Bấp bênh thân trò trên sóng nước

Những cô cậu học sinh gầy bé, ngày 2 lượt gò lưng trên những con thuyền độc mộc giữa ba bề, bốn bên sóng nước.

Những cô cậu học sinh lớp 3, lớp 4 gầy bé hơn cái tuổi lên 9 lên 10 của mình, gò lưng trên những con thuyền độc mộc giữa ba bề, bốn bên sóng nước. Hồ sâu, “đường” xa, nắng cũng như mưa, hành trình ngày 2 lượt tự chèo thuyền đến trường của các cháu nhỏ xã vùng sâu miền núi Hộ Đáp, Lục Ngạn (Bắc Giang) khiến ai đến đây cũng phải… rùng mình!

9 thôn lên xã bằng… thuyền

Dc sinh Trường tiểu học Hộ Đáp đến lớp bằng thuyền

“Mới học lớp 3 thôi, các em này đã tự chèo thuyền đến lớp rồi. Có đến hơn nửa số học sinh Hộ Đáp phải đi học bằng thuyền. Khổ là thế nhưng được cái chục năm nay việc học sinh các trường ở Hộ Đáp này bỏ học dở chừng lại không có một trường hợp nào” Ông Lăng Văn Trưởng, Phó Chủ tịch UBND xã Hộ Đáp

Cách trung tâm thị trấn Chũ gần 30km, mới tới xã vùng sâu Hộ Đáp, chúng tôi phải vượt qua hàng chục dốc cua tay áo. Lục Ngạn có 30 xã thì Hộ Đáp là một trong những xã nghèo nhất. Xã gồm 11 thôn trải dài trên một diện tích gần 60ha, với 800 hộ dân và 4500 nhân khẩu. Điều đáng nói là gần 80% dân cư của Hộ Đáp là người dân tộc Nùng.

Sản xuất nông nghiệp của người dân chủ yếu dựa vào nguồn nước hồ Cấm Sơn nhưng xã chưa có một hệ thống kênh mương thủy lợi nào, việc sản xuất nông nghiệp hoàn toàn dựa vào thời tiết. Nhiều khi lúa chín chưa kịp gặt về đã bị nước hồ dâng lên nhấn chìm làm mồi cho cá hết. Chính vì vậy, đã bao năm nay đói nghèo cứ đeo bám người dân nơi đây. Đời sống văn hóa, tinh thần còn kham khổ song khát vọng về cái chữ để thoát đói nghèo vẫn ngày đêm thường trực trên những tấm lưng gầy trẻ nhỏ.

Hộ Đáp có 3 trường học (THCS, tiểu học và mầm non) với hơn 100 cán bộ giáo viên, hơn 1.000 học sinh. Nhiều em cơm không đủ ăn, áo lành không đủ mặc nhưng vẫn đều đặn ngày hai lượt đi bộ, leo núi hay chèo thuyền cả tiếng đồng hồ đến trường học chữ. Xã có 9 thôn nằm quanh hồ Cấm Sơn, giao thông chính ra trung tâm xã để học là đường thủy.

Theo chân cán bộ địa phương, chúng tôi đến Trường THCS Hộ Đáp. Giờ tan học, học sinh náo nhiệt chuẩn bị tay chèo về nhà. Thầy Bùi Văn Thường, Hiệu trưởng nhà trường cho biết: “Trường không có khu lẻ, tất cả học sinh đều học ở khu trung tâm. Nhiều em phải chèo thuyền hoặc đi bộ mất hơn 2 giờ đồng hồ mới đến nơi, vất vả lắm!”.

Bập bềnh thân trò trên sóng

Đi theo đám học sinh lớp 3 của Trường tiểu học Hộ Đáp ra bờ hồ Cấm Sơn, chúng tôi mới hiểu được phần nào gian nan con đường “cõng chữ” của học sinh xã vùng cao này. Chuẩn bị lên thuyền, việc đầu tiên của các em là phải cho sách vở vào túi nilon buộc lại thật chặt. Sau đó, từng đôi một thay nhau xắn quần áo, tát hết nước trong thuyền rồi mới bắt đầu hành trình chèo thuyền vượt hồ về nhà.

Em Hoàng Thị Vịnh (ở thôn Đồng Phai) kể: “Năm ngoái em học sáng nên hằng ngày phải dậy trước 5h để chuẩn bị sách vở. Năm nay học chiều, lúc đi thì thoải mái nhưng khi về, trời tối chèo thuyền sợ lắm chị ạ!”. Rùng mình hơn khi Vịnh cho biết: “Những ngày trời nổi gió, sương xuống khó nhìn, có hôm mãi khuya em mới về được đến nhà”. Quả là lạnh tóc gáy khi nhìn tấm thân gày mảnh khảnh của cô bé 9 tuổi này đánh vật với con thuyền nan giữa sương mù, mưa gió và mênh mông sóng nước!

Trong khi nhiều bạn ở các thôn quanh hồ Cấm Sơn dùng thuyền đến lớp, ở đây không ít em cuốc bộ, băng qua hàng chục con dốc, khe, suối đi học. Em Chu Văn Hùng (ở thôn Khuôn Trắng), ngày nào cũng phải đi bộ mất hơn 1 giờ đồng hồ, tới được lớp thì người đẫm mồ hôi như vừa tắm. Vậy nhưng, hơn 8 năm nay Hùng chưa hề nghỉ học. “Bố mẹ em bảo nhà nghèo thì càng phải học, chỉ có học mới thoát được nghèo đói”, Hùng thỏ thẻ.

Men theo lối mòn được coi là con đường huyết mạch và duy nhất của Hộ Đáp, chúng tôi đi vào một khu lẻ của trường tiểu học tại thôn Đồng Chùa – thôn xa trung tâm nhất. Thầy Hải, trưởng khu cho biết: “Khu có 30 học sinh, rất nhiều em ở bên kia hồ. Khi thời tiết bình thường, các em vẫn tự chèo thuyền đi học, còn ngày mưa gửi thầy cô hoặc nhà dân gần cơ sở học. Để sống được ở vùng đất này, ngay từ bé các em đã phải học bơi, chèo thuyền, leo núi…”.

Giấc mơ… “xuồng máy”

Học sinh bán trú tự nấu ăn tại lán tạm

Lường trước được những hiểm họa của sông nước đối với học sinh, lãnh đạo xã đã xin đầu tư kinh phí xây dựng nhà bán trú cho học sinh ở xa. Năm học 2010 – 2011, Trường THCS Hộ Đáp được đầu tư 400 triệu đồng theo Chương trình mục tiêu quốc gia về giáo dục. Hiện tại, khu bán trú 2 tầng khang trang đã xây xong và đã có 40 học sinh ở. Tuy nhiên, nhà xây xong thì hết tiền, chưa có kinh phí mua giường, làm nhà bếp, công trình phụ…

Công trình dang dở đó vẫn phải đưa vào sử dụng vì nhu cầu cấp bách trước mùa mưa bão. Thế là, các em học sinh phải trải chiếu nằm dưới nền gạch, nấu ăn tại lều lán tạm bợ. Mang gạo rau từ nhà, mỗi tuần bố mẹ cho thêm 20.000 đồng, các em tự nấu ăn với nhau. Bữa ăn đơn giản chỉ có cơm và nồi canh nấu suông, hôm nào “sang” thì thêm được mấy con cá khô. “Không thịt, cá, rau canh không có cả dầu mỡ. Các em ăn thế này thì lấy sức đâu mà học?”, thầy Thường xót xa. Dù vậy, các em còn may mắn hơn, nhiều bạn nhà xa nhưng không có điều kiện ở bán trú vì còn tranh thủ giúp việc gia đình.

Số học sinh hàng ngày phải vượt hồ đi học rất đông, trong khi hồ có độ sâu 30 – 40m, nước lớn học sinh chèo thuyền bằng tay rất nguy hiểm. Trong các cuộc họp ở địa phương cũng đã có nhiều ý kiến dùng ngân sách mua xuồng máy đưa đón để các em đi học đỡ vất vả và an toàn hơn.

Nhưng “cái khó nó bó cái khôn”, thuyền thì có thể đầu tư một lần, còn kinh phí mua xăng, thuê người lái… lại là một bài toán không dễ có lời giải. Nhà bán trú cũng không thể ở mãi, phải có lúc đi về mà xuồng máy vẫn cứ là “giấc mơ” khó thành hiện thực! Thành thử, chuyện chèo thuyền đi học của học sinh Hộ Đáp cứ thế nổi nênh như sóng nước.

Theo Giadinh