Bê bối kỳ lạ phía sau lô khẩu trang TQ ‘gây thất vọng’ ở Phần Lan

Đứng trước nguy cơ dịch bệnh, Phần Lan còn bị cuốn vào vấn đề kỳ lạ khác – một cuộc tranh cãi ai đúng, ai sai về lô hàng 2 triệu khẩu trang không đạt chuẩn từ Trung Quốc.

Hôm 8/4, các quan chức đã phát hiện ra lô hàng đầu tiên gồm 2 triệu khẩu trang y tế và 230.000 mặt nạ phòng độc từ Trung Quốc không đáp ứng được các tiêu chuẩn bảo vệ chống lại virus corona trong môi trường y tế, không phù hợp để sử dụng trong bệnh viện.

“Tất nhiên đây là một chút thất vọng đối với chúng tôi”, Kirsi Varhila, thư ký thường trực Bộ Y tế Phần Lan nói trong một cuộc họp báo hôm 8/4.

Chỉ vài giờ sau, Tiina Jylh, một cái tên nổi tiếng trên báo lá cải, ngôi sao truyền hình thực tế, và là chủ thẩm mỹ viện ở Estonia, tuyên bố với tạp chí Suomen Kuvalehti rằng công ty của bà đã bị lừa tiền.

Bà nói đã ký hợp đồng 5 triệu euro (5,4 triệu USD) với chính phủ Phần Lan để mua khẩu trang từ Trung Quốc, nhưng vào phút chót, tiền lại được chuyển vào tài khoản ở Bỉ của doanh nhân người Phần Lan Onni Sarmaste.

Nhưng ông Sarmaste lại kể với tờ Helsingin Sanomat phiên bản khác của sự việc: chính công ty ông đã ký hợp đồng với chính phủ Phần Lan, và ông chỉ liên hệ với bà Jylh đề nghị cung cấp khẩu trang. Nhưng vì công ty bà Jylh nói không có hàng, nên ông đặt hàng từ nơi khác.

Ông Sarmaste còn cáo buộc bà Jylh cùng chồng Tape Valkonen đã đe dọa ông, và thuê băng đảng môtô Hells Angels khét tiếng đi đòi 5 triệu euro. Ông nói ai đó đã cố đột nhập vào căn hộ của ông giữa đêm, và cửa sổ của ông bị ném đá.

Bà Jylh phủ nhận các cáo buộc, còn cảnh sát thủ đô Helsinki xác nhận rằng họ đang điều tra.

Sang ngày 9/4, Tomi Lounema, người đứng đầu Cơ quan Cung ứng Khẩn cấp Quốc gia (NESA), thừa nhận đã quá vội vàng khi phải gấp rút tìm mua khẩu trang.

Một nhân viên đang kiểm tra khẩu trang. Ảnh: Getty Images.

Trong một cuộc họp báo trực tuyến, ông nói NESA đã mua khẩu trang từ cả ông Sarmaste và bà Jylh. Cả hai hợp đồng đều trị giá 5 triệu euro.

Cần nhiều tuần nữa để Phần Lan bắt đầu sản xuất khẩu trang, vì vậy để nhanh chóng nhập khẩu trang, NESA đã ưu tiên tốc độ giao hàng và giá cả, thay vì chọn nhà cung cấp đáng tin cậy nhất.

“Chúng tôi không tuân theo các thủ tục kiểm tra cần thiết mà mọi người kỳ vọng ở chúng tôi… Chúng tôi đã có những thỏa thuận mà trong tình thế bình thường sẽ không có”, ông Lounema nói.

Ông cho biết lô hàng của Sarmaste là lô hàng chứa khẩu trang không đạt chuẩn, còn lô khẩu trang của bà Jylh thì vẫn chưa tới.

Ông Sarmaste lại khẳng định hai triệu khẩu trang đạt chuẩn bệnh viện, nhưng là bệnh viện Trung Quốc, không phải bệnh viện Phần Lan. Không rõ chính phủ có được ông Sarmaste hoàn tiền hay không, nhưng kết quả điều tra sắp được công bố.

Tờ rileht đưa tin ngân hàng Luminor của Estonia đã đóng băng tài khoản của bà Jylh vì thấy khoản tiền chuyển trị giá 5 triệu euro đáng nghi.

Các nước châu Âu đang gặp vấn đề về tương tự khi đặt mua thiết bị y tế từ Trung Quốc, do thị trường khẩu trang Trung Quốc “cực kỳ hỗn loạn”, ông Lounema nói với báo giới trước đó.

“Giá cả tăng lên theo thời gian, người mua hàng phải thực hiện giao dịch nhanh chóng và trả tiền trước, kéo theo rủi ro thương mại rất cao”, ông nói. Trong những tuần gần đây, Tây Ban Nha, Hà Lan, Thổ Nhĩ Kỳ và Australia đã trả lại khẩu trang xuất xứ từ Trung Quốc.

Trung Quốc đang bán khẩu trang cho toàn cầu giữa dịch Covid-19

Theo số liệu thống kê tính từ đầu tháng 3, các công ty tại Trung Quốc đã bán được gần 4 tỷ chiếc khẩu trang cho những nước ở châu Âu cùng nhiều quốc gia khác.

Trọng Thuấn