lạ trong vụ ‘khí cầu do thám’ Trung Quốc
Bảy tháng sau vụ ‘ khí cầu do thám’ gây ra căng thẳng ngoại giao giữa Bắc Kinh và Washington, vị tướng hàng đầu của Mỹ giờ đây cho biết khí cầu này khi đó không làm nhiệm vụ do thám.
Trong sự vụ mà đài CBS gọi là “cuộc khủng hoảng kỳ lạ nhất” trong nhiệm kỳ Tổng thống Joe Biden, quân đội Mỹ đã điều các chiến đấu cơ tối tân nhất chỉ để bắn hạ một thiết bị mà Washington tin là “ khí cầu do thám” của Trung Quốc hồi tháng 2. Bắc Kinh khẳng định đó chỉ là khí cầu dân sự nghiên cứu thời tiết và phản ứng một cách giận dữ trước hành động của Mỹ, buộc Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken phải hủy chuyến thăm Trung Quốc.
Giờ đây, 7 tháng sau vụ bắn hạ, tướng Mark Milley, Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Mỹ, xác nhận khí cầu Trung Quốc khi đó không làm nhiệm vụ do thám. “Đánh giá của cộng đồng tình báo – đánh giá có độ tin cậy cao – là khí cầu đó hoàn toàn không thu thập thông tin tình báo”, ông Milley nói trong chương trình “Sunday Morning” phát sóng trên đài CBS hôm 17.9.
Phi công Không quân Mỹ nhìn xuống khí cầu đang bay qua lãnh thổ Mỹ hồi tháng 2. Ảnh BỘ QUỐC PHÒNG MỸ
Người dẫn chương trình của CBS đặt câu hỏi: “Tóm lại, đó là một khí cầu do thám, nhưng khi đó nó không đang làm nhiệm vụ do thám?”.
Ông Milley trả lời: “Tôi có thể nói rằng đó là một khí cầu do thám mà chúng tôi biết chắc chắn rằng (nó) đã không thu thập được bất cứ thông tin tình báo nào và không truyền bất kỳ thông tin tình báo nào về Trung Quốc”.
Hồi cuối tháng 6, Thư ký báo chí Lầu Năm Góc Pat Ryder cho biết khí cầu nói trên không chỉ không truyền dữ liệu về Trung Quốc mà thực ra cũng chưa bao giờ thu thập được thông tin nhạy cảm, theo đài ABC.
“Chúng tôi biết rằng nó có khả năng thu thập thông tin tình báo, nhưng theo đánh giá của chúng tôi thì nó đã không thu thập được gì khi bay qua Mỹ… Như chúng tôi đã nói vào thời điểm đó, chúng tôi cũng đã thực hiện các bước để giảm thiểu các nỗ lực thu thập (thông tin tình báo) khả dĩ”, ông Ryder nói trong một cuộc họp báo.
Vậy tại sao khí cầu lại bay qua lãnh thổ Mỹ? Có nhiều giả thuyết khác nhau, và một trong những giả thuyết hàng đầu là nó đã bị gió mạnh làm cho chệch hướng. Khí cầu trước đó hướng về phía quần đảo Hawaii nhưng những cơn gió ở độ cao 18 km dường như đã khiến khí cầu bị thổi bay về phía Alaska, sau đó đi ngang qua Bắc Mỹ.
“Gió trên đó rất mạnh. Động cơ đặc biệt trên khí cầu đó không thể chống lại những cơn gió ở độ cao đó”, tướng Milley nói trong chương trình của CBS.
Trong một diễn biến liên quan, các quan chức Mỹ hôm 15.9 cho biết Trung Quốc đã tạm dừng hoạt động của các khí cầu do thám sau sự vụ hồi tháng 2, theo báo The New York Times. Các quan chức nói họ không biết thời gian tạm dừng sẽ kéo dài bao lâu, nhưng cho rằng với mức độ đầu tư của chính phủ Trung Quốc vào nỗ lực này, Bắc Kinh có thể sẽ tái khởi động chương trình.
Đài CNN dẫn một nguồn tin cho biết cộng đồng tình báo Mỹ tin rằng các nhà lãnh đạo Trung Quốc không có ý định cho khí cầu đó bay qua lãnh thổ Mỹ, thậm chí còn khiển trách những người điều hành chương trình khí cầu do thám vì vụ việc.
Bộ trưởng Thương mại Mỹ rời Trung Quốc với tâm trạng lạc quan
Những tiết lộ mới xuất hiện giữa lúc cả Mỹ và Trung Quốc đang tìm cách ổn định mối quan hệ ngày càng căng thẳng. Khi được yêu cầu bình luận về chương trình khí cầu, người phát ngôn Đại sứ quán Trung Quốc tại Mỹ cho rằng sự việc xảy ra hồi tháng 2 là chuyện “ngoài dự liệu” và “mang tính đơn lẻ”.
“Kể từ khi sự việc xảy ra, Trung Quốc đã nhiều lần tuyên bố rằng khí cầu được phát hiện là một khí cầu dân sự không người lái được sử dụng cho mục đích khí tượng và nghiên cứu khác, và việc nó vô tình đi vào không phận Mỹ hoàn toàn là chuyện ngoài dự liệu, mang tính đơn lẻ, do trường hợp bất khả kháng gây ra… Sự thật là rõ ràng và sẽ không bị bóp méo hay xuyên tạc. Chúng tôi hy vọng các bên liên quan có thể ngừng thổi phồng chuyện này”, Đài CNN dẫn lời ông Lưu.
Tình báo Mỹ đưa ra báo cáo giữa sự cố khí cầu làm quan hệ Washington - Bắc Kinh căng thẳng
Một khinh khí cầu nghi là do thám của Trung Quốc đã bay qua Hawaii và Florida khi đi vòng quanh Trái Đất vào năm 2019, bốn năm trước khi Mỹ bắn hạ vật thể tương tự vào cuối tuần trước, theo báo cáo tình báo của lực lượng không quân Mỹ.
Cơ quan chức năng thu hồi mảnh vỡ của khinh khí cầ ngoài khơi bờ biển Myrtle Beach, Nam Carolina hôm 5/2. Ảnh: Hải quân Mỹ
"Trung Quốc đã phóng và điều khiển nhiều khinh khí cầu tầm cao, có khả năng hoạt động ở độ cao 20.000 km đến 100.000 km trong nhiều tháng vào thời điểm năm 2019", theo báo tình báo của Lực lượng Không quân Mỹ. Tuy nhiên, báo cáo không chỉ rõ Mỹ đã biết về sự xuất hiện của khinh khí cầu này vào những thời điểm nào trong năm 2019.
Báo cáo tình báo trên được đưa ra trong bối cảnh căng thẳng giữa Mỹ và Trung Quốc đang leo thang sau khi Washington phát hiện một khinh khí cầu tầm cao của Bắc Kinh bay qua không phận nước này. Hôm 4/2, Mỹ đã bắn hạ khí cầu này trên Đại Tây Dương.
Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken đã hủy chuyến thăm dự kiến tới Bắc Kinh sau khi phát hiện khinh khí cầu.
Về phần mình, Bắc Kinh đã bác bỏ cáo buộc của Washington cho rằng khinh khí cầu này là thiết bị do thám. Bộ Ngoại giao Trung Quốc nhấn mạnh đó là "khí cầu dân sự được sử dụng cho mục đích nghiên cứu, chủ yếu là khí tượng". Bắc Kinh khẳng định khí cầu đã đi chệch hướng so với hành trình dự kiến, gọi phản ứng của Mỹ là "vô trách nhiệm và không thể chấp nhận được".
Hôm 7/2, Bộ Quốc phòng Mỹ cho biết Bắc Kinh đã từ chối tiến hành cuộc điện đàm giữa người đứng đầu Lầu Năm Góc, Lloyd Austin, và Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc, sau khi máy bay chiến đấu của Mỹ bắn hạ khinh khí cầu.
"Ngày 4/2, ngay sau khi bắn hạ khí cầu Trung Quốc, Bộ Quốc phòng đã yêu cầu tiến hành cuộc điện đàm giữa Bộ trưởng Lloyd Austin và Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc Ngụy Phượng Hòa", Chuẩn tướng Pat Ryde, phát ngôn viên Lầu Năm Góc, cho biết hôm 7/2 . "Thật không may, Trung Quốc đã từ chối yêu cầu của chúng tôi. Chúng tôi tiếp tục duy trì cam kết mở đường dây liên lạc".
Trong khi đó, cuộc tranh luận về sự việc trong nội bộ nước Mỹ bắt đầu nóng lên. Các chính trị gia đảng Cộng hòa chỉ trích Tổng thống Joe Biden vì đã chậm trễ ra quyết định bắn hạ khinh khí cầu. Một số quan chức Lầu Năm Góc cũng cho rằng Trung Quốc đã đưa 3 quả khinh khí cầu bay qua lãnh thổ Mỹ trong thời gian Tổng thống Donald Trump nắm quyền. Tuy nhiên, ông Trump và cựu Bộ trưởng Quốc phòng Mark Esper đã phủ nhận thông tin trên. Một quan chức của Chính quyền Tổng thống Biden cũng nói rằng sự cố này chỉ được phát hiện sau khi ông Biden nhậm chức.
Tướng Glen VanHerck, chỉ huy Bộ Tư lệnh Phòng thủ Hàng không Vũ trụ Bắc Mỹ (Norad), hôm 6/2 thừa nhận Quân đội Mỹ có lỗ hổng khiến họ không thể phát hiện ra những lần khí cầu Trung Quốc bay vào không phận ở thời điểm đó. Ông VanHerck cũng cho biết Mỹ đang sử dụng các thiết bị nhằm nâng cao năng lực giám sát sau sự cố gần đây.
Trong khi đó, Hải quân Mỹ đang sử dụng các phương tiện không người lái dưới nước để xác định vị trí các mảnh vỡ của khinh khí cầu. Theo ông VanHerck, những mảnh vỡ này nằm rải rác trong bán kính 11 km, ở độ sâu khoảng 15 mét. Cục Điều tra Liên bang Mỹ (FBI) và Cơ quan Điều tra Hình sự Hải quân đang nỗ lực thu thập các mảnh vỡ.
Trong bài phát biểu hôm 7/2, người phát ngôn của Bộ Ngoại giao Trung Quốc Mao Ninh tuyên bố Bắc Kinh sẽ "kiên quyết bảo vệ các quyền và lợi ích hợp pháp của nước này" trước hành động bắn hạ khinh khí cầu của Washington. Bà Mao cũng nhấn mạnh khinh khí cầu này "thuộc về Trung Quốc".
"Khinh khí cầu không phải của Mỹ," bà Mao nói trong cuộc họp báo thường ngày.
Trung Quốc dừng hoạt động khinh khí cầu 'do thám' sau hành động của Mỹ? Giới chức Mỹ ngày 15.9 khẳng định Bắc Kinh đã tạm dừng hoạt động khinh khí cầu mà Washington cáo buộc là để do thám, sau khi một khinh khí cầu Trung Quốc bị Mỹ bắn hạ vào tháng 2, theo The New York Times. Giới chức Mỹ nói rằng họ không biết việc tạm dừng hoạt động khinh khí cầu của Trung...