Bệnh nhân hoại tử xương sọ, hàm mặt: ‘Mổ cũng chết, không mổ cũng chết’

Sau khi nhiễm Covid-19 vào tháng 12/2021, bà Nguyễn Thị T. (63 tuổi) mất một thời gian phục hồi cơ thể. Hai tháng sau, các triệu chứng đau đầu, sưng mắt xuất hiện.

Về sắp xếp chuyện gia đình vì có thể chết

Từ Khánh Hòa, bà Nguyễn Thị T. được chuyển tuyến vào TP.HCM với chẩn đoán viêm đa xoang, theo dõi u não. “Vào Bệnh viện Chợ Rẫy có nhiều phương tiện hiện đại hơn”, bà T. chỉ nghĩ đơn giản như thế mà không biết bệnh đang diễn tiến vô cùng xấu.

Chẩn đoán hình ảnh tại Bệnh viện Chợ Rẫy cho thấy, xoang chứa dịch, xương chân bướm, sọ trán hoại tử và có khí trong sọ.

“Bác sĩ gặp tôi và 2 bệnh nhân khác. Ông nói, bệnh này mới quá, bác sĩ sẽ cố gắng cứu nhưng sống được hay không phải nhờ ông trời. Dù rất buồn nhưng họ phải nói để chúng tôi về sắp xếp chuyện gia đình”, bà nhớ lại.

“Không dám sờ lên trán nữa, mất miếng xương”, bà Nguyễn Thị T. nói.

“Nếu mổ, có thể chết nhưng còn chút ít hi vọng, còn về nhà là chắc chắn chờ chết”. Nghĩ như vậy, bà T. đồng ý bước vào ca mổ mà các bác sĩ dày dặn kinh nghiệm nhất cũng phải lo lắng.

Tiến sĩ, bác sĩ Trần Anh Bích, Phó Khoa Tai Mũi Họng, Bệnh viện Chợ Rẫy cho biết, khi phẫu thuật cho bà T, ê-kip đi 2 đường từ hốc mũi lên và từ xoang trán xuống.

Khi nội soi đường mũi, ghi nhận niêm mạc, cuống mũi, vách ngăn bị hoại tử đen, phải gắp hết xương chết. Từ phía trên, bác sĩ mở sọ trán lấy phần xương chết. Đi xuống dần, bác sĩ nhận thấy dù răng nhìn chắc khỏe nhưng xương khẩu cái đã hoại tử, phải đục bỏ xương hàm trên.

“Các bệnh nhân đều bị tổn thương sọ, hàm mặt, xoang lan rộng. Mở xương sọ, thấy được mủ bám ở xương và da đầu, một phần bám trên màng não. Có trường hợp, mủ ở hàm trên xì ra, cả hàm răng lung lay dữ dội, ê-kip phải khoét bỏ toàn bộ xương chết”, bác sĩ Bích nhớ lại.

Trước ca mổ của bà T., có 6 bệnh nhân đã xin về và 2 người tử vong vì hoại tử nặng, viêm nhiễm, suy tạng. “Chúng tôi choáng váng vì tử vong rất nhanh, không trở tay kịp”.

Các chuyên gia nói gì về mối liên hệ với Covid-19?

Trong 2 tháng, Bệnh viện Chợ Rẫy ghi nhận 11 ca viêm hoại tử xương vùng hàm mặt, xương sọ do nấm Candida, Aspergilus và vi trùng. Bệnh viện Răng Hàm Mặt Trung ương tại TP.HCM có 16 ca hoại tử hàm trên trong 5 tháng (3 ca nặng chuyển Bệnh viện Chợ Rẫy). Bệnh viện Tai Mũi Họng TP.HCM ghi nhận khoảng 3 ca. Bệnh chủ yếu xảy ra trên nền đái tháo đường.

Một người đàn ông bị hoại tử xương sọ. Biểu hiện là sưng vùng trán.

“Chúng tôi không thể khẳng định 100% bệnh nhân bị hoại tử xương hàm mặt và sọ mặt do Covid-19. Nhưng từ tháng 5/2021 đến nay, thế giới đã có 80 bài báo cáo đăng tải những ca tương tự, chủ yếu ở Ấn Độ, Trung Quốc, một số quốc gia châu Á…”, đại diện Bệnh viện Chợ Rẫy chia sẻ.

Một trong những giả thuyết được xem xét, là người mắc Covid-19 có tình trạng tăng đông, khiến các mạch máu nuôi xương bị tắc và hoại tử. SARS-CoV-2 bám vào thụ thể ACE-2, tập trung nhiều ở niêm mạc mũi, miệng, làm tắc vi mạch máu nuôi xương hàm.

Hoại tử xương hàm mặt cũng có thể gặp ở người suy giảm miễn dịch, dùng corticoid kéo dài… khi nhiễm vi khuẩn, nấm có thể dẫn đến viêm xương, gây hoại tử. Hoại tử xương hàm dưới phổ biến hơn xương hàm trên.

Lý giải hiện tượng bệnh lý này vẻ tăng hơn so với trước dịch Covid-19, chuyên gia cho rằng, môi trường xung quanh luôn có nhiều loại vi sinh vật, khi cơ thể suy giảm miễn dịch sẽ rất dễ bị tấn công.

“Có thể do cơ thể người mắc Covid-19 bị rối loạn miễn dịch kéo dài, suy giảm miễn dịch, cộng với bệnh đái tháo đường sẵn có, nấm phát triển nhiều hơn trong cơ thể, gây viêm nhiễm”, bác sĩ Lê Quốc Hùng, Trưởng khoa Bệnh nhiệt đới, Bệnh viện Chợ Rẫy phân tích.

Theo bác sĩ Đinh Quang Thanh, Cố vấn chuyên môn Bệnh viện Phục hồi chức năng – Điều trị bệnh nghề nghiệp TP.HCM, thế giới hiện nay có khoảng 500.000.000 người mắc Covid-19. Các báo cáo 1 năm qua chỉ ghi nhận khoảng 80 ca hoại tử xương sọ, hàm mặt.

“Con số này không quá lớn, chưa thể nói liên quan đến SARS-CoV-2 mà phải chờ những bằng chứng khoa học rõ rệt. Trước mắt, người dân không nên hoang mang, lo lắng quá rằng nhiễm Covid-19 có thể gây hoại tử xương sọ.

Tuy nhiên, nếu có triệu chứng đau đầu, đau hàm mặt, nhiễm trùng… bà con nên đến bệnh viện để thăm khám. Bác sĩ sẽ chẩn đoán và có sự điều trị phù hợp”.