Béo phì đang trở thành “dịch bệnh” nguy hiểm

Các chuyên gia y tế của WHO đã đưa ra quan điểm: Phải làm sao cho người dân sống ở các nước nghèo hiểu rằng, dư cân hay béo phì không phải là biểu hiện sự sung túc hay giàu có trong xã hội mà đang là một “dịch bệnh” nguy hiểm.

“Cuộc chiến” chống béo phì ở nhiều nước trên thế giới hiện càng trở nên quyết liệt và ráo riết hơn bao giờ hết, đặc biệt tại các nước phát triển – nơi có đời sống vật chất no đủ và con người đã, đang tiếp cận với lối sống hiện đại, gấp gáp. Các chuyên gia Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cảnh báo, béo phì hiện trở thành một đại dịch và là vấn đề quan tâm hàng đầu của các chuyên gia sức khỏe bởi nó tiềm ẩn nguy cơ gây ra các bệnh rất nguy hiểm.

Thống kê của WHO cho biết, năm 2010, thế giới có khoảng trên 1,5 tỉ người béo phì, trong đó 10 quốc đảo ở khu vực Thái Bình Dương tỉ lệ người thừa cân, béo phì chiếm trên 50% dân số. Tại Australia, cứ 4 người ở độ tuổi trưởng thành thì có 1 người béo phì nên đã khiến chi phí dành cho việc chăm sóc, điều trị bệnh nhân béo phì mỗi năm tiêu tốn khoảng 50 tỷ USD.

Đặc biệt, hiện Mỹ là nước có số người thừa dư cân béo phì cao nhất thế giới. Điều tra của Trung tâm kiểm soát và ngăn ngừa dịch bệnh ở Mỹ đã đưa ra con số báo động: 2/3 số người trưởng thành và 9 triệu trẻ em ở đất nước này bị dư cân, béo phì. Bộ trưởng Y tế Mỹ, Kathleen Sebelius, cho biết, chi phí phòng chống bèo phì ở nước này hàng năm lên tới 147 triệu USD, tăng cao gần gấp đôi so với chi phí chữa bệnh ung thư. Và cuộc chiến chống béo phì là một trong những trọng tâm của kế hoạch cải tổ ngành Y tế của Tổng thống mỹ Barack Obama trong nhiệm kỳ này.

Ở Việt Nam, số liệu của Viện Dinh dưỡng Quốc gia cho thấy, so với 10 năm trước, lượng tiêu thụ thịt của người dân nước ta tăng lên 4,7 lần, cá 1,7 lần, đặc biệt trứng và sữa tăng gấp 18 lần. Khảo sát của viện này trên 17.000 đối tượng (25-64 tuổi) sống tại 8 vùng sinh thái trên cả nước mang lại kết quả: Tỉ lệ người thừa cân, béo phì là 16,3% tại các thành phố lớn có trên 10% học sinh tiểu học bị dư cân, béo phì.

Vì sao người béo phì tăng mạnh?

Việc tìm lời giải cho vấn đề thừa cân, béo phì đã được các nhà khoa học nghiên cứu ráo riết trong nhiều năm nay, trong đó có yếu tố di truyền, chế độ dinh dưỡng và luyện tập cơ thể… Điều tra của các chuyên gia Trung Quốc trên 1.556 cha mẹ bị béo phì, có tới 60% những đứa con của họ cũng bị thừa cân, béo phì. Tuy nhiên, giới nghiên cứu khoa học của nhiều nước đã đi đến thống nhất: Chế độ ăn uống quá dư thừa năng lượng và cơ thể thiếu vận động là 2 nguyên nhân chính làm tăng cân, béo phì.

Chế độ ăn uống quá dư thừa năng lượng và cơ thể thiếu vận động là 2 nguyên nhân chính làm tăng cân, béo phì. (ảnh minh họa)

Nghiên cứu của Tiến sĩ Boyd Swinburn, Giám đốc Trung tâm Hợp tác của WHO về phòng chóng béo phì tại Đại học Deakin – Australia, cho rằng, sự gia tăng số người béo phì ở Mỹ trong vài thập nhiên gần đây chủ yếu là do “nạp” nhiều năng lượng vào cơ thể, từ đó làm mất cân đối giữa việc cung cấp và tiêu hao năng lượng, dẫn đến dư thừa và chuyển hóa thành mỡ, gây béo phì. Lượng mỡ dư thừa ở nam giới tích tụ nhiều ở thành bụng dưới; với nữ, tích tụ nhiều tại phần dưới eo lưng và mông.

Nguyên nhân kế tiếp làm tăng cân, béo phì là lối sống tĩnh lại, ít vận động, lười tập thể dục. Với nhiều người, thay vì việc đi bộ, làm vườn, tập thể dục, dọn dẹp nhà cửa… là thời gian xem tivi, đọc báo, sử dụng máy tính và trò chuyện điện thoại hàng nhiều giờ liên tục. Không phải ngẫu nhiên, số liệu điều tra ở nhiều quốc gia như Mỹ, Australia, Hà Lan… đều cho kết quả: Tỉ lệ người béo phì sống ở thành phố của những quốc gia này cao hơn nhiều so với các vùng nông thôn, miền núi.

Béo phì làm cơ thể chậm chạp, mất cân đối, ảnh hưởng đến thẩm mỹ và là nguyên nhân làm sớm lão hóa, giảm tuổi thọ, gây ra các bệnh mãn tính nguy hiểm như đái tháo đường, cao huyết áp, tăng mỡ máu, bệnh tim mạch, giãn tĩnh mạch, đột quị, viêm xương khớp, đau lưng, khó thở, sỏi mật, thậm chí cả bệnh ung thư. Béo phì còn làm giảm khả năng sinh sản ở cả 2 giới. Ở một số phụ nữ, béo phì đã khiến cho mô mỡ gây rối loạn buồng trứng, hàng tháng trứng không lớn lên và chín rụng được, hoặc chất lượng trứng kém, làm giảm khả năng thụ thai, tỉ lệ sẩy thai hoặc bị ung thư vú. Còn nam giới béo phì (đặc biệt béo bụng) sẽ ảnh hưởng đến chất lượng tinh trùng, làm giảm khả năng sinh sản.

Giảm béo có dễ?

Trên thực tế, có nhiều người (cả nam và nữ) đã băn khoăn, lo lắng và “hạ quyết tâm” để giảm bớt cân nặng của mình. Tuy nhiên, qua điều tra, GS. Philipp James, Chủ tịch đặc nhiệm chống béo phì Quốc tế của WHO, cho rằng, nhiều người do thiếu hiểu biết về béo phì nên áp dụng các biện pháp giảm cân không khoa học, vì thế, không mang lại kết quả, hoặc cơ thể bị rơi vào trạng thái suy nhược do thiếu chất. Cũng có nhiều người do thiếu kiên trì, hoặc quá trông chờ vào loại thuốc giảm béo nên rất khó khăn trong việc giảm cân. Cần biết rằng, sử dụng thuốc giảm béo chỉ hỗ trợ được một phần và mang tính tạm thời, sau khi ngừng thuốc cơ thể sẽ béo trở lại, và thuốc chỉ mang lại hiệu quả khi sử dụng đúng liều, đủ thời gian cùng với sự quyết tâm thay đổi chế độ ăn uống, luyện tập. Ngoài ra, các biện pháp như phẫu thuật bóc tách mỡ bụng hay thực hiện kỹ thuật dùng đai thắt dạ dày đều chỉ là “biện pháp tình thế” không mang lại hiệu quả cao.

“Giảm béo là một việc làm không dễ”, bà Gerberding, Giám đốc Trung tâm kiểm soát và Phòng chống bệnh liên bang Mỹ, khẳng định. Bà than thở: Nước Mỹ có thể mất đi một số lợi ích đã đạt được do dân chúng nước này quá… béo! Hiện nay, một số bang ở Mỹ, các nhà làm luật đang soạn thảo các đạo luật kiểm soát béo phì bằng cách kiểm soát chặt chẽ những thức ăn làm tăng béo phì, hoặc việc cấm bán các đồ ăn vặt và các loại nước ngọt gây tăng cân ở trường học, hoặc việc giảm thuế cho người gầy… Còn ở Brazil có chương trình truyền hình tặng 110.000 USD cho người nào giảm được số cân nặng nhiều nhất trong vòng 10 tuần. Tại Trung Quốc, TP Thiên Tân đã xây dựng bệnh viện dành riêng điều trị cho người béo phì có tên gọi “Viện chống béo phì Ái Dân”.

Các chuyên gia y tế của WHO đã đưa ra quan điểm: Phải làm sao cho người dân sống ở các nước nghèo hiểu rằng, dư cân hay béo phì không phải là biểu hiện sự sung túc hay giàu có trong xã hội mà đang là một “dịch bệnh” nguy hiểm. Ông Madlala – Routledge (Thứ trưởng Bộ Y tế Nam Phi) cho rằng: Chẳng có biện pháp nào giảm cân hữu hiệu và khoa học hơn là chế độ ăn uống hạn chế calo và việc tập thể dục đều đặn. Tuy nhiên, nếu bạn lơ là, dù chỉ vài tuần thôi thì sự cố gắng giảm cân của bạn trong nhiều tháng, nhiều năm cũng sẽ trở nên vô ích. Thật đáng tiếc! Nhưng đó là một “cuộc chiến” không chỉ đòi hỏi sự quyết tâm, lòng kiên trì mà còn là sự hiểu biết khoa học đúng đắn nữa.

(Theo Thế giới Phụ nữ)