Báo động thời đại súng in 3D

Kể từ 1.8, người dân Mỹ được tự do tải bản thiết kế trên internet để chế súng tại nhà bằng máy in 3D, có thể gây đảo lộn nền tảng về kiểm soát vũ khí.

Cody Wilson và súng in bằng máy 3D. Ảnh nhỏ: khẩu The Liberator. Ảnh: Defense Distributed/SS StatesmanCác nhà hoạt động ủng hộ quyền sở hữu và sử dụng súng đã đạt được thỏa thuận đóng vai trò bước ngoặt với chính phủ Mỹ, cho phép họ chia sẻ trên internet các bản thiết kế súng in được bằng công nghệ 3D từ đầu tháng sau.

Diễn biến này cũng chấm dứt cuộc chiến pháp lý kéo dài nhiều năm, khởi đầu khi một người tên Cody Wilson tung lên mạng cách chế tạo súng ngắn tại nhà vào năm 2013, theo CNN. Cùng năm, Wilson chế tạo thành công khẩu súng in 3D bắn đạn thật đầu tiên được gọi là “The Liberator” (tạm dịch: Người giải phóng). Dù chỉ bắn được một phát, nhưng điểm đột phá nằm ở chỗ khẩu súng gần như làm hoàn toàn bằng nhựa nhiệt dẻo ABS, loại dùng để sản xuất đồ chơi Lego. Bộ phận kim loại duy nhất là kim hỏa nên không vi phạm các đạo luật hiện hành ở Mỹ về chế tạo súng ống.

Cũng trong năm 2013, chính phủ Mỹ nhanh chóng ngăn chặn việc tải về bản thiết kế của Wilson, đồng thời yêu cầu tổ chức phi lợi nhuận Defense Distributed do ông này thành lập dỡ bỏ chúng khỏi internet. Theo giới hữu trách, những bản thiết kế này có thể vi phạm điều luật về xuất khẩu vật liệu, dịch vụ và dữ liệu kỹ thuật quân sự. Đến năm 2015, Wilson đâm đơn kiện chính phủ vi phạm tu chính án thứ nhất và thứ hai của hiến pháp về tự do ngôn luận và quyền được mang súng của người dân Mỹ.

Sau nhiều năm giằng co trước tòa, chính phủ Mỹ đột ngột quyết định rút lui, đồng ý để Wilson tự do chia sẻ thiết kế, tài liệu và hình ảnh 3D trên mạng, bắt đầu từ ngày 1.8, theo tờ USA Today ngày 25.7. Giới hữu trách chưa đưa ra lời giải thích cụ thể nào nhưng các chuyên gia cho rằng đã có sự vận động can thiệp từ những tổ chức đầy quyền lực như Hiệp hội Súng trường Mỹ và Quỹ tu chính án thứ hai. Hôm qua, tổ chức Defense Distributed hồ hởi tuyên bố trên website: “Kỷ nguyên súng tải từ mạng đã bắt đầu”, đồng thời hé lộ một số đời súng có thể sớm được công bố bản thiết kế. Trong số này có súng ngắn Liberator và súng trường AR-15, vốn thường xuyên được sử dụng trong những vụ xả súng đẫm máu thời gian qua tại Mỹ.

Giới quan sát cảnh báo diễn biến mới sẽ khiến chính quyền các nước phải xem lại toàn bộ các quy định và luật lệ kiểm soát vũ khí. Cuộc tranh cãi gay gắt hiện nay ở Mỹ về siết chặt luật sở hữu súng cá nhân cũng sẽ trở nên vô nghĩa vì chỉ xoay quanh vũ khí truyền thống.

Tờ New York Post ngày 25.7 dẫn lời thượng nghị sĩ Chuck Schumer kêu gọi chính phủ thay đổi quyết định đối với Cody Wilson. “Nguy cơ là vô cùng lớn. Hãy thử tưởng tượng những kẻ điên loạn và phần tử khủng bố dễ dàng có trong tay những khẩu “súng ma”, nằm ngoài sự kiểm soát của hệ thống”, ông nói.

Hiện ngoài Mỹ, nhiều quốc gia khác đã đưa ra quy định chặt chẽ về súng in 3D. Theo trang Science Alert, mọi công ty in ấn 3D tại Trung Quốc đều phải đăng ký với chính quyền còn một số bang ở Úc quy định sở hữu bản thiết kế cũng đồng nghĩa với sở hữu vũ khí trái phép và hình phạt lên tới 14 năm tù.

Trước mắt, chi phí tự in súng vẫn còn khá cao khi cần tới những dòng máy in hiện đại có giá dao động từ 5.000 – 600.000 USD, theo Vice News. Chất lượng vật liệu nhựa cũng đóng vai trò quan trọng. Chẳng hạn, một khẩu súng do FBI tự chế theo thiết kế trên mạng đã vỡ tung chỉ sau một phát bắn.

Khẩu thứ hai làm từ nhựa cao cấp hơn nên vẫn giữ được nguyên trạng. Vì thế, có ý kiến cho rằng dù chịu “bật đèn xanh” cho Cody Wilson nhưng giới hữu trách Mỹ sẽ tìm cách kiểm soát nguồn vật liệu và máy móc để hạn chế hiểm họa từ súng 3D.

Theo Thanh Niên