Bên trong 8 tháng tìm cách giải quyết xung đột Nga – Ukraine của Tổng thống Trump

Các cuộc gặp, tuyên bố và lệnh trừng phạt liên tiếp cho thấy chiến lược hòa bình của Tổng thống Trump biến động như con lắc, phản ánh sự bất ổn trong chính sách đối ngoại của Mỹ.

Tổng thống Mỹ Donald Trump (phải) và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tại cuộc gặp bên lề khóa họp 80 Đại hội đồng LHQ ở New York, Mỹ, ngày 23/9/2025. Ảnh: AA/TTXVN

Theo tờ The Kyiv Independent (Ukraine) ngày 27/10, vai trò của Tổng thống Mỹ Donald Trump trong việc làm trung gian hòa giải cuộc chiến Nga – Ukraine dường như bị mắc kẹt trong một vòng lặp được xác định bởi sự đảo ngược, mâu thuẫn và thay đổi giọng điệu giữa Kiev và Moskva suốt 8 tháng qua.

Cam kết hòa bình và sự thay đổi lập trường

Hoạt động hòa giải của Tổng thống Trump bắt đầu vào ngày 12/2, khi ông tuyên bố sau cuộc điện đàm với người đồng cấp Nga Vladimir Putin rằng các cuộc đàm phán nhằm chấm dứt chiến sự sẽ bắt đầu “ngay lập tức”. Sau đó, ông Trump nói chuyện với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky và cho biết cả hai muốn “chấm dứt hàng nghìn cái chết” do cuộc chiến gây ra.

Cuộc gặp chính thức trực tiếp đầu tiên giữa phái đoàn Mỹ (do Ngoại trưởng Marco Rubio dẫn đầu) và phái đoàn Nga (do Bộ trưởng Ngoại giao Sergey Lavrov dẫn đầu) đã diễn ra vào ngày 18/2, tập trung vào việc chấm dứt giao tranh. Yuri Ushakov, cố vấn của tổng thống Nga, cho biết với phương tiện truyền thông nhà nước Nga đây là “cuộc thảo luận rất nghiêm túc về mọi vấn đề”.

Tuy nhiên, một ngày sau cuộc họp, ông Trump bắt đầu công khai chỉ trích Tổng thống Zelensky. Khi Tổng thống Zelensky đến Washington, D.C., ngày 28/2, sau cuộc họp căng thẳng tại Nhà Trắng, Tổng thống Trump nói ông Zelensky “chưa sẵn sàng cho hòa bình”. Vào ngày 4/3, ông Zelensky xác nhận cuộc gặp đã “không diễn ra như mong đợi”.

Vào giữa tháng 3, Điện Kremlin cho biết Tổng thống Putin đã đồng ý tạm dừng các cuộc tấn công vào cơ sở hạ tầng năng lượng của Ukraine trong 30 ngày sau cuộc điện đàm kéo dài 90 phút với ông Trump ngày 18/3. Ông Zelensky khẳng định sẽ đáp lại bằng cách ngừng tấn công các cơ sở năng lượng của Nga, hy vọng động thái này sẽ dẫn đến lệnh ngừng bắn hoàn toàn.

“Đã có đề xuất thực hiện bước đầu tiên ngay lập tức và cố gắng thiết lập lệnh ngừng bắn hoàn toàn trong 30 ngày. Ukraine chấp nhận đề xuất này”, ông Zelensky nói

Niềm hy vọng nhanh chóng tan vỡ khi Moskva đặt ra các điều kiện: Ukraine phải chấm dứt huy động quân sự, ngừng tái vũ trang và cắt đứt mọi viện trợ quân sự nước ngoài. Đến ngày 1/4, Thứ trưởng Ngoại giao Nga Sergei Ryabkov tuyên bố Moskva không thể chấp nhận các đề xuất của Washington “như hiện tại”.

Tổng thống Trump, bị kẹt giữa hai bên, bắt đầu tỏ thái độ, nói với phóng viên Kristen Welker của NBC News vào ngày 30/3 rằng ông “bực tức” và đe dọa áp thuế quan thứ cấp đối với dầu mỏ Nga.

Hội nghị thượng đỉnh Alaska không đạt đột phá

Sau nhiều tháng không có kết quả, Đặc phái viên Mỹ Steve Witkoff đã gặp Tổng thống Putin tại Moskva ngày 6/8 trong bối cảnh Mỹ đe dọa áp thuế quan. Trước đó, ông Trump phát biểu ngày 14/7 rằng Nga sẽ phải đối mặt với thuế quan thứ cấp “nghiêm trọng” nếu không ngừng chiến tranh trong 50 ngày.

Ông Trump gặp ông Putin tại Alaska ngày 15/8 trong cuộc họp kéo dài gần ba giờ. Tổng thống Trump mô tả cuộc gặp là “cực kỳ hiệu quả”, nhưng khi được hỏi liệu có đạt thỏa thuận hay không, ông thừa nhận: “Sẽ không có thỏa thuận nào”.

Sau cuộc gặp, ông Trump gia tăng áp lực lên Tổng thống Zelensky, phát biểu ngày 18/8 rằng nhà lãnh đạo Ukraine có thể chấm dứt chiến sự “gần như ngay lập tức” nếu muốn, đồng thời nói rõ Ukraine sẽ không được gia nhập NATO hoặc lấy lại quyền kiểm soát Crimea. Kết quả rõ ràng là Nga đã tránh được thuế quan thứ cấp của Mỹ.

Nhưng tại Đại hội đồng Liên hợp quốc ngày 23/9, sau khi gặp ông Zelensky, Tổng thống Trump lại có giọng điệu mới. Ông ca ngợi khả năng phục hồi của Ukraine và viết trên Truth Social: “Tôi nghĩ rằng Ukraine, với sự hỗ trợ của Liên minh châu Âu, có đủ khả năng chiến đấu và giành lại toàn bộ Ukraine về hình thái ban đầu”.

Tuyên bố này gây sốc vì trái ngược với phát biểu trước đó của ông Trump. Phó Tổng thống Mỹ JD Vance phát biểu ngày 24/9 rằng ông Trump “đang ngày càng mất kiên nhẫn với Nga vì ông cảm thấy họ không đưa ra đủ nhượng bộ”.

Quay trở lại vòng lặp

Đầu tháng 10 này, Tổng thống Trump nói với các phóng viên rằng ông sẵn sàng gửi tên lửa Tomahawk tới Ukraine nhưng phải “nói chuyện với Nga trước”. Ngày 16/10, ông Trump điện đàm với người đồng cấp Nga và đồng ý gặp tại Budapest “để chấm dứt cuộc chiến”.

Cuộc điện đàm trên ảnh hưởng trực tiếp đến chuyến thăm Washington, D.C., của ông Zelensky ngày 17/10. Theo tờ Financial Times, ông Trump gây sức ép buộc ông Zelensky chấp nhận bàn giao toàn bộ Donbass cho Nga để đổi lấy một phần nhỏ ở phía Nam.

Trong cuộc phỏng vấn với Fox News ngày 19/10, ông Trump nói Nga đã “giành được một số tài sản nhất định” ở Ukraine và có thể giữ lại chúng như phần của thỏa thuận hòa bình. Ukraine cũng không nhận được tên lửa Tomahawk sau chuyến thăm.

Ngày 22/10, ông Trump đảo chiều khi Bộ Tài chính Mỹ áp đặt lệnh trừng phạt đối với Rosneft và Lukoil – lần đầu tiên chính quyền Trump trừng phạt Moskva kể từ khi nhậm chức. Tổng thống Trump cho biết ông hủy cuộc gặp Budapest: “Tôi không cảm thấy chúng tôi sẽ đạt được mục tiêu mong muốn”.

Tóm lại, theo báo The Kyiv Independent, 8 tháng sau lời hứa đầu tiên “chấm dứt xung đột”, hoạt động hòa giải của Tổng thống Trump vẫn đầy mâu thuẫn – một vòng luẩn quẩn trong đó ông luân phiên giữa việc cảnh báo Nga và ủng hộ Moskva, giữa việc đứng về phía Kiev và nghi ngờ Ukraine.