Bất ngờ với sao ‘lưỡng diện’

Hạo Nhiên20:05 22/07/2023

Các nhà nghiên cứu vừa phát hiện một sao lùn trắng bất thường, với một bên cấu tạo từ hydro và bên còn lại là heli, nên gọi đây là sao ‘lưỡng diện’, tức hai mặt.

Mô phỏng hình ảnh của sao lưỡng diện. Ảnh CALTECH

Đây là lần đầu tiên các nhà thiên văn học phát hiện một ngôi sao đồng thời phát triển thành hai “khuôn mặt” trái ngược nhau, nên gọi là sao lưỡng diện, theo báo cáo đăng trên chuyên san Nature.

“Bề mặt của sao lùn trắng hoàn toàn thay đổi từ bên này sang bên kia”, tờ The Guardian dẫn lời tiến sĩ Ilaria Caiazzo, nhà vật lý thiên văn của Viện Công nghệ California (Caltech, Mỹ) dẫn đầu cuộc nghiên cứu.

Cách trái đất hơn 1.000 năm ánh sáng và thuộc chòm sao Thiên Nga, sao lùn trắng đặc biệt này có tên khoa học là ZTF J203349.8 322901.1. Vì bề ngoài kỳ lạ, ngôi sao còn có biệt danh Janus, theo tên vị thần của sự chuyển đổi trong thần thoại La Mã cổ xưa.

Video đang HOT

Janus được tìm thấy nhờ vào công của Zwicky Transient Facility (ZTF), một thiết bị với chức năng quét bầu trời mỗi đêm tại Đài thiên văn Palomar của Caltech gần thành phố San Diego ( bang California).

Trong lúc tìm kiếm các sao lùn trắng, tiến sĩ Caiazzo cùng nhóm của bà chú ý một đối tượng dường như diễn ra sự thay đổi nhanh chóng về độ sáng. Các quan sát tiếp theo cho phép các nhà nghiên cứu phát hiện sao Janus đang xoay quanh trục theo tần suất 15 phút/lần.

Kết quả đo đạc quang phổ cho thấy một mặt của ngôi sao gần như chứa toàn bộ là hydrogen và mặt còn lại hầu như chỉ toàn helium.

Bề ngoài hiếm có của sao Janus rất khó được giải thích theo khía cạnh khoa học. Tuy nhiên, tiến sĩ Caiazzo cho rằng có thể ngôi sao đang trải qua một quá trình chuyển tiếp hiếm hoi, từ một nguyên tố chiếm hữu bề mặt ngôi sao sang một nguyên tố khác.

Sao lùn trắng là những tàn tích còn lại của những ngôi sao như mặt trời của chúng ta. Trong quá trình già đi, sao như mặt trời phình to và chuyển thành sao khổng lồ đỏ. Theo thời gian, lớp vật liệu bên ngoài bị thổi bay và lõi co lại thành sao lùn trắng với khối lượng như mặt trời nhưng kích thước chỉ bằng trái đất.

Tây Ban Nha: Phát hiện thành phố 2.000 năm nhân loại chưa từng biết

Thành phố bí ẩn dường như bị thất lạc khỏi hồ sơ lịch sử của Tây Ban Nha cổ đại, không có bất kỳ ghi chép hay nghi ngờ gì về sự tồn tại của nó.

Theo Heritage Daily, thành phố bí ẩn vừa lộ diện cạnh thị trấn Deza ở tỉnh Soria - Tây Ban Nha, được cho là thuộc về người Celtiberia, một dân tộc mà bấy lâu người ta nghĩ rằng chỉ sinh sống dưới hình thức bộ lạc ở khu vực miền Trung - Đông Bắc bán đảo Iberia.

Cuộc khai quật do Đại học Bách khoa Madrid (UPM) tiến hành đã làm lộ diện tàn tích của một thành phố có niên đại hơn 2.000 năm, bên cạnh là tàn tích của một pháo đài La Mã lớn.

Thành phố cổ bí ẩn vừa lộ diện ở Tây Ban Nha trong ảnh phục dựng (trái) và ảnh thực tế - Ảnh: ĐẠI HỌC MADRID

Theo ông Vicente Alejandre, thị trưởng của Deza, chưa có nghiên cứu hệ thống hay nỗ lực nào tương tự nhằm cố gắng khám phá tầm quan trọng về mặt lịch sử của khu vực này.

Khu vực bấy lâu thường không được động chạm tới bởi liền kề nó là một mỏ đá, nơi khai thác đá chính của đô thị hiện đại.

Đối chiếu các phát hiện với dã sử, họ nghi ngờ rằng đó có thể là "thành phố trong truyền thuyết" Titiakos, mà các ghi chép cũ không nói rõ địa điểm. Titiakos là một thành trì của người Celtoiberia trong Chiến tranh Sertorian, một giai đoạn lịch sử quan trọng của Tây Ban Nha cổ đại.

Chiến tranh Sertorian là cuộc nội chiến diễn ra từ năm 80 đến năm 72 trước Công Nguyên giữa phe nổi dậy của La Mã Sertorian và chính phủ ở Rome (Sullans).

Toàn bộ khu vực này đã trở thành một phần tỉnh Hispania Citerior của Đế chế La Mã sau khi bị chinh phục dần từ năm 195 đến 72 trước Công Nguyên. Điều đó cũng giải thích cho pháo đài La Mã bên cạnh, có thể là cơ sở quân sự nhằm bảo vệ thành phố.

Kết quả thu được là mảnh ghép quan trọng đối với kiến thức khoa học lịch sử trong khu vực, cũng như có thể cho thấy thủ đô huyền thoại Titiakos của người Celtiberia là có thật.

Các nhà khoa học Tây Ban Nha đang tiếp tục khai quật và triển khai các nghiên cứu sâu hơn nhằm xác minh giả thuyết Titiakos, cũng như tìm hiểu các hiện vật còn sót lại.

Tàn tích Machu Picchu của người Inca ẩn chứa bí mật gì? Thành phố cổ Machu Picchu là một kiệt tác kiến trúc tuyệt vời, nằm trên một sườn núi ở độ cao hơn 2.300m, giống như một thành phố lơ lửng trong mây. Thành phố Machu Picchu được xây dựng hơn 500 năm trước và ngay cả trong khu vực dễ xảy ra động đất, nó vẫn đứng vững. Điều đặc biệt hơn là...