Bên trong đế chế kiếm hai tỷ USD của IS
Nguồn thu đa dạng từ mỏ dầu, khoáng sản, t.iền thuế, cướp ngân hàng và bắt cóc con tin giúp IS có khả năng tài chính mạnh, khiến các nước khó có thể tận triệt chúng.
Chiến binh IS. Ảnh: tweaktown
CNN cho biết IS thu về hai tỷ USD chỉ trong năm 2014, theo dữ liệu phỏng vấn các học giả quân sự, các nhà điều tra tài chính, rà soát hàng chục báo cáo từ IS, Bộ Tài chính Mỹ, Bộ Quốc phòng, Liên Hợp Quốc, chính phủ Anh, và một số viện nghiên cứu k.hủng b.ố.
Các dữ liệu tổng hợp được cho thấy tại sao IS lại ghê gớm như vậy. Chúng đã bỏ qua mô hình cũ của al-Qaeda là dựa vào các nhà tài trợ giàu có ở vùng Vịnh. Thay vào đó, IS là một cỗ máy tự k.iếm t.iền.
Chiến binh IS được trả lương 400 – 1.200 USD/tháng, với khoản trợ cấp 50 USD nếu có vợ và 25 USD cho mỗi đứa con, theo Cơ quan Nghiên cứu của quốc hội Mỹ. Các kỹ sư và kỹ thuật viên tay nghề cao có thể được trả đến 1.500 USD mỗi tháng, theo một nhóm điều tra của các nhà nghiên cứu Liên Hợp Quốc.
“IS chắc chắn là các tổ chức k.hủng b.ố có khả năng tài chính tốt nhất trong lịch sử”, Andreas Krieg, một học giả quân sự tại trường Đại học King London ở Qatar nhận xét.
Thuế – hơn 360 triệu USD/năm
Một số t.iền lớn của IS đến từ 8 triệu thường dân sống và làm việc tại vùng IS kiểm soát. Mọi dưới sự cai trị của nhóm đều bị đ.ánh thuế, theo Trung tâm Geneva về Chính sách An ninh.
IS đ.ánh thuế thu nhập 10%, thuế doanh nghiệp 10% -15%, thuế doanh thu 2%, thuế rút riền mặt từ ngân hàng 5% và thuế dược phẩm 10% -35%.
IS cũng moi t.iền người dân bằng mọi cách. Học sinh phải trả học phí hàng tháng 22 USD với tiểu học, 43 USD cho trẻ lớn hơn và 65 USD cho sinh viên đại học, theo các nhà nghiên cứu của quốc hội Mỹ. Đây là những khoản phí người dân trước đây không phải trả.
Người muốn đi qua vùng IS kiểm soát ở Iraq phải hối lộ lính gác 200 – 1.000 USD. Thậm chí có một loại thuế đặc biệt gọi là “phí bảo kê” mạng sống với các tín đồ Kitô giáo, khiến IS giống như tổ chức mafia.
IS cũng áp dụng các loại thuế đặc biệt để “moi” t.iền từ chính phủ Iraq một cách hợp pháp, theo cơ quan theo dõi tài trợ k.hủng b.ố Financial Action Task Force. Có nhân viên chính phủ Iraq sống ở phía bắc đất nước, nơi IS đã chiếm quyền kiểm soát. IS cho phép những công chức này đến thành phố lân cận Tikrit để nhận t.iền lương từ chính quyền. Nhưng họ phải trả thuế thu nhập 50% khi về lại nơi IS kiểm soát.
Và nếu có ai muốn tạm rời khỏi đất của IS để đi thăm họ hàng, thì IS đòi họ phải trả thuế 1.000 USD và tạm thời giữ tất cả tài sản của người đó, để đề phòng trường hợp họ bỏ đi vĩnh viễn, theo Trung tâm Geneva.
Nhìn chung, các loại thuế và lệ phí mang lại 360 triệu USD cho IS trong năm 2014, theo một nghiên cứu của các chuyên gia chống k.hủng b.ố Jean-Charles Brisard và Damien Martinez. Họ ước tính con số này còn có thể cao hơn trong năm 2015 – có thể đến 800 triệu USD.
IS cũng vắt kiệt t.iền từ các doanh nghiệp hoạt động trong khu vực. IS kiểm soát một phần ba diện tích lúa mì và lúa mạch của Iraq, theo Tổ chức Nông lương Liên Hợp Quốc. Chúng thường xuyên đ.ánh cắp máy nông nghiệp và cho nông dân thuê lại.
Những kẻ k.hủng b.ố cũng chiếm các mỏ photphat, nhà máy photphat, lưu huỳnh, và các cơ sở sản xuất xi măng. Tất cả cơ sở này có thể kiếm ra 1,3 tỷ USD/năm, theo Brisard và Martinez. IS có thể chiếm một phần hoặc tất cả số t.iền đó, có khả năng tăng gấp đôi hoặc gấp ba thuế doanh thu.
“Tài sản có giá trị nhất của IS là vùng đất nhóm này chiếm ở Iraq và Syria. Chiếm lại các vùng đất đó là điều quan trọng nhất mà chúng ta có thể làm”, Harleen Gambhir, một học giả quân sự tại Viện Nghiên cứu Chiến tranh nhận xét.
Video đang HOT
Dầu – 500 triệu USD/năm
IS cướp các giếng dầu và nhà máy lọc dầu, nhưng nhóm này không có chuyên môn và thiết bị để vận hành nó hết công suất.
Lệnh trừng phạt quốc tế ngăn chặn IS bán dầu hợp pháp, do đó, nhóm này đã tuồn dầu vào các thị trường ngầm không được kiểm soát. Đây không phải là điều khó. IS đã thâm nhập vào các tuyến đường buôn lậu được thiết lập từ những năm 1990. Vào thời điểm đó, Saddam Hussein sử dụng chúng để qua mặt lệnh trừng phạt của Liên Hợp Quốc.
IS rút dầu thô từ giếng dầu rồi bán cho trung gian với giá bằng một phần tư giá thị trường. Khi dầu ở mức 80 USD/thùng vào năm ngoái, IS bán nó với giá chỉ 20 USD.
IS còn bán dầu cho chính kẻ thù của mình. Chính quyền ông Bashar al-Assad cần dầu để phát điện. Phiến quân Syria được Mỹ hậu thuẫn cần dầu diesel để chạy động cơ. IS không ngại cung cấp dầu cho chính kẻ thù, vì mục đích chính của nhóm là giữ nguồn tài chính để mở rộng tổ chức, Christina Schori Liang, chuyên viên cao cấp tại Trung tâm Geneva, nói.
“Chúng phải giữ cho nền kinh tế chiến tranh luôn lưu thông, vì chúng không có nền kinh tế hợp pháp”, bà nói. “Trong chiến tranh, chẳng điều gì có ranh giới rõ ràng. Chúng chiến đấu vào ban ngày và giao dịch vào ban đêm”.
Tuần trước, Nga công khai cáo buộc chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ để yên cho việc buôn bán dầu bất hợp pháp diễn ra, đưa số dầu trị giá 1,5 triệu USD vào Thổ Nhĩ Kỳ mỗi ngày. Ankara đã bác bỏ những cáo buộc này.
Trong khi dầu vẫn là nguồn thu nhập quan trọng với IS, nó không còn là số một, theo Bộ Quốc phòng Mỹ. Các cuộc không kích của liên quân do Mỹ dẫn đầu bắt đầu từ năm 2014 đã làm tê liệt nghiêm trọng khả năng vận chuyển và lọc dầu của IS. Có tới 8.573 đợt không kích đã đ.ánh vào 260 cơ sở hạ tầng dầu, cũng như hàng nghìn chiến binh, tòa nhà và thiết bị. Hồi tháng 10, Mỹ đã giúp quân đội Iraq lấy lại nhà máy lọc dầu Bayji rất lớn từ tay IS.
Không còn các cơ sở lọc dầu lớn, IS phải dùng các thiết bị lọc dầu di động có thể sản xuất đến 500 thùng/ngày. Tuy nhiên, liên minh chống IS cũng đang n.ém b.om những cơ sở này. Trong 45 ngày cho đến ngày 21/10, máy bay không người lái, cường kích Mỹ và Arab Saudi đã đ.ánh vào 30 mục tiêu kiểu này.
Hiện giờ, IS chỉ có thể sản xuất và buôn lậu bằng một phần nhỏ những gì nhóm từng làm. Giá dầu giảm còn khiến doanh thu từ nguồn này giảm hơn nữa.
Cướp ngân hàng – 500 triệu USD đến một tỷ USD
Khi IS đ.ánh chiếm vùng đất mới, chúng cũng kiểm soát các ngân hàng tại đó. Năm 2014, IS đ.ánh cắp đến một tỷ USD từ các ngân hàng theo cách này, theo Bộ Tài chính Mỹ. “Đây là nguồn thu quan trọng, dù nó không tái tạo”, một đại diện Bộ Tài chính Mỹ nhận xét.
IS đối xử với ngân hàng tư nhân và ngân hàng nhà nước khác nhau. Chúng cố gắng xây dựng một “nhà nước”, vì vậy chúng cần phải duy trì một số dịch vụ bình thường cho người dân. IS không chạm vào t.iền trong ngân hàng tư nhân, chúng sẽ đ.ánh thuế t.iền mặt khi người dân rút riền.
Tuy nhiên, chi nhánh ngân hàng trung ương Iraq bị cướp phá. Khi IS càn quét thành phố Mosul ở Iraq năm ngoái, chúng chiếm khoảng 450 triệu USD t.iền mặt và vàng từ các chi nhánh ngân hàng trung ương. IS hiện tuyên bố chúng sử dụng vàng để đúc t.iền xu vàng của riêng mình.
Bắt cóc tống t.iền – 45 triệu USD/năm
Nhà báo Mỹ James Foley bị bắt cóc vào năm 2012, và IS đòi t.iền chuộc 132 triệu USD. Chúng đòi 200 triệu USD cho hai con tin Nhật Bản, Kenji Goto Jogo và Haruna Yukawa. Không nước nào chịu trả t.iền, cả hai đã bị s.át h.ại.
James Foley, con tin phương Tây đầu tiên bị IS c.ắt đ.ầu, từng được nhóm k.hủng b.ố ra giá hơn 100 triệu USD. Ảnh: AP
Hầu hết các nước tuân đều theo nghị quyết của Liên Hợp Quốc là không tài trợ k.hủng b.ố, trong bất kỳ trường hợp nào. Đây là một quyết định đau đớn khi phải thực hiện. Không trả t.iền thì các gia đình phải chứng kiến người thân bị s.át h.ại. Còn nếu trả t.iền, bạn đã cho những kẻ k.hủng b.ố t.iền để chúng mua vũ khí rồi g.iết hàng nghìn người khác. Đồng thời, làm vậy còn khiến chúng muốn lặp lại yêu sách một lần nữa.
Tuy nhiên, thực tế, một số quốc gia đã trả t.iền chuộc cho IS. Các bạn tù của Foley tại Raqqa, Syria được thả vì nước họ trả t.iền chuộc. Con tin Pháp, Italy và Tây Ban Nha đã được trả tự do, theo một điều tra của New York Times năm ngoái.
IS thu 20 – 45 triệu USD theo cách này trong năm 2014. Nhưng đại đa số người bị bắt cóc và t.ra t.ấn không phải là nhân viên cứu trợ nước ngoài và các nhà báo. Họ là người địa phương thuộc nhóm dân tộc thiểu số Yazidi hoặc tín đồ Kitô giáo.
Người Yazidi sống trong khu vực và có tôn giáo riêng. IS trừng phạt họ vì không phải là người Hồi giáo dòng Sunni. IS thường xuyên bắt cóc người Yazidi rồi đòi 3000 USD mỗi người, theo Trung tâm Geneva. IS đã bắt cóc hàng trăm tín đồ Kitô giáo, đôi khi trả tự do cho họ với giá 1.700 USD/người, theo AFP.
“Bắt cóc đòi t.iền chuộc” là phần sinh lợi ít hơn so với các biện pháp khác. Nhưng cách tiếp cận của chúng với vấn đề này và mọi thứ khác là một dấu hiệu cho thấy IS đang cố vận hành đúng như cái tên “nhà nước” của chúng, Ola Johan Kaldager, cựu nhân viên tình báo Na Uy nói.
“Chúng ta luôn nói về IS như một tổ chức k.hủng b.ố. Nhưng chúng ta phải nói về chúng như một ‘nhà nước’”, Kaldager nói. “Chúng có nền kinh tế riêng, kiểm soát ranh giới, hải quan, và đ.ánh thuế. Những điều này làm cho chúng ta khó có thể tận triệt chúng trong tương lai gần”.
Phương Vũ
Theo VNE
Mất lãnh thổ, IS chật vật trả thù lao cho chiến binh
Nguồn thu từ các hoạt động gắn với kiểm soát lãnh thổ ngày càng ít đi đẩy IS vào tình thế khó khăn và phải liên tục tăng thuế phí với người dân.
Một đoàn xe chở dầu của IS bốc cháy sau khi bị Nga không kích. Ảnh: Twitter
Tổ chức k.hủng b.ố giàu nhất thế giới Nhà nước Hồi giáo (IS) có vẻ như đang phải vật lộn với vấn đề tài chính để trang trải cho bộ máy chiến tranh và cai trị khổng lồ khi để mất nhiều phần lãnh thổ và nguồn thu nhập sau các cuộc không kích dữ dội của Nga, Mỹ, theo Washington Post.
Các lực lượng do Mỹ hậu thuẫn ở Iraq và quân đội Syria dưới sự yểm trợ của Nga đã tái chiếm một vùng lãnh thổ lớn từ tay IS, khiến chúng bị mất một trong những nguồn thu quan trọng là t.iền thuế đ.ánh vào người dân, giới phân tích cho biết.
Nhiều thị trấn và làng mạc trước đây IS vẫn áp thuế để tăng nguồn thu mới đây đã bị lực lượng an ninh Iraq, quân đội chính phủ Syria và dân quân người Kurd chiếm lại. Các chiến lợi phẩm béo bở như các giếng dầu, tài sản tịch thu, t.iền chuộc con tin đã ngày càng trở nên khan hiếm khi IS không thể chiếm thêm được lãnh thổ mới.
"Phần lớn thu nhập của IS trong hai năm qua đến từ hoạt động mở rộng lãnh thổ, tịch thu tài sản và tống t.iền, tất cả những công cụ này đều chỉ áp dụng được một lần và không duy trì được lâu dài. IS đang bị mất lãnh thổ, điều này khiến áp lực tài chính đang ngày càng đè nặng lên các lãnh đạo của IS", Quinn Mecham, phó giáo sư khoa học chính trị Đại học Bringham Young, nói.
Thông tin liên quan đến các nguồn tài chính của IS vẫn còn chưa rõ ràng. Tuy nhiên, các nguồn thu đa dạng của chúng như bán dầu lậu, tống t.iền và buôn lậu cổ vật đã giúp chúng đứng vững sau hơn một năm không kích của Mỹ và liên quân, theo giới phân tích. Bộ Tài chính Mỹ mới đây ước tính IS có thể đang kiếm được 40 triệu USD mỗi tháng từ bán dầu lậu với giá rẻ.
Một nguồn khác chiếm khoảng một nửa thu nhập của IS là từ việc đ.ánh thuế và phạt t.iền khoảng 6-9 triệu người dân sống trong vùng lãnh thổ do chúng cai trị ở Iraq và Syria. Một thủ lĩnh IS tuyên bố với truyền thông Arab hồi tháng một là tổ chức này có ngân sách tới hai tỷ USD năm 2015. Mặc dù nhiều khả năng đây là con số phóng đại, IS có thể đã tích trữ đủ t.iền mặt để có được một nguồn thặng dư ngân sách lớn, Benjamin Bahney, một chuyên gia phân tích k.hủng b.ố ở Viện RAND, nói.
Gần đây, IS đã bị mất một phần ba lãnh thổ chúng kiểm soát ở Iraq, trong đó có các thành phố lọc dầu quan trọng như Tikrit và Baiji, vào tay quân đội Iraq và dân quân ủng hộ chính phủ. Tương tự, ở Syria, quân đội Syria cùng lực lượng người Kurd và Arab đã chiếm lại nhiều khu vực quan trọng từ tay IS, trong đó có cả vùng đất trọng yếu gần sào huyệt Raqqa của IS.
"IS càng bị mất quyền kiểm soát các thành phố thì tài chính của chúng càng bị thiệt hại do mất các nguồn thu từ thuế. Nguồn thu giảm sẽ khiến chúng chật vật hơn trong việc trả lương cho các tay s.úng, và hiệu quả chiến đấu trên chiến trường cũng sẽ giảm sút", William McCants, một chuyên gia về IS ở Viện Brookings nói.
Tăng cường thuế phí
T.iền công trả cho thành viên IS mới đây đã bị giảm khoảng từ 400 USD xuống còn 300 USD/tháng, theo Columb Strack, một chuyên gia phân tích Trung Đông ở Tổ chức Jane's Information. Ông cho biết ngoài việc đ.ánh thuế, IS dường như áp đặt các khoản lệ phí lên mọi hoạt động của người dân trong vùng lãnh thổ chúng kiểm soát, từ chăn nuôi trồng trọt cho đến các mặt hàng điện thoại di động.
Các chương trình phúc lợi hỗ trợ người nghèo ở lãnh thổ IS dường như đã bị cắt giảm, khiến tình trạng nghèo đói ngày càng phổ biến, theo các nhà hoạt động Syria và nhân viên cứu trợ. Họ cho biết các khu vực lãnh thổ IS kiểm soát đang lâm vào cảnh thiếu thốn trầm trọng thuốc men để chữa trị các bệnh mãn tính như tiểu đường, trong khi tình trạng cắt điện kéo dài xảy ra triền miên.
Aymenn al-Tamimi, một học giả ở Diễn đàn Trung Đông chuyên nghiên cứu vấn đề tài chính IS cho biết chúng bị thiệt hại lớn mùa hè vừa qua khi chính phủ Iraq ngừng trả lương cho viên chức dân sự sống trong các khu vực IS kiểm soát gồm cả thành phố Mosul.
Gần một năm sau khi Mosul bị IS chiếm, chính quyền Iraq vẫn tiếp tục trả lương cho các viên chức này, và IS đã đ.ánh thuế khoản thu nhập đó, giúp chúng thu về một khoản t.iền ước tính khoảng hàng chục triệu USD/tháng.
Mất đi khoản thu dễ dàng như vậy buộc IS phải tăng lệ phí, thậm chí cả với phí nhập học và sách vở, Tamimi nói.
"Giờ đây, nhiều bằng chứng cho thấy tình hình ngày càng trở nên khó khăn ở Mosul và IS đã buộc phải áp dụng nhiều biện pháp để thích nghi với thực tế mới", ông nói.
Colin P.Clarke, một chuyên gia phân tích ở Viện RAND cho rằng IS sẽ càng phải thắt chặt tài chính khi nhiều cuộc không kích được tăng cường. Trong những tuần gần đây, liên minh do Mỹ đứng đầu đã tấn công các xe tải chở dầu, đe dọa khả năng vận chuyển dầu của IS. Các chiến đấu cơ của Anh cũng bắt đầu không kích các mục tiêu ở Syyria hôm 3/12, tấn công một giếng dầu IS kiểm soát ở miền đông Syria,theo BBC.
IS đ.ánh thuế gần như mọi hoạt động của người dân trong vùng lãnh thổ chúng kiểm soát. Ảnh: Mashable
Nga cũng đã tăng cường không kích ở các khu vực sản xuất dầu then chốt của IS ở đông Syria..
"Sẽ cần thời gian để thấy được các kết quả của các chiến dịch không kích này, nhưng để tiếp tục duy trì hoạt động, IS chắc chắn phải giảm lương và cắt giảm nhân viên làm việc cho chúng", Clarke nói.
Điều này sẽ ảnh hưởng tới hàng nghìn người, gia tăng giận dữ của người dân địa phương và IS sẽ ngày càng gặp khó khăn trong việc kiểm soát những bất mãn của họ.
"Các nhân viên trong 'nhà nước tự xưng' của chúng cần phải được trả lương, các tay s.úng cũng cần được hưởng những đãi ngộ cao, nên IS luôn cần rất nhiều t.iền để duy trì hoạt động. Với nguồn thu ngày càng giảm, đây sẽ là vấn đề rất đau đầu với giới lãnh đạo của phiến quân", chuyên gia Clarke nhấn mạnh.
Duy Sơn
Theo VNE
IS lập đại bản doanh mới ở Libya Báo chí Mỹ dẫn nguồn tin từ cơ quan mật vụ Libya cho biết, lực lượng IS đã tăng cường sự hiện diện tại Libya và thiết lập một căn cứ quân sự mới ở thành phố Sirte bên bờ biển Địa Trung Hải. Chiến binh IS gần nhà máy điện ở Sirte, Libya; ảnh do tổ chức SITE cung cấp ngày 9.6.2015...