Bất hợp lý giá đất và chính sách đền bù

Trao đổi với Tiền Phong về Luật Đất đai (sửa đổi), TS Vũ Trọng Bình cho rằng, khi chuyển đổi đất nông nghiệp sang đất đô thị, người nông dân khi được đền bù nên căn cứ theo giá thị trường qua đấu giá.

TS Vũ Trọng Bình .

Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) quy định, giá đất do Nhà nước quyết định bảo đảm nguyên tắc phù hợp với giá thị trường. Bỏ quy định bảng giá đất do UBND tỉnh ban hành và công bố hàng năm. Điều này có xóa bỏ chênh lệch lớn giữa giá đất theo thị trường và giá do nhà nước quy định như hiện nay?

Thế nào là giá thị trường và giá thị trường được xác định như thế nào cần phải làm rõ. Giá thị trường chỉ được xác định khi đấu giá công khai, minh bạch. Giá đất khác nhau khi góc, hướng, địa điểm khác nhau.

Thị trường là phải để thị trường quyết định. Như tôi nói, giá qua đấu giá chính là giá thị trường chứ không phải giá đất nhà nước công bố hàng năm là giá thị trường.

Khi đó, giá đất rất minh bạch, ngay trong một xã, thôn có thể có giá đất khác nhau và người dân được đền bù khác nhau bởi khu đất bị thu hồi có lợi thế khác nhau. Ngoài ra, thời điểm thu hồi, đấu giá khác nhau thì giá đất cũng khác nhau.

Khi đó, sẽ không có chuyện tỵ nạnh giữa người dân các vùng giáp ranh về giá đền bù. Trong quá trình đấu giá đại diện người dân được tham gia giám sát Hội đồng đấu giá. Nếu làm minh bạch như vậy sẽ giảm bớt tình trạng khiếu nại, tố cáo về đền bù, giải phóng mặt bằng mà đa phần do chưa hài lòng về giá.

Cũng chính vì chênh lệch giá đất, thị trường và đền bù mà nảy sinh những xung đột khiếu kiện khi thu hồi đất nông nghiệp chuyển sang đô thị hoặc khu công nghiệp. Theo ông, Luật sửa đổi phải lưu ý gì?

Hiện nay quá trình giao đất, DN và hộ nông dân nào tiếp cận, quan hệ tốt thì được giao không thì ngược lại. Luật sửa đổi phải quy định, nhà nước làm quy hoạch chuyển đổi sử dụng đất.

Dùng tiền ngân sách để có mặt bằng sạch. Tổ chức đấu giá đất minh bạch. Giá trị gia tăng thêm sau đấu giá sẽ được phân chia cho dân bao nhiêu phân trăm cần quy định rõ và nộp thuế.

Theo tôi, đã là đất kinh doanh, thương mại là phải đấu giá chứ không có chuyện giao đất. Bởi còn giao đất thì còn không minh bạch, dẫn đến tham nhũng, khiếu kiện. Sau khi có quỹ đất sạch nhà nước sẽ tổ chức đấu giá rộng rãi, bỏ hẳn cơ chế giao đất, xin – cho.

Dự thảo Luật sửa đổi đã kéo dài thời gian giao đất nông nghiệp lên 50 năm, mở rộng hạn điền, ông nghĩ sao?

Thời gian giao đất kéo dài từ 20 năm hiện nay lên 50 năm thì người dân sẽ yên tâm đầu tư.

Tuy nhiên, cần phân loại cụ thể. Với những vùng nông nghiệp ổn định, vĩnh viễn thời gian giao đất cần kéo dài hơn nữa, thậm chí giao đất vĩnh viễn.

Ưu tiên đầu tư cơ sở hạ tầng cho những vùng chuyên sản xuất lúa, cà phê, cao su… Những vùng được quy hoạch trong vành đai của đô thị hóa, khu công nghiệp tương lai gần thì giao đất nông nghiệp quá dài chưa chắc đã tốt.

Bởi nếu giao đất 50 năm nhưng khi người dân đầu tư cơ sở hạ tầng thì 20 năm sau thu hồi sẽ rất lãng phí.

Do vậy, việc giao đất phải căn cứ vào quy hoạch và mức độ ổn định của sử dụng đất. Ví như, đất cho nông nghiệp vĩnh viễn thì giao một lần, đất nông nghiệp chuyển đổi giao 50 năm và đất vành đai đô thị hóa tương lai gần giao 20 – 30 năm.

Luật sửa đổi cũng cho phép chuyển đổi đất nông nghiệp. Điều này sẽ kích thích việc tích tụ ruộng đất, thưa ông?

Đi cùng việc tăng quy mô sản xuất, tăng diện tích đất giao cho các hộ gia đình, cá nhân thì cần có những quy định, điều kiện giao đất. Nguyên tắc là sản xuất càng lớn thì việc quản trị càng phải chặt chẽ.

Nếu giao đất quy mô lớn nhưng không kèm theo điều kiện sẽ có những trang trại qui mô lớn nhưng hiệu quả thấp, không bằng sản xuất nhỏ. Nếu không tuân thủ điều kiện sản xuất hoặc bỏ hoang thì nhà nước lập tức thu hồi.

Cám ơn ông.

Theo TPO