Bệnh đậu mùa khỉ và bệnh thủy đậu khác nhau thế nào?
Dù bệnh đậu mùa khỉ và bệnh thủy đậu có thể chung một số triệu chứng như sốt, phát ban, đau nhức cơ thể và mệt mỏi, nhưng hai bệnh này có sự khác biệt rõ ràng.
Theo New York Times, tính từ ngày 13/5 đến 6/6, thế giới ghi nhận hơn 1000 ca đậu mùa khỉ ở khoảng 30 quốc gia ngoài châu Phi – nơi lưu hành phổ biến của bệnh.
Sự bùng phát của bệnh đậu khỉ gây nhiều hoang mang cho giới chức y tế trên thế giới. Dù không phải là bệnh giống như thủy đậu nhưng một số triệu chứng của hai bệnh này rất giống nhau.
Ở cả hai bệnh, người bệnh có thể gặp các triệu chứng như bị cảm, sốt, phát ban, đau nhức cơ thể và mệt mỏi. Các chuyên gia cho rằng, các triệu chứng của hai bệnh có thể giống nhau nhất là trong những ngày đầu, nên rất dễ nhầm lẫn. Do vậy, điều cần thiết là phải biết được sự khác biệt giữa bệnh đậu mùa khỉ và thủy đậu.
Khác nhau về loại virus gây bệnh
Hai căn bệnh này đều do các virus khác nhau gây ra. Thủy đậu do virus Varicella Zoster (VZV) gây ra và không cùng họ với virus gây bệnh đậu mùa khỉ. Nó là một thành viên của gia đình Herpesviruses.
Trong khi đó, virus đậu mùa khỉ thuộc chi Orthopoxvirus trong họ Poxviridae, không liên quan đến VZV. Bệnh đậu mùa khỉ là ‘anh em họ’ của bệnh đậu mùa.
Người ta đã xác nhận rằng phát ban do hai loại virus này biểu hiện khác nhau trên da.
Khác biệt ở tổn thương da
Mặc dù cả hai bệnh đều gây phát ban với các mụn nước nhỏ, nhưng có sự khác biệt về loại phát ban và sự phân bố của chúng trên da.
Thủy đậu chỉ ảnh hưởng đến một phần cơ thể nhưng đậu mùa khỉ có thể ảnh hưởng đến toàn bộ.
Video đang HOT
Bệnh đậu mùa khỉ cũng có các tổn thương đồng bộ, tất cả các tổn thương thường trông giống nhau ở bất kỳ giai đoạn nào của bệnh.
Các tổn thương da do virus đậu mùa khỉ gây ra thường có các hạch bạch huyết sưng lên có màu trắng trong khi thủy đậu không gây sưng và thường có màu đỏ.
Bệnh đậu mùa khỉ:
Virus đậu mùa khỉ có thể lây lan từ động vật sang người qua vết cắn hoặc vết xước của động vật bị nhiễm bệnh, khi tiếp xúc với động vật hoang dã, hoặc qua việc sử dụng các sản phẩm làm từ động vật bị nhiễm bệnh. Virus đậu mùa khỉ cũng được truyền từ mẹ sang thai nhi. Virus có thể lây lan qua tiếp xúc trực tiếp với dịch cơ thể hoặc vết loét trên người bị nhiễm bệnh hoặc với các vật liệu đã chạm vào dịch cơ thể hoặc vết loét, chẳng hạn như quần áo hoặc khăn trải giường.
Bệnh thủy đậu:
Bệnh thủy đậu dễ lây lan từ những người bị bệnh thủy đậu sang những người khác chưa từng mắc bệnh hoặc chưa từng được tiêm phòng. Có tới 90% những người không được miễn dịch nếu gần gũi với người bị thủy đậu thì cũng sẽ bị lây bệnh. Virus lây lan chủ yếu qua tiếp xúc gần gũi với người bị bệnh thủy đậu. Một người đã từng bị thủy đậu hoặc được chủng ngừa hiếm khi bị tái nhiễm. Nếu bị nhiễm lại, các triệu chứng của họ cũng ít nghiêm trọng hơn.
Khác biệt ở các triệu chứng khác
Bệnh đậu mùa khỉ và bệnh thủy đậu còn được phân biệt thông qua các triệu chứng sau:
Sốt: Phát ban ở bệnh đậu mùa khỉ xuất hiện từ 1 – 5 ngày sau khi sốt trong khi ở bệnh thủy đậu xuất hiện từ 1 – 2 ngày sau khi sốt.
Thời kỳ ủ bệnh: Thời kỳ ủ bệnh của bệnh đậu mùa khỉ là từ 5 – 21 ngày trong khi bệnh thủy đậu kéo dài từ 4 – 7 ngày.
Tại sao lại gọi là bệnh đậu mùa khỉ?
Cùng là virus đậu mùa nhưng có bệnh gọi là đậu mùa, có bệnh lại là đậu mùa khỉ?
Theo chuyên gia, bệnh đậu mùa khỉ được phát hiện lần đầu trên khỉ vào năm 1958. Ca đầu tiên trên người được ghi nhận vào năm 1970 tại Congo. Virus gây bệnh đậu mùa khỉ thuộc chi Orthopoxvirus trong họ virus Poxviridae. Bệnh cũng có liên quan tới bệnh đậu mùa đã bị xóa sổ năm 1980 nhưng triệu chứng nhẹ, khó lây và tỷ lệ tử vong cũng thấp hơn.
Sở dĩ được gọi là đậu mùa khỉ mà không phải tên gọi nào khác là vì bệnh ban đầu phát hiện từ năm 1958 khi 2 ổ dịch giống với đậu mùa xảy ra ở khỉ trong phòng thí nghiệm nghiên cứu. Tuy nhiên, các nhà khoa học cho rằng, khỉ có thể không phải là tác nhân gây bùng phát dịch và nguồn lây của căn bệnh này hiện nay vẫn chưa rõ.
Virus gây bệnh đậu mùa khỉ nhìn qua kính hiển vi. (Ảnh: CDC Mỹ)
Triệu chứng bệnh đậu mùa khỉ
Thời kỳ ủ bệnh đậu mùa khỉ (thời gian từ khi nhiễm bệnh đến khi có triệu chứng) là 7-14 ngày nhưng có thể 5-21 ngày. Bệnh thường kéo dài 2-4 tuần, các triệu chứng có thể xuất hiện ở bất kỳ vị trí nào trên cơ thể 5-21 ngày sau khi nhiễm virus.
Người bị bệnh đậu mùa khỉ thường có triệu chứng khởi phát ban đầu như sốt, đau cơ, đau lưng, nhức đầu, ớn lạnh, kiệt sức và sưng hạch bạch huyết...
Khi sốt, bệnh nhân sẽ phát ban mẩn ngứa sau 1-3 ngày. Mụn mủ thường bắt đầu trên mặt sau đó lan ra nhiều bộ phận khác. Số lượng mụn mủ có thể là vài nốt cho tới vài nghìn nốt. Sau đó, số mụn mủ này sẽ vỡ ra rồi đóng vảy trước khi biến mất.
Sự khác biệt chính giữa các triệu chứng của bệnh đậu mùa và bệnh đậu mùa khỉ là bệnh đậu mùa khỉ làm cho các hạch bạch huyết sưng lên trong khi bệnh đậu mùa thì không.
Bàn tay của người bị bệnh đậu mùa khỉ. (Ảnh: CDC)
Điều trị đậu mùa khỉ thế nào?
Đậu mùa khỉ hiện có 2 chủng, 1 chủng ở Tây Phi và chủng ở Congo. Chủng ở Congo nặng hơn chủng ở Tây Phi. Theo thống kê, các bệnh nhân mắc đậu mùa chủng Tây Phi phần lớn và nhẹ với tỷ lệ tử vong khoảng 1%. Trong khi đó, chủng ở Congo thường nặng hơn và có tỷ lệ tử vong lên tới 10%.
Theo các chuyên gia, thông thường, bệnh đậu mùa khỉ lành tính, lây lan hạn chế và có thể tự khỏi sau vài tuần. Tuy nhiên, trong một số trường hợp các bác sĩ có thể sử dụng thuốc chống virus để hạn chế sự lây lan và giảm nguy cơ bệnh nặng.
Bệnh đậu mùa khỉ hiện không có vaccine phòng ngừa, nhưng theo chuyên gia, vaccine phòng bệnh đậu mùa có hiệu quả lên tới 85% trước đậu mùa khỉ. Chính vì vậy, người dân nên tiêm vaccine phòng bệnh đậu mùa ngay khi có cơ hội.
Ngoài ra, do lây lan qua con đường tiếp xúc gần nên cách tốt nhất để phòng ngừa đậu mùa khỉ là thường xuyên rửa tay, sát khuẩn, khử khuẩn bề mặt và cách ly khi có triệu chứng...
Các ống xét nghiệm của người nhiễm bệnh đậu mùa khỉ. (Ảnh: Reuters)
Cách phòng bệnh đậu mùa khỉ
Theo Bộ Y tế, để phòng chống bệnh đậu mùa khỉ người dân cần lưu ý.
- Tránh tiếp xúc gần gũi với người mắc bệnh đậu mùa, tránh tiếp xúc trực tiếp với vết thương, dịch cơ thể, giọt bắn và các vật dụng, đồ dùng bị nhiễm mầm bệnh.
- Thường xuyên rửa tay sạch bằng xà phòng và các dung dịch sát khuẩn thông thường.
- Che miệng khi ho, hắt hơi.
- Người có các triệu chứng của trường hợp nghi ngờ, cần chủ động liên hệ với cơ sở y tế để được theo dõi, tư vấn kịp thời.
- Người có các triệu chứng của trường hợp nghi ngờ cần chủ động tự cách ly và tránh quan hệ tình dục; người xác định mắc bệnh phải được cách ly y tế đến khi điều trị khỏi bệnh.
- Người đến các quốc gia có lưu hành dịch bệnh đậu mùa khỉ cần tránh tiếp xúc với động vật có vú bị bệnh như: động vật gặm nhấm, thú có túi, động vật linh trưởng (chết hoặc sống) có thể chứa virus đậu mùa khỉ, không nên ăn hoặc tiếp xúc với động vật hoang dã, không ăn thịt động vật chưa nấu chín kỹ hoặc ăn các sản phẩm của động vật bị nhiễm bệnh.
WHO: Đậu mùa khỉ đã lây lan âm thầm một thời gian Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cảnh báo khả năng đậu mùa khỉ đã lây lan âm thầm "trong một thời gian" ở các nước mà căn bệnh này không phải là bệnh đặc hữu. Anh cho biết đậu mùa khỉ dường như lây từ người sang người ở xứ England. Anh đề nghị tiêm vắc xin đậu mùa cho những người...