Bản làng thờ cúng thần… chuột
Những người Dao T.iền ở bản Bương, Tân Pheo, Đà Bắc, Hòa Bình coi chuột như một vị thần cứu mạng, họ còn lập hẳn một ngôi miếu để thờ thần chuột.
Vốn được nghe kể về chuyện những người Dao T.iền có một ngôi miếu thờ thần chuột, tôi rất hiếu kỳ, không hiểu vì sao những người dân nơi đây lại có phong tục kỳ lạ đến vậy. Tôi đã tìm đến bản Bương thuộc xã Tân Pheo để tìm hiểu về nét văn hóa độc đáo này.
Cả bản sống nhờ…chuột
Từ trung tâm huyện Đà Bắc phải đi gần 60 cây số mới đến bản Bương, nơi cư ngụ của người Dao T.iền ở Hòa Bình. Bản nằm biệt lập ở một bên của sườn núi, đường đi vào bản Bương rất dốc và khó đi, đầy rẫy những tảng đá to người ôm không xuể.
Giữa đường còn có nhiều dòng suối nhỏ cắt ngang đường mà theo những người dân ở đây cho biết, hiện đang là mùa cạn nên còn đi qua được chứ đến mùa lũ thì dòng suối bỗng hóa thành cả một con sông lớn chảy xiết khiến chẳng ai dám liều lĩnh để lội qua.
Qua sự hỏi thăm, tôi được người dân chỉ tới nhà ông Bùi Đình Nghệ năm nay đã gần 70 t.uổi, ông là người am hiểu về lịch sử của bản Bương cũng như phong tục tập quán của người dân nơi đây.
Ông Nghệ cho biết, tục thờ thần chuột ở bản Bương đã có từ rất lâu đời. Theo truyền thuyết xưa kia tổ tiên của người Dao T.iền khi mới di cư đến vùng đất này thường xuyên phải chịu đói vì thức ăn vô cùng khan hiếm. Do chưa có đủ lương thực cho mọi người nên nhiều người đã phải bỏ mạng, rồi bỗng một ngày những người bản Bương phát hiện ra ở khu rừng quanh bản chuột nhiều vô số kể. Chính vì vậy, họ đã nảy sinh ra việc bắt chuột làm thức ăn chống lại cái đói, cái rét để duy trì sự sống.
Thịt chuột là món ăn giúp người dân bản Bương vượt qua cái đói
Hằng ngày, phụ nữ và trẻ nhỏ ở nhà làm rẫy để chờ mùa thu hoạch, còn các thanh niên trai tráng người dùng bẫy, người dùng nỏ cùng nhau đi săn chuột để làm thức ăn vượt qua cơn hoạn nạn. Ông Nghệ cho biết: “Giống chuột rừng ở bản Bương rất đặc biệt, hầu hết đều có trọng lượng to gấp đôi thậm chí gấp 3 lần chuột bình thường và chẳng hề mắc dịch bệnh gì cả. Làm thức ăn cũng ngon miệng và bổ dưỡng chẳng kém gì các loại thịt thú rừng khác”.
Chuột rừng sau khi bị các thợ săn bắt được đem về, dùng nước sôi làm sạch lông, đốt rơm thui vàng rồi m.ổ b.ụng, moi lòng và treo nơi gác bếp cho thịt khô lại rồi chế biến thành món ăn dùng dần, có nhà còn treo thịt gác bếp suốt cả một mùa đông giống như món thịt trâu gác bếp của các dân tộc người vùng cao vậy.
Thịt chuột được treo lên gác bếp để làm thức ăn dự trữ
Đến bữa có khách, chủ nhà chỉ cần gỡ xuống, thái miếng, rắc muối, ướp gừng cho thịt ngấm gia vị rồi băm nhỏ. Gạo nếp nương nấu sôi lên, cho thịt chuột vào, khuấy đều cho đến khi sánh lại thì bắc xuống, bỏ hành lá và rắc bột ngọt vừa phải.
Đặc biệt những khi vào thời điểm giáp hạt vào mùa khô (thời điểm cuối năm) dân bản phải vào rừng để săn thú sống qua ngày, dần dần thú rừng cạn kiệt, ở bản Bương chỉ còn loài chuột là nhiều và dễ bắt. Thế nên, thịt chuột càng trở thành “lộc trời” đối với người Dao T.iền.
Sau này, khi đời sống đã phát triển, người dân không còn phải ăn thịt chuột để sống nữa, nhưng để tỏ lòng thành kính trước sự “hi sinh” của con chuột để mọi người được sống sót, bản Bương đã tôn con chuột thành “thần” và tổ chức tế lễ thờ cúng thần chuột. Nghi lễ này cũng nhằm tưởng nhớ đến tổ tiên khai bản lập làng. Sau này người dân cúng các “ma làng, ma sông, ma suối”, cũng dùng thịt chuột để tế lễ.
Hằng năm, người Dao T.iền có 3 ngày lễ lớn: lễ cầu mùa vào rằm tháng 5, lễ ăn cơm mới sau vụ thu hoạch vào tháng 9 và lễ Tết Nguyên đán. Trong Lễ cầu mùa và Lễ ăn cơm mới, người Dao vẫn thường dùng gà, lợn để tế lễ nhưng với Tết Nguyên đán thì ngoài gà, lợn, không thể thiếu món thịt chuột. Nhà nào không đi bắt được chuột rừng để về làm lễ thì phải đi mua không thì năm đó sẽ không được tổ tiên phù hộ, làm ăn thất bát.
Vào đêm giao thừa nhà nào cũng tự cúng thần chuột nhưng cứ sang ngày mồng hai tết thì thầy mo bản phải đến miếu cúng thần chuột, tỏ lòng thành kính cầu thần một năm mới tốt lành và đừng phá phách mùa màng của dân bản, lâu dần thành lệ, thành một tín ngưỡng đặc biệt của người dân xứ này.
Video đang HOT
Miếu thờ thần chuột
Sau khi ngồi nghe kể về nguồn gốc của tục lệ kỳ lạ của người Dao T.iền ở bản Bương, ông Nghệ dẫn tôi đi thăm ngôi đền thờ thần chuột. Đền được xây ở tận cuối bản, nằm cách biệt với các ngôi nhà sàn của người dân nơi đây.
Ông Nghệ cho biết: “Miếu làng phải được làm ở chỗ cao ráo, thoáng mát, ít người qua lại, không được chặt cây cối quanh miếu, như thế các “ma làng” mới có chỗ nghỉ ngơi yên tĩnh, không bị quấy nhiễu.
Miếu thờ thần chuột ở bản Bương
Ngày ông cha dựng miếu, ngôi miếu được dựng bằng đá, đến thời điểm hiện tại, người dân bản Bương vừa mới chung t.iền để xây thành bê tông, rộng chừng 2m2 và được lợp mái xi măng”.
Vào ngày mồng 2 và mồng 4 tết hằng năm, sau khi các gia đình đã nộp đủ lễ (mỗi gia đình tối thiểu là 3 con chuột) thì mỗi hộ cử ra 1 người đàn ông trong gia đình đến miếu để tế lễ.
Sau khi mọi người dân đã tế lễ xong, người chủ làng là chủ lễ sẽ cầu thần linh phù hộ cho làng xóm mạnh khoẻ, yên lành, làm ăn năm mới phát đạt hơn năm cũ. Cuối cùng thì hạ thịt chuột xuống, để cả làng cùng tập trung ăn uống vui vẻ.
Trước kia miếu được dựng lên bằng đá, hiện mới được người dân bản Bương chung t.iền để xây cất lại
Không chỉ thờ thần chuột ở ngôi miếu này, các hộ dân trong bản Bương ở mỗi nhà cũng có một ban thờ thần chuột cùng với bàn thờ ông cha, tổ tiên. Theo tục lệ thì vào đêm giao thừa, đúng 8h, hai con chuột được sấy khô được các gia chủ trịnh trọng bày lên bàn thờ. Đúng thời khắc giao thừa năm cũ sang năm mới, người chủ gia đình (thường là đàn ông) sẽ cúng những người đó khuất và các ma làng, mời tất cả về cùng thưởng thức món thịt chuột trong những ngày Tết. Theo những người dân ở đây không có loài thịt gì có thể thay thế được thịt chuột để cúng trong đêm giao thừa. Các ma làng và những người đó khuất chỉ chấp nhận loại đặc sản “truyền thống” này của dân mình.
Hiện nay, dù đời sống ở bản Bương đã được cải thiện đáng kể, ít hộ đói nhưng tục lệ đi săn chuột và thờ cúng thần chuột vẫn không bị mai một.
Kinh Vân
Theo Bưu Điện Việt Nam
CNN bình chọn những món ăn "thách thức” của Việt Nam
Ở nhiều nước trên thế giới, người ta thường cố gắng để diệt những loài côn trùng, sâu bọ, hay vứt bỏ những bộ phận nội tạng của động vật, thế nhưng, ở Việt Nam, tất cả đều được cho vào nồi. Website quốc tế của CNN là CNNGO đã tổng hợp và viết về những món ăn "đầy thách thức" của Việt Nam đối với thực khách.
Có một người Việt Nam ở địa phương đã nói rằng thường ở Việt Nam, khi một người đàn ông phát hiện ra một con vật mới, thì câu hỏi đầu tiên hiện ra trong đầu anh ta sẽ là "Nó có nguy hiểm không?" và câu thứ hai là "Có ăn được không?". Trang báo này đã viết rằng: "Người Việt Nam rất thích "phiêu lưu" trong việc ăn uống, họ không sợ ăn tất cả những loài động vật, thậm chí cả m.áu của chúng cũng được sử dụng làm thành những món ăn. Người Việt Nam thật sự rất dũng cảm!"
Chúng mình cùng điểm qua những món ăn được coi là "thách thức" trong mắt bạn bè thế giới nhé!
1. Côn trùng
Món dế ngon giòn như bắp rang.
Được liệt kê đầu tiên trong danh sách này là những món ăn chế biến từ côn trùng. Dân tộc Khmer ở đồng bằng sông Cửa Long, Việt Nam có lẽ là dân tộc ăn nhiều những món ăn nguy hiểm nhất ở Việt Nam với những món từ côn trùng, nhện... Một số bộ tộc miền núi khác cũng ăn cả những loài côn trùng sống dưới nước, và thậm chí bọ cạp cũng biến thành một món ăn đặc sản. Những món ăn phổ biến phải kể đến dế, ấu trùng ong, sâu tơ, hầu hết đều được chế biến bằng cách chiên và tẩm với nhiều gia vị riêng của mỗi vùng miền. Vì thế, tuy chế biến từ những loài côn trùng giống nhau, nhưng đến mỗi nơi trên Việt Nam, bạn có thể thưởng thức được những món ăn với tên gọi giống nhau nhưng hương vị hoàn toàn khác nhau.
2. Ếch
Những con ếch ngon nhất là khi được nướng với cỏ chanh và ớt.
Ở Việt Nam, không chỉ đùi ếch được chế biến thành món ăn, mà là nguyên con ếch. Sau khi bỏ ruột và l.ột d.a, thì ếch được đem chiên hoặc nướng. Vào những ngày mưa lớn đầu tiên của mùa mưa, đó là thời điểm những người dân đi săn những con cóc da mịn, đem về, và bỏ nào nồi đun sôi. Sau đó, họ loại bỏ phần dạ dày và tẩm ướp với chanh, muối, hạt tiêu làm nên một món ăn ngon tuyệt.
3. Phá Lấu
Một món ăn khá quen thuộc của người dân Nam Bộ, Việt Nam.
Thường ở các nhiều nước trên thế giới, họ không ăn các bộ phận nội tạng của động vật, vì vậy khi đến Việt Nam họ đã rất bất ngờ về những món ăn được chế biến từ nội tạng. Ở Việt Nam, mọi bộ phận của động vật: ruột, phổi, thận, tim, dạ dày... đều có thể trở thành một món ăn nào đó và không lãng phí bất cứ bộ phận nào. Và phá lấu là một món ăn được làm nên từ hầu hết các bộ phận trên. Sẽ thật tuyệt khi thưởng thức phá lấu cùng với bánh mì, một chút bia hoặc rượu gạo Việt Nam, đây là một món ăn mà khách du lịch thường thấy khi đến Việt Nam.
4. Răng mực
Món ăn này rất phổ biến ở các thị trấn ven biển.
Răng mực là một món ăn thể hiện "sự tháo vát" của người Việt. Răng mực hấp với gừng, răng mực xiên nướng, hoặc răng mực tẩm bột là những món ăn quen thuộc được chế biến từ răng mực.
5. Trứng vịt lộn
Ở Việt Nam, trứng vịt lộn, trứng cút lộn là những món ăn rất phổ biến.
Đứng thứ 5 trong danh sách này là món trứng vịt lộn rất quen thuộc với người Việt Nam dù ngoài Bắc hay là trong Nam. Món này thường được dùng làm món khai vị hay là món khoái khẩu trong những tiệc nhậu.
Ngoài ra cũng phải kể đến những món ăn như thịt chó, thịt chuột, thịt rắn, các loại rượu ngâm... cũng là những món ăn "khó ăn" đối với người nước ngoài.
Tại nhiều nước phương Tây, các nước Hồi giáo, việc ăn thịt chó thậm chí còn bị cấm. Với người phương Tây, họ không chỉ coi chó là vật nuôi mà còn là những người bạn, vì vậy, khi đến Việt Nam họ rất thắc mắc vì sao người Việt Nam có thể ăn thịt chó khi mà vẫn nuôi chúng.
Chuột là loài gặm nhấm này dường như rất đáng sợ trong người nước ngoài, và thường họ không dám ăn những món ăn làm từ chúng. Tuy nhiên ở Việt Nam, thịt chuột có thể chế biến thành nhiều món ăn, thậm chí ở nhiều vùng nó còn là một đặc sản đắt t.iền.
Thịt chuột trên mâm.
Rắn tẩm bột, rắn nhồi thịt, chả rắn... đó là những món ăn được chế biến từ rắn, thậm chí là rắn hổ mang chúa, rắn hổ mang bành, rắn cạp nong ... những loài rắn mà thường nhìn thấy chỉ muốn tránh xa. Tuy nhiên, ở Việt Nam, rắn được chế biến thành nhiều món ăn khác nhau, và còn là món ăn bổ, bởi thịt rắn chứa nhiều acid amin tốt cho cơ thể, và chữa được rất nhiều loại bệnh.
Quá trình chế biến rắn.
Một món không thể thiếu khi ăn thịt chó, hay bún đậu mắm tôm, bún riêu... đó chính là mắm tôm, tuy nhiên khi biết nguồn gốc, cách chế biến của món mắm tôm thì người nước ngoài hầu hết không dám ăn nó.
Người nước ngoài hầu như không thể ăn được mắm tôm vì quá lạ vị.
"Ở Việt Nam, họ gọi đó là rượu."
Rượu ngâm cũng là một thứ rượu phổ biến ở Việt Nam và lạ đối với nhiều người nước ngoài, bởi thường động vật được ngâm hầu hết là được ngâm sống, chỉ qua sơ chế và không nấu chín. Đó lại thường là những loài động vật nguy hiểm, rất độc như rắn, bọ cạp... Ngoài ra, tiết rắn, mật gấu, óc khỉ, cao hổ cốt, cao trăn... cũng là những nguyên liệu quen thuộc của rượu ngâm Việt Nam.
Cuối cùng là tiết canh, đây là món mà không phải ai cũng ăn được. Khỏi phải nói, người nước ngoài nhìn thấy đều sợ c.hết khiếp.
Theo VCTV
