Bản Nưa – Điểm du lịch cộng đồng lý thú

Bản Nưa vừa có quan cảnh tự nhiên đẹp vừa gìn giữ được những phong tục, tập quán lâu đời của người Thái Nghệ An. Đến với du lịch cộng đồng tại đây, du khách được trải nghiệm không gian bản làng bình yên, nhà sàn truyền thống, thưởng thức ẩm thực Thái và tham gia các hoạt động du lịch nông nghiệp lý thú.

Sản phẩm du lịch cộng đồng tại bản Nưa

Dịch vụ lưu trú homestay

Hiện nay, trong bản Nưa có khoảng 10 nhà đã sửa sang để phục vụ khách lưu trú, đặc biệt là 3 hộ được dự án JICA lựa chọn đầu tư đã đảm bảo tốt nhất điều kiện sinh hoạt cho du khách. Ngoài nhà sàn truyền thống sạch sẽ, thoáng mát cùng với khoảng sân vườn rộng, những homestay ở bản Nưa còn có khu vệ sinh vừa hiện đại vừa hài hòa với tự nhiên. Nhà tắm, nhà vệ sinh lát gạch men, vòi sen… được xây dựng, tường bên ngoài được ốp đá suối, mái nhà lợp bằng mây tre rất hài hòa với cảnh quan. Về cơ bản, các nhà sàn còn lưu giữ được nếp nhà truyền thống đúng với bản sắc văn hóa của cộng đồng, người dân vẫn giữ nguyên nề nếp sinh hoạt còn khách lưu trú được phát mỗi người một đệm, chiếu, màn, chăn và được bố trí chỗ ngủ riêng.

Dịch vụ ẩm thực

Tổ ẩm thực ở bản Nưa có thể phục vụ cả trăm người ăn với những thực đơn khác nhau. Họ là những người vừa có kinh nghiệm nấu những món ăn truyền thống vừa được tập huấn thêm bởi những chuyên gia Nhật Bản. Các món ăn được chế biến theo cách truyền thống của người Thái, chủ yếu là nướng, hấp, luộc, rất ít dùng mỡ và tận dụng tối đa nguyên liệu tự nhiên xung quanh vườn. Đầu tiên có thể kể đến là thịt lợn nít nướng xiên cùng lá chanh; gà bóp sả, tẩm hạt tiêu rừng nướng nguyên con; cá gói lá giong, cá chiên hoặc nướng nguyên con. Ngoài ra, mâm cơm ẩm thực Thái còn có những món ăn giàu truyền thống khác như xôi tím, mọc, canh ột hoặc canh khầu khiều. Thức uống được dùng trong những bữa ăn thường là rượu cẩm hoặc rượu trắng do bà con tự nấu. Món ăn thường được bày trong ống tre, nứa hoặc trên lá chuối vừa dân dã vừa đẹp mắt khiến du khách khá hài lòng.

Người Thái bản Nưa rất yêu văn nghệ, hát múa, họ giao lưu văn nghệ không chỉ để trình diễn cho du khách xem mà họ hát bằng cả sự say mê, hát để vui bản làng, để quên hết nhọc nhằn, vất vả. Chính sự chân thành đó là yếu tố đặc biệt hấp dẫn du khách khi thưởng thức các tiết mục văn nghệ của bà con người Thái nơi đây. Khi du khách có nhu cầu thưởng thức văn nghệ, Câu lạc bộ dân ca Thái bản Nưa sẽ sẵn sàng phục vụ.

Các hoạt động tham quan, trải nghiệm của du khách

Khách du lịch khi đến với bản Nưa không chỉ được nghỉ trong những ngôi nhà sàn truyền thống, những mảnh vườn xanh mát, thưởng thức những mâm cơm ẩm thực Thái hay những làn điệu dân ca mà còn có nhiều trải nghiệm khác như tham quan khe nước Mọc, thác Khe Kèm, vượt sông Giăng (hơn 10km) với nhiều thác ghềnh và cảnh quan đôi bờ nên thơ, tham quan các di tích lịch sử đặc biệt như bia Ma Nhai, nhà cụ Vi Văn Khang, thăm những bản làng của người Đan Lai…

Tham quan làng nghề truyền thống cũng là một hoạt động hấp dẫn khách du lịch cộng đồng bản Nưa. Nghề dệt thổ cẩm vốn là nghề truyền thống của bà con và nay đang được phục hồi. Hiện nay, khách có thể tham gia trải nghiệm thực tế vào các hoạt động dệt thổ cẩm tại bản hay mua các sản phẩm dệt để làm lưu niệm. Sản xuất rượu men lá cũng là một trong những nghề truyền thống thu hút khách đến tham quan, mua sắm và thưởng thức.

Trải nghiệm các hoạt động nông nghiệp cũng là một sản phẩm lý thú tại bản Nưa. Ngoài việc tham quan các mô hình nông nghiệp như vườn cam, những cánh đồng hoa màu xanh mướt, khách du lịch có thể trực tiếp tham gia hái cam, bắt cá, trồng rau, thu hoạch rau… Khi tham quan du khách có thể mua các nông phẩm của bà con và các sản phẩm chế biến thêm từ cam như: tinh dầu đốt, tinh dầu treo xe, xà phòng cam, rượu hương cam, mứt vỏ cam…

Ngồi xe trâu hoặc đạp xe tham quan bản làng, được tổ chức làm vía theo tục lệ của người Thái, tham dự các lễ hội cũng như khám phá các phong tục truyền thống của người Thái… là những hoạt động mà khách du lịch ưa thích.

Chị Lô Thị Hoa, chủ hộ homestay Hoa Thụ ở bản Nưa cho biết, nếu như năm 2011 gia đình chị chỉ đón 24 khách du lịch đến tham quan và sử dụng các dịch vụ ăn uống, lưu trú thì đến năm 2016 đã có 960 lượt khách đến tham quan và sử dụng các dịch vụ lưu trú, ăn uống, doanh thu từ các dịch vụ lưu trú, ăn uống đạt 107 triệu đồng; đến hết quý II/2017 lượng khách đã đạt 1130 lượt và doanh thu đạt 137 triệu đồng. Đây là những con số còn khiêm tốn nhưng cũng cho thấy những bước khởi sắc của hoạt động du lịch cộng đồng tại bản Nưa. Sự thành công của mô hình du lịch cộng đồng đã tạo nguồn động lực cho các hộ gia đình trong bản và các bản làng người Thái ở huyện Con Cuông.

Những yêu cầu cần đáp ứng

Bên cạnh những thành tựu bước đầu, du lịch cộng đồng bản Nưa vẫn chưa khai thác hiệu quả nguồn lực trong đó có các di sản văn hóa Thái, đặc biệt là các di tích lịch sử và di sản văn hóa tinh thần. Số lượng hộ gia đình đáp ứng được nhu cầu lưu trú chưa nhiều, môi trường vệ sinh bản làng chưa đảm bảo, nghề thủ công còn đơn điệu, sản phẩm bị lặp lại hay na ná ở những điểm du lịch khác. Để phát triển bền vững, hoạt động du lịch cộng đồng bản Nưa cần phải đáp ứng được những yêu cầu sau:

Đa dạng hóa sản phẩm du lịch, đảm bảo vệ sinh bản làng, hỗ trợ tối đa du khách trong các vấn đề thủ tục lưu trú

Để tránh tình trạng nhàm chán, bên cạnh việc học hỏi kinh nghiệm từ những mô hình khác thì du lịch bản Nưa cần khai thác hiệu quả những tài nguyên du lịch mang tính đặc thù của vùng, đặc biệt là các yếu tố văn hóa tinh thần. Bản Nưa cần phát động phong trào giữ gìn vệ sinh, làm đẹp làng bản cũng như có những khâu nối với các ban ngành địa phương để hỗ trợ du khách về các dịch vụ khác khi họ cần.

Giải quyết thỏa đáng mối quan hệ giữa bảo tồn và phát triển, kinh doanh du lịch và quản lý du lịch theo hướng tôn trọng, phát huy di sản

Du lịch bản Nưa cần xác định rõ di sản văn hóa Thái là yếu tố không thể thay thế, vì vậy cần phải luôn hết sức tôn trọng di sản gốc. Văn hóa là nguồn lực, là yếu tố hấp dẫn du khách để phát triển du lịch. Ngược lại du lịch lại là phương tiện hàng đầu để trao đổi văn hóa, là động lực tích cực cho việc bảo vệ di sản văn hóa. Do vậy, chính quyền địa phương, các cấp quản lý cần tạo điều kiện thuận lợi và khuyến khích ngành kinh doanh du lịch đẩy mạnh quản lý du lịch theo hướng tôn trọng và phát huy di sản.

Chia sẻ lợi ích kinh tế với cộng đồng, tạo việc làm cho người dân địa phương

Việc trích một phần doanh thu từ hoạt động du lịch để ầu tư cho cộng đồng người dân là rất quan trọng, phải là một nội dung trong hương ước du lịch của bản. Du lịch phải tạo ra cơ hội làm việc cho người dân thông qua việc đào tạo tay nghề để họ tham gia phục vụ khách du lịch. Chỉ khi cộng đồng địa phương ủng hộ thì hoạt động du lịch mới có thể phát triển.

Bên cạnh đó, đóng góp cho xã hội, bảo tồn giá trị văn hóa; cải thiện điều kiện vệ sinh và môi trường, hạn chế tác động của con người làm ảnh hưởng đến môi trường tự nhiên, sinh thái của vùng cũng là những yêu cầu đối với hoạt động du lịch cộng đồng bản Nưa.n

ThS. Trần Thị Thủy
Theo Tạp chí Du lịch