“Batman” – điệp viên hai mang, kẻ phản bội của ngành tình báo Mỹ

Năm 1997, tại Tòa án ở Portland, Oregon, Mỹ lần đầu tiên báo chí được tiếp xúc với điệp viên CIA có biệt danh là “Batman” trong vòng bảo vệ của nhân viên Cục Điều tra Liên bang FBI và cảnh sát Mỹ. Đằng sau vẻ bề ngoài có vẻ kém tự tin trước Thẩm phán, người từng có 26 năm phục vụ Chính phủ Mỹ này lại là một con người hết sức nguy hiểm và liều lĩnh.

Trong ghi chép biên niên sử của hoạt động tình báo Mỹ, Jim Nicholson đứng ở mức 4, mức được đánh giá xuất sắc trong hoạt động thu thập các tin tức tình báo. Ông ta là nhân viên CIA cao cấp nhất bị kết tội vì bán danh sách hàng trăm học viên và các tệp tin mật của CIA cho cơ quan đặc biệt Nga. Jim Nicholson cũng là người duy nhất 2 lần phản bội Tổ quốc và một trong số đó là thực hiện hoạt động gián điệp từ trong tù. Điều khác biệt đáng thất vọng, Jim là nhân viên CIA duy nhất bị bắt sau hành trình đấu trí giữa điệp viên với điệp viên ngay bên trong trụ sở cơ quan CIA tại Langley, Virginia. Jim trở thành mục tiêu của đồng nghiệp trong cuộc điều tra bí mật và đầy táo bạo.

Nathan Nicholson thăm cha mình, Jim Nicholson, bị giam trong tù vào dịp Giáng sinh năm 2003

Nhiệm vụ “cuối đời”

John Maguire được giao nhiệm vụ trở thành đặc vụ ngầm, điều tra phát hiện điệp viên hai mang trong nội bộ. Cuộc điều tra trở thành ví dụ kinh điển cho “chiến tranh” gián điệp dai dẳng giữa Matxcơva và Washington.

Langley, Virginia, mùa hè năm 1996, John Maguire ngồi ở trụ sở CIA. Sau 14 năm sống cuộc đời một điệp viên, giờ đây ông chấp nhận làm việc với nhóm lưu trữ hồ sơ. Maguire từng chiến đấu trên những mặt trận thực sự như El Salvador, Honduras, Lebanon và Iraq nhưng rõ ràng là ở tuổi 42, sự nghiệp hoạt động gián điệp đầy hứa hẹn của ông đã kết thúc.

Bước ngoặt đời ông bắt đầu khi Maguire liên hệ với lãnh đạo, Trưởng bộ phận Cận Đông, từ chối nhiệm vụ được cử đến Karachi, Pakistan. Thay vào đó, ông được rút về một vị trí trong Ban quản trị nhân sự, tại chính tòa nhà trụ sở của CIA, một vị trí được đánh giá là an phận cho những ai đã ở cuối sự nghiệp. Ở đó, hàng ngày ông uống cà phê, dùng bút chì phân loại nhân viên tập sự, xem xét kỹ lưỡng các hồ sơ của nhân viên CIA khác, đánh giá họ có xứng đáng với vị trí, nhiệm vụ được giao. Ông cảm thấy chán nản khi phải làm công việc này.

Một ngày vào mùa xuân năm 1996, điện thoại của Maguire reo lên. Ông nghe tiếng Anna qua ống nghe. Anna là thư ký cấp cao của bộ phận Cận Đông, một nhân vật quyền lực.

- “Công việc thế nào?” – Anna hỏi.

- “Tôi đang cố gắng không tự giết mình trong cái ghế này” – Maguire nói.

Rồi cô ta nói như ra lệnh: “Đừng cho ai biết anh đang đi đâu. Chỉ cần ra khỏi bàn và đến đây với tôi ngay lập tức”.

Maguire tưởng tượng ra có lẽ một tai họa sắp giáng xuống. Ông đã 7 năm làm cảnh sát ở Baltimore, sau đó là 14 năm làm điệp viên. Ông hiểu rõ, những quyết định đột ngột như vậy của cấp trên giống như gắp than hồng bỏ vào tay cấp dưới.

Maguire với thân hình cao hơn 1m80, nặng gần 89kg đi thang máy lên tầng 6, dưới tầng áp mái, nơi Giám đốc Trung tâm Tình báo điều hành công việc. Từ bên ngoài, ông nhìn thấy Anna đứng cạnh bàn làm việc. Cô bước tới, đưa ông vào văn phòng và đóng cửa lại. Ông đứng trước chiếc bàn, ngay sát vị trí Steve Richter ngồi. Richter là thành viên chủ chốt của Ban Giám đốc, “đôi cánh” bí mật của CIA, giám sát các hoạt động gián điệp trên khắp Trung Đông.

“Chúng ta có một gián điệp của Nga trong nội bộ, phải bắt anh ta. Anh được lựa chọn cho vị trí này”, Steve Richter mở đầu câu chuyện. Nhiệm vụ cho thấy tầm quan trọng của nó khi FBI và CIA cùng phối hợp thành lập một nhóm đặc biệt để bắt tên gián điệp hai mang. Họ chọn Maguire làm điệp viên ngầm tiếp cận anh ta.

Một bức ảnh không xác định được thời gian và địa điểm do CIA cung cấp, trong đó Jim Nicholson mặc chiếc áo có in dòng chữ đầy mỉa mai với tội lỗi của mình

Điệp viên đấu trí điệp viên

Trên nền tảng từng làm cảnh sát và những kinh nghiệm về chứng cứ tại tòa, ông trở thành ứng cử viên số 1 giúp Cục thu thập bằng chứng ngay bên trong cơ quan đầu não của CIA về kẻ tình nghi của họ: Harold James “Jim” Nicholson. Các đặc vụ liên bang giải thích về Jim, người mà Maguire chưa bao giờ gặp: Jim có 16 năm làm quan chức điều hành tại CIA. Jim đang giảng dạy môn kỹ thuật, phương pháp và công nghệ hoạt động gián điệp tại The Farm – Trung tâm huấn luyện của CIA đặt ở phía Nam bang Virginia.

Maguire nghiên cứu hồ sơ về Jim, ông ta là người cha đơn độc, mới ly dị, nhận quyền nuôi cả 3 đứa con. Cậu con cả Jeremi đang học đại học; con gái Star và con trai út Nathan sống trong một ngôi nhà hai tầng của Chính phủ ở trại Peary, nhưng họ sẽ sớm chuyển đến nhà của gia đình ở Burke, Virginia. Maguire biết rõ về The Farm. Ông từng trải qua khóa huấn luyện kéo dài 5 tháng và đào tạo bán quân sự ở đây trước khi được đưa đến Trung tâm xử lý chất nổ của CIA trong một căn cứ bí mật ở Atlantic. Ở đó, ông học cách lắp đặt và tháo dỡ tất cả các loại vật liệu nổ.

Các quan chức cấp cao của CIA chuẩn bị một kế hoạch chi tiết, họ sẽ gọi Jim rời The Farm và bổ nhiệm ông ta làm Giám đốc chi nhánh tại Trung tâm chống khủng bố (CTC) trong tòa nhà trụ sở chính. Nơi này là môi trường lý tưởng để Jim thoải mái thu thập tin tức tình báo bán cho Nga. Maguire sẽ làm việc với tư cách là Phó giám đốc chi nhánh của Jim.

Các nhà điều tra của FBI hy vọng Jim sẽ chọn Maguire khi so sánh với các ứng viên khác cho vị trí này. Nếu tất cả đi đúng theo kế hoạch, Maguire sẽ đảm nhiệm vị trí bên cạnh của Jim. Nhóm FBI – CIA sẽ giám sát chặt chẽ quá trình đấu trí của Maguire với “sếp” của mình, chiến dịch điệp viên đấu điệp viên ngay trong trụ sở cơ quan đặc biệt CIA. Chưa từng có hoạt động điều tra nào như thế dưới mái nhà Langley.

Bắt giữ Jim Nicholson cuối năm 1996 tại Sân bay quốc tế Dulles gần Washington

Màn phỏng vấn hồi hộp

Jim sẽ phỏng vấn một số nhân viên CIA có kinh nghiệm cho vị trí Phó Giám đốc chi nhánh, cấp dưới của ông ta. Thành tích của Maguire đã được các đặc vụ bí mật làm dày, ấn tượng thêm và kinh nghiệm hơn hẳn người khác. Hồ sơ thể hiện Maguire là thành viên sáng lập của CTC, hiểu biết về khủng bố và có nhiều năm hoạt động chống khủng bố ở Trung Đông.

Maguire là một điệp viên giỏi chưa đủ. Các nhà điều tra muốn Maguire gây ấn tượng mạnh với Jim bằng cách làm nổi bật kỹ năng tấn công tội phạm khi ông làm cảnh sát thành phố Baltimore. Kỹ năng đó có được sau nhiều giờ làm việc trong các góc phố bạo lực của khu Charm City hay trên những đường phố nổi tiếng The Wire. Maguire có kinh nghiệm làm việc với các công tố viên và vô số giờ tiếp xúc với nhân chứng.

Mùa hè năm đó, ông bước vào phòng 6E2911 để Jim phỏng vấn. Họ ngồi trong văn phòng của Jim. Ở khắp mọi nơi, những bức ảnh, giấy chứng nhận, các giải thưởng quân sự và bằng khen được đóng khung treo ngay ngắn. Rõ ràng đây là người thông minh và thích đề cao bản thân. Maguire nói gần như đọc lại bộ hồ sơ đã chuyển cho Jim trước đó. Maguire giải thích rằng ông có kinh nghiệm, vốn kiến thức tốt, vui mừng quay trở lại biên chế hoạt động và sẵn sàng kết nối lại những nguồn tin của mình tại Trung Đông. Các đầu mối của ông có thể giúp chi nhánh của Jim xác định và phá vỡ các cơ sở theo chủ nghĩa Hồi giáo cực đoan đang giết hại người Mỹ hoặc đe dọa đến an ninh của Mỹ.

Jim hỏi: “Làm sao mà một nhân viên tài năng như Maguire lại có thể sa sút và kết thúc sự nghiệp tại phòng nhân sự?”. Maguire đùa rằng đôi lúc muốn nhảy ra khỏi cửa sổ nhưng phòng nhân sự chỉ ở tầng hai nên cùng lắm chỉ bó bột với vài cái xương gãy. Hai điệp viên kỳ cựu cùng cười lên vui vẻ.

Mặc dù đánh giá cao con người Maguire cũng như tình huống khó xử mà Maguire đang gặp phải, Jim cũng không đưa ra bất cứ lời hứa hẹn nào. Maguire bước ra ngoài và nghĩ rằng mình thất bại trong cuộc phỏng vấn. Nếu Jim từ chối không tuyển dụng Maguire, chiến dịch của nhóm điều tra đăc biệt của FBI – CIA sẽ thất bại từ những bước đầu tiên. Vài tuần sau, Maguire nhận một phong bì gửi cho ông tại nơi làm việc. Bên trong là một chỉ thị từ bộ phận nhân sự. Bộ máy của CIA cồng kềnh, mất thời gian nhưng rõ ràng tờ quyết định bổ nhiệm chức danh phó giám đốc chi nhánh trong CTC dưới quyền Jim Nicholson có ưu ái đặc biệt.

Lật tẩy kẻ phản bội

Dù có nhiều năm kinh nghiệm, Maguire vẫn hồi hộp. Đây là cơ hội để ông thử thách các kỹ năng gián điệp, chống lại nhân vật tài năng nhất mà ông từng gặp.

Không lâu sau khi Maguire nhận được tin sẽ làm việc cho Jim, Richter đã mời ông tham gia một cuộc họp kín với thành viên nhóm đặc biệt. Ở đó, ông được phổ biến các phương thức thu thập hoạt động của Jim, cách thức và mật mã liên lạc… Richter tâm sự với Maguire, nếu ông thực hiện tốt nhiệm vụ đặc biệt lần này, đó là cách phục vụ đất nước đáng ngưỡng mộ nhất và nó đánh dấu cột mốc quan trọng trong sự nghiệp đời ông.

Sau 6 tháng, John Maguire làm “diễn viên” chính của chiến dịch, những chứng cứ ông thu thập đã đưa Jim Nicholson ra tòa án ở Portland, Oregon. Tháng 1-2010, Nicholson trình diện trước tòa một lần nữa để trả lời những cáo buộc mới: Ông ta không chỉ kết nối lại với người Nga từ trong tù, mà còn nhờ Nathan Nicholson, con trai út, làm trung gian cho ông ta.

Cả hai cha con Jim Nicholson đều chấp nhận lời buộc tội của tòa. Nathan không phải ngồi tù, nhưng bị kết án 5 năm quản chế và 100 giờ lao động công ích. Trong khi đó, Jim nhận bản án 8 năm cộng dồn vào 23 năm tù giam với tội mà ông ta phạm phải trước đây.

Theo Hoàng Tiến

An ninh thủ đô