Bầu cử giữa kỳ tại Mexico – Chiến thắng của lòng tin

Cuộc bầu cử giữa kỳ tại Mexico ngày 6/6 được đánh giá là một phép thử quan trọng đối với đảng Phong trào Tái thiết quốc gia (Morena) cầm quyền và chính phủ của Tổng thống Andres Manuel Lopez Obrador sau 3 năm giành thắng lợi tại cuộc tổng tuyển cử năm 2018.

Đây được coi là chiến thắng thể hiện niềm tin của cử tri vào kế hoạch thay đổi vì tương lai đất nước mà ông Andres Manuel Lopez Obrador đề ra khi chính thức nhậm chức Tổng thống Mexico nhiệm kỳ 2018-2024.

Cử tri bỏ phiếu tại một địa điểm bầu cử ở Guerrero, Mexico, ngày 6/6/2021. Ảnh: AFP/TTXVN

Gần 49 triệu trên tổng số hơn 93 triệu cử tri Mexico đã đi bỏ phiếu để bầu ra ra 500 thành viên hạ viện, 15 trong số 32 thống đốc bang, gần 2.000 thị trưởng và 17.000 vị trí trong chính quyền địa phương. Theo kết quả kiểm phiếu sơ bộ của Viện Bầu cử quốc gia (INE), tỷ lệ ủng hộ Morena vẫn dẫn đầu với khoảng 35,8%, vượt xa 2 đảng đối lập chính gồm Hành động quốc gia (PAN; 19,3%) và Cách mạng thể chế (PRI; 18,5%).

Tại hạ viện, mặc dù mất đi quyền kiểm soát đa số tuyệt đối, nhưng Morena và các đảng liên minh, gồm đảng Lao động (PT) và đảng Xanh (PVEM), tiếp tục chiếm đa số với 292 ghế. Trong khi đó, bên cạnh việc tiếp tục giữ vững vị trí tại bang Baja California Sur, đảng cầm quyền đã giành chiến thắng tại 9 bang bầu mới vị trí thống đốc gồm Baja California, Campeche, Colima, Guerrero, Nayarit, Sinaloa, Sonora, Tlaxcala và Zacatecas. Như vậy, Morena đã giữ 16/32 vị trí thống đốc bang.

Việc tiếp tục chiếm đa số ghế tại quốc hội lưỡng viện và 16/32 vị trí thống đốc bang sẽ tạo điều kiện cho Tổng thống Lopez Obrador sửa đổi Hiến pháp, qua đó triển khai các quyết sách về phát triển kinh tế- xã hội và chống tham nhũng đã đề ra. Cuộc bầu cử này giống như một cuộc trưng cầu dân ý cho kế hoạch thay đổi đất nước mà Tổng thống Lopez Obrador đã triển khai từ năm 2018. Vị tổng thống theo đường lối cảnh tả đầu tiên tại Mexico sau hàng thập niên, ông López Obrador, đã trải qua gần 3 năm cầm quyền với nhiều cải cách quan trọng trong các lĩnh vực kinh tế, chính trị và ngoại giao, nhằm tái định hình sự phát triển của đất nước.

Ông Lopez Obrador cam kết đưa đất nước bước vào thời kỳ “Chuyển đổi lần thứ tư”, với việc triển khai hàng loạt biện pháp cải cách dựa trên cương lĩnh tranh cử “Proyecto 18″ (Dự án 18) hay còn được hiểu là “Dự án thay thế của quốc gia”, trong đó tập trung vào các điểm chính về pháp lý và chống tham nhũng, chống nghèo đói, duy trì an ninh trật tự, chính sách tài chính chặt chẽ, phát triển bền vững và nâng cao mức sống người dân, tái thiết quốc gia… nhằm đưa Mexico trở thành một đất nước an ninh, hòa bình và thịnh vượng.

Nhằm cải tổ mô hình kinh tế tự do kiểu mới, Tổng thống Lopez Obrador đã triển khai Kế hoạch phát triển quốc gia dựa trên các trụ cột chính gồm đổi mới, đa dạng hóa và hội nhập nhằm thúc đẩy phúc lợi xã hội, thông qua các chính sách như cắt giảm chi tiêu công, tăng lương cơ bản, hỗ trợ người nghèo, giảm tỷ lệ thất nghiệp, đặc biệt đối với dân số trẻ.

Chính sách chống tham nhũng là một mục tiêu ưu tiên hàng đầu và đạt được thành công nhất định đối với chính phủ của Tổng thống Lopez Obrador. Nhà lãnh đạo Mexico luôn coi tham nhũng là nguyên nhân dẫn tới tình trạng nghèo đói, bất bình đẳng và bạo lực. Ông Lopez Obrador khẳng định cuộc chiến chống tham nhũng sẽ không có vùng cấm. Nhiều vụ án tham nhũng có sự tiếp tay của các quan chức, cựu quan chức và sỹ quan quân đội cấp cao đã bị phanh phui.

Chưa hài lòng với những kết quả đạt được, ông Lopez Obrador đã và đang thúc đẩy việc đưa các cựu tổng thống bị cáo buộc tham nhũng ra trước pháp luật. Trước đó, Quốc hội lưỡng viện Mexico đã thông qua dự thảo sửa đổi chương 108 và 111 trong Hiến pháp nhằm xóa bỏ quyền miễn trừ của tổng thống và cho phép đưa ra xét xử người đứng đầu đất nước như mọi công dân khác. Việc sửa đổi Hiến pháp phải có sự chấp thuận của 17/32 nghị viện bang. Với việc nắm giữ vị trí thống đốc tại 16 bang sau bầu cử, Tổng thống Lopez Obrador và đảng Morena cầm quyền chỉ cần vận động thêm 1 thống đốc bang của một đảng trung lập là sẽ đạt được mục tiêu đề ra.

Ngay trước bầu cử, tỷ lệ ủng hộ của người dân đối với Tổng thống Lopez Obrador đã tăng từ 57% lên 59% và tỷ lệ ủng hộ dành cho chính quyền của ông cũng được cải thiện trên các mặt về quản lý kinh tế, an ninh và chống tham nhũng. Việc Chính phủ Mexico đẩy mạnh chương trình tiếp cận và tiêm vaccine ngừa COVID-19 đã phần nào giúp chính phủ lấy lại lòng tin của người dân, vốn sa sút trong thời đầu đại dịch. Mexico đã thua ngay từ đầu trong cuộc chiến chống COVID-19 do chưa đánh giá đúng mức độ nghiêm trọng của đại dịch và điều này khiến Mexico trở thành một trong những quốc gia bị ảnh hưởng nặng nề nhất trên thế giới, với trên 2,43 triệu ca nhiễm, trong đó có gần 230.000 ca tử vong.

Tuy nhiên, nhờ việc tiếp cận sớm vaccine và là một trong những quốc gia đầu tiên trên thế giới triển khai tiêm chủng từ tháng 12/2020, số ca nhiễm mới và tử vong đã giảm liên tiếp trong 2 tháng gần đây. Mexico đã thanh toán khoảng 930 triệu USD trên tổng số 1,8 tỷ USD ngân sách để mua 250 triệu liều vaccine tiêm miễn phí cho người dân. Tính tới thời điểm hiện tại, Mexico đã tiếp nhận gần 50 triệu liều vaccine các loại và đã tiêm cho trên 34 triệu người dân. Chính phủ của Tổng thống Lopez Obrador đặt mục tiêu tiêm chủng cho toàn bộ người trên 18 tuổi vào tháng 10 tới, nhằm hướng tới miễn dịch cộng đồng và mở cửa hoàn toàn nền kinh tế.

Có thể nói việc Morena tiếp tục giành chiến thắng trong cuộc bầu cử giữa kỳ cho thấy người dân tin tưởng và tiếp tục kỳ vọng vào kế hoạch thay đổi đất nước mà Tổng thống Lopez Obrador và chính phủ của ông đang triển khai. Tuy nhiên, Tổng thống Lopez Obrador cũng thừa nhận những thách thức vẫn còn rất nhiều. Cuộc chiến chống tình trạng bạo lực và tội phạm có tổ chức, đặc biệt là buôn bán ma túy và vũ khí, vẫn chưa đạt được những kết quả tích cực. Tỷ lệ tội phạm và số vụ giết người ở Mexico còn ở mức cao. Bên cạnh đó, do tác động của đại dịch COVID-19, kinh tế Mexico trong năm 2020 đã suy giảm kỷ lục 8,5%. Đó sẽ là những nhiệm vụ trọng tâm mà ông và chính phủ phải giải quyết trong thời gian tới để không phụ sự tin tưởng của người dân.