Bhutan với ‘cuộc cách mạng’ hạnh phúc 2.0

Bhutan là một đất nước nhỏ bé, yên bình với những dãy núi cao ẩn trong mây trắng bồng bềnh.

Nơi này được mệnh danh là “vương quốc hạnh phúc”, bởi họ chọn đo lường sự giàu có của đất nước bằng nụ cười và niềm vui của người dân, thông qua Tổng hạnh phúc quốc gia (GNH).

Quốc gia gắn liền với “thương hiệu” hạnh phúc

Cảnh đẹp huyền ảo tại Bhutan. Ảnh: Getty Images

Vị vua thứ tư Jigme Singye Wangchuck lên ngôi vào thập niên 1970 đã đưa Bhutan vào con đường hướng tới hạnh phúc. Khi trên đường trở về từ một hội nghị ở Cuba, Vua Jigme Singye Wangchuck đã hạ cánh tại một sân bay ở Ấn Độ. Tại đó, các phóng viên hỏi vị vua trẻ về Tổng sản phẩm quốc nội của Bhutan.

Vua Wangchuck trả lời: “Thực ra, ở Bhutan, Tổng hạnh phúc quốc gia quan trọng với chúng tôi hơn nhiều so với Tổng sản phẩm quốc nội’”. Cụm từ này trở nên phổ biến và thu hút chú ý của quốc tế. Tối đa hóa Tổng hạnh phúc quốc gia đã trở thành trách nhiệm chính của chính phủ Bhutan.

Triết lý quản lý của Bhutan về Tổng hạnh phúc quốc gia đã được cả thế giới ca ngợi bởi chú trọng cân bằng giữa tăng trưởng kinh tế với phúc lợi của người dân. Người dân nước này tự hào nói rằng Thimpu là thủ đô duy nhất trên thế giới không có đèn giao thông. Các cửa hàng, nhà hàng đều do người dân địa phương sở hữu, điều hành. Bhutan cũng là điểm đến hiếm hoi trên thế giới không có đầy rẫy các thương hiệu quốc tế.

Với dân số chưa đến 800.000 người, tiêu chuẩn hạnh phúc mà Bhutan tập trung vào là sự mãn nguyện, cảm thấy bình yên với cuộc sống và hài lòng với chính bản thân. Giáo dục và chăm sóc sức khỏe đều miễn phí. Hơn thế nữa, hạnh phúc cũng liên quan đến thiên nhiên. Theo luật của Bhutan, tối thiểu 60% diện tích quốc gia phải là rừng. Bhutan là quốc gia đầu tiên và cho đến nay vẫn là một trong số ít quốc gia trên thế giới có lượng carbon âm.

Cứ vài năm một lần, các nhà khảo sát lại đi khắp Bhutan để đo lường hạnh phúc của quốc gia. Kết quả được phân tích và đưa vào chính sách công. Tổng hạnh phúc quốc gia được tính toán qua các cuộc khảo sát gồm 148 câu hỏi. Khảo sát gần đây nhất được thực hiện năm 2022 và có 1,4% dân số tham gia, đạt 0,781 trên tổng điểm tối đa là 1. Kết quả này phản ánh người Bhutan hạnh phúc hơn 3,3% so với năm 2015.

“Con người mới là cốt lõi. Hạnh phúc và sự an yên của mỗi người là điều quý giá nhất. Tất cả mọi thứ đều phải phục vụ cho mục đích đó “, Thủ tướng Bhutan Tshering Tobgay khẳng định.

Hạnh phúc gắn với phát triển kinh tế

Tu viện bên con sông Mo Chhu nước trong vắt tại
Bhutan. Ảnh: Getty Images

Trong năm 2024, Thủ tướng Tobgay đã đưa ra ý tưởng về Tổnghạnh phúc quốc gia 2.0 – một mô hình
chú trọng hơn vào nền kinh tế. “Tổng hạnh phúc quốc gia ghi nhận rằng tăng trưởng kinh tế là quan trọng, nhưng tăng trưởng phải bền vững. Tăng trưởng phải cân bằng với bảo tồn nền văn hóa độc đáo của chúng ta”, Thủ tướng Tobgay cho biết.

Du lịch, một trong những nguồn thu chính của đất nước này, đã đình trệ do đại dịch COVID-19 và đến nay vẫn chưa phục hồi hoàn toàn. Ngành du lịch Bhutan đang phục hồi chậm hơn các quốc gia khác ở châu Á. Năm 2023, Bhutan chỉ đón lượng khách du lịch tương đương 1/3 của năm 2019.

Thuế du lịch (hay phí phát triển bền vững) ở Bhutan khá cao, với mức 100 USD/ngày mỗi người. Sân bay quốc tế duy nhất của Bhutan là Paro International được mệnh danh là một trong những cảng hàng không đẹp nhất thế giới. Tuy nhiên, Paro International cũng là một trong những sân bay khó đến nhất.

Nằm trong thung lũng giữa hai ngọn núi, chỉ những máy bay nhỏ mới có thể hạ cánh và cất cánh an toàn ở Paro. Do đó, Paro chỉ phục vụ các chuyến bay ngắn đến Bangkok (Thái Lan), Dhaka (Bangladesh), Kathmandu (Nepal) và New Delhi (Ấn Độ).

Theo dữ liệu của chính phủ, thu nhập bình quân đầu người ở Bhutan là 115.787 ngultrum (1.387 USD)/năm. Trong khi đó, một chuyến bay từ Paro đến Bangkok có giá từ 350 USD, do vậy, đi lại quốc tế vẫn nằm ngoài tầm với của nhiều người Bhutan.

Tuy nhiên, Buhtan đã chọn địa điểm để đặt sân bay quốc tế mới, đó là Gelephu. Địa hình bằng phẳng hơn đồng nghĩa với việc các đường băng có thể kéo dài hơn, từ đó, tạo cơ hội đón các máy bay lớn có thể đến tận Trung Đông, châu Âu và xa hơn nữa.

Thành phố Chánh niệm

Tu viện Paro Taktsang tại Bhutan. Ảnh: Getty Images

Một phần tư thế kỷ sau khi đưa ra khái niệm Tổng hạnh phúc quốc gia, Vua Jigme Singye Wangchuck quyết định rằng điều tốt nhất cho đất nước là có một quốc hội được bầu và thủ tướng. Sau đó, khi mới 51 tuổ.i, ông đã thoái vị và trao vương miện cho người con trai 26 tuổ.i của mình – vị vua hiện tại Jigme Khesar Namgyal Wangchuck. Người dân Bhutan đã đi bỏ phiếu lần đầu tiên vào năm 2008.

Ngày nay, Vua Jigme Khesar Namgyal Wangchuck đã 44 tuổ.i. Ông vẫn làm việc chặt chẽ với thủ tướng. Vào tháng 12/2023, Vua Wangchuck chia sẻ: “Buhtan không bị ràng buộc bởi những truyền thống cũ và có thể mạnh dạn đổi mới để thực hiện những kế hoạch mà nhiều quốc gia khác còn e ngại chưa dám theo đuổi”.

Bhutan đang lên kế hoạch xây dựng “Thành phố Chánh niệm” để đóng vai trò trung tâm kinh tế, cửa
ngõ cho khách du lịch đến những nơi khác của quốc gia này. Đây là nỗ lựchướng đến mô hình phát triển kinh tế mạnh mẽ mới, đồng thời vẫn giữ đúng các giá trị của Bhutan.

“Thành phố Chánh niệm” rộng 1.000 km2 dự kiến được xây dựng gần Gelephu, dọc biên giới Bhutan với Ấn Độ. “Thành phố Chánh niệm” khuyến khích cư dân đi bộ và đi xe đạp nhằm giảm thiểu khí thải, phát triển các không gian xanh phục vụ thiền và thư giãn, du lịch sinh thái…

“Thành phố Chánh niệm” sẽ được xây dựng theo từng giai đoạn và dự kiến hoàn thành trong 21 năm. Các đối tác tư nhân sẽ đầu tư xây dựng cầu, đường, sân bay, nhà ở, trường học, bệnh viện và cơ sở kinh doanh.

Theo bản quy hoạch tổng thể, “Thành phố Chánh niệm” được xây dựng xoay quanh một chuỗi các cây cầu quy mô. Mỗi cây cầu sẽ mang những tính năng quan trọng của thành phố, bao gồm: sân bay quốc tế mới, trường đại học, cơ sở chăm sóc sức khỏe kết hợp giữa y học cổ truyền và y học hiện đại, nhà kính trồng cây thủy canh, trung tâm văn hóa, tâm linh, khu chợ bán hàng hóa địa phương và đậ.p
thủy điện.

Thành phố sẽ không có tòa nhà chọc trời và mọi thứ đều được xây dựng bằng vật liệu địa phương. Ngoài ra, nơi đây sẽ có các hành lang dành cho động vật hoang dã, nhằm bảo vệ chúng.

Bhutan kỳ vọng khoảng 150.000 người sẽ sinh sống tại “Thành phố Chánh niệm” trong 7 – 10 năm đầu và con số này sẽ là hơn một triệu người khi dự án hoàn thiện. Vua Wangchuck khẳng định rằng thành công của dự án sẽ định hình tương lai của Bhutan.