Bảo tồn Thương xá Tax khó nhất là phần gạch mosaic

Tổng công ty Thương mại Sài Gòn (Satra) ngày 14.12 có văn bản gửi các cơ quan chức năng TP.HCM về phương án bảo tồn giá trị kiến trúc, thẩm mỹ của tòa nhà Thương xá Tax.

Việc bảo tồn các chi tiết của Thương xá Tax thu hút sự quan tâm của người dân TP.HCM – Ảnh: Thương xá Tax cung cấp

Theo văn bản mà Satra gửi các sở ban ngành như Sở Quy hoạch Kiến trúc, Sở Văn hóa Thể thao, Sở Xây dựng, Sở Kế hoạch và Đầu tư, Sở Tài nguyên và Môi trường, Sở Giao thông vận tải, Hội Kiến trúc sư thành phố…, phương án thiết kế trung tâm thương mại dịch vụ văn phòng khách sạn Satra Tax Plaza do Gensler đưa ra đã được chọn.

Về bảo tồn bên ngoài công trình, theo phương án thiết kế mới, tòa nhà có khối bệ cao 6 tầng với ba tầng bên dưới (tương đương với số tầng của tòa nhà năm 1924) được thiết kế mô phỏng các đường nét, nhịp điệu của kiến trúc ban đầu, trên nóc tầng 3 ở góc đường Lê Lợi và Nguyễn Huệ có một mái vòm với hoa văn gợi lại hình ảnh của tòa nhà Grands Magasins Charner (GMC). Ba tầng phía trên của khối bệ thiết kế với phong cách mới nhưng vẫn hài hòa với các tầng thấp, đồng thời là yếu tố chuyển tiếp lên khối tháp có kiến trúc hiện đại.

Tượng chú gà trống Gaulois trong Thương xá Tax sẽ được giữ lại – Ảnh: Trung Hiếu

Tổng thể tòa nhà, tuy là một công trình hoàn toàn hiện đại, đáp ứng tất cả các yêu cầu về thẩm mỹ và công năng của đô thị mới song vẫn hài hòa với phong cách kiến trúc cổ của các tòa nhà trong khu vực như UBND TP.HCM, khách sạn Rex, Nhà hát Thành phố, và vẫn lưu giữ được phần nào hình ảnh ban đầu của tòa nhà GMC.

Về bảo tồn bên trong công trình, chủ đầu tư tập trung vào các hạng mục cần bảo tồn như cầu thang chính khảm gạch mosaic với tay vịn, lan can, biểu tượng con gà trống, quả cầu bằng đồng; không gian thông sảnh chính và các thảm gạch mosaic ở hai lối vào.

Trong công trình mới, ở tầng trệt tại khu vực tòa nhà ban đầu, các hạng mục trên gần như được giữ nguyên ở vị trí cũ như các lối vào với thảm gạch mosaic được bảo tồn, cầu thang chính được khôi phục và bố trí đối diện lối vào đường Nguyễn Huệ với không gian thông tầng lên tầng hai được giữ nguyên bao gồm lan can, tay vịn và các chi tiết trang trí gốc thời kỳ đầu.

Về việc bảo tồn gạch mosaic, theo Satra, khó khăn nhất là bảo tồn ở cầu thang chính nhằm giữ các hoa văn mosaic của công trình cũ. Từ năm 2014 đến nay, Satra đã phối hợp với nhiều đơn vị tư vấn chuyên ngành về khảo cổ, bảo tồn và đưa ra bốn phương án. Cụ thể, phương án 1 giữ nguyên cầu thang và các thảm gạch như hiện tại, xây dựng công trình mới xung quanh. Phương án 2 là cắt cầu thang và thảm gạch thành nhiều đoạn, di dời ra khỏi tòa nhà và lắp đặt trong công trình mới. Phương án 3 bóc toàn bộ gạch mosaic trên cầu thang, diềm trang trí, các lối vào và lắp đặt lại trên kết cấu mới. Phương án 4 sao chép toàn bộ hình thức cầu thang và các thảm gạch cũ bằng vật liệu hiện đại.

Trong các phương án trên, sau khi tiến hành phân tích, thử nghiệm, Satra cho rằng phương án 3 là tối ưu nhất và đã được áp dụng phổ biến trong việc bảo tồn gạch mosaic trên thế giới. Satra đã cùng các đơn vị bảo tồn tiến hành thử nghiệm theo phương án 3 trên diện tích nhỏ để có thể khắc phục nếu kết quả không như mong đợi.

Có nhiều phương án bảo tồn, giữ nguyên gạch mosaic ở cầu thang sảnh chính Thương xá Tax được đưa ra – Ảnh: Trung Hiếu

Theo Satra diện tích thảm gạch mosaic gốc trong tòa nhà ban đầu là 154 m2 và đã phát hiện thêm 42 m2 gạch gốc ngoài phạm vi cần được bảo tồn.

Thống kê bước đầu cho thấy gạch mosaic tại Thương xá Tax có ít nhất 23 màu phổ biến. Sự phối màu cùng hoa văn các khu vực đôi khi không giống nhau. Gạch mosaic có nhiều kích cỡ khác nhau, phổ biến 1,8 x 1,8 x 0,6 cm hoặc 1,9 x 1,9 x 0,5 cm hoặc 1,9 x 1,9 x 0,5 cm; ít phổ biến hơn 2 x 2 x 0,7 cm (dài x rộng x dày). Độ dày các viên gạch không đồng đều nhau: phổ biến 0,6 – 0,7 cm, ít phổ biến 0,5 cm, cá biệt có viên dày 1 cm.

Satra cho biết thiết kế chính là Công ty TNHH Gensler và các cộng sự đến từ Mỹ. Thiết kế địa phương là Công ty TNHH Kiến trúc B H Việt Nam, có trụ sở chính ở Canada với hơn 60 năm kinh nghiệm. Ngoài ra còn có nhiều nhà tư vấn phụ quốc tế tham gia như Thornton Tomasetti – Mỹ (xây dựng và kết cấu), WSP – Anh (cơ điện, nước và phòng cháy chữa cháy), Edgett Williams Consulting Group – Mỹ…

Trung Hiếu

Theo Thanhnien