Bài toán về tháp kiểm soát không lưu tại Mỹ

Vụ va chạm giữa hai máy bay cỡ nhỏ tại sân bay khu vực Marana, bang Arizona của Mỹ, hồi tuần trước khiến 2 người thiệt mạng đã một lần nữa đặt ra câu hỏi về vai trò quan trọng của tháp kiểm soát không lưu tại các sân bay trên khắp nước Mỹ.

Hiện trường vụ va chạm giữa 2 máy bay tại khu vực Marana, bang Arizona, Mỹ ngày 19/2/2025. Ảnh: AP/TTXVN

Sân bay khu vực Marana là nơi có hàng chục nghìn chuyến bay cất và hạ cánh mỗi năm, nhưng lại không có tháp kiểm soát không lưu. Các phi công tại đây chủ yếu dựa vào liên lạc vô tuyến và nguyên tắc “nhìn – tránh” để đảm bảo an toàn, cho đến khi xảy ra vụ tai nạn gần đây.

Các nhà điều tra cho biết trong vụ tai nạn này, hai máy bay cỡ nhỏ đã xảy ra va chạm khi một chiếc máy bay trong lúc hạ cánh đã bị va phần cánh quạt vào một máy bay khác. Cú va chạm khiến một trong hai máy bay lao xuống đất và bốc cháy.

Theo số liệu của Cơ quan Hàng không Liên bang Mỹ (FAA), trong số 5.100 sân bay tại Mỹ chỉ có khoảng 10% có tháp kiểm soát không lưu do nhân viên điều hành. Đây thường là các sân bay có lưu lượng giao thông cao và phục vụ nhiều chuyến bay thương mại.

Giới chuyên gia hàng không cho rằng sân bay thiếu tháp kiểm soát không lưu sẽ kém an toàn. Ông Mike Ginter, Phó Chủ tịch Viện An toàn hàng không thuộc Hiệp hội phi công và chủ sở hữu máy bay Mỹ, ví von: “Lái máy bay ở sân bay không có tháp kiểm soát không lưu cũng giống như lái một chiếc ô tô, phi công sẽ phải tự quan sát trước khi di chuyển và tuân thủ các quy tắc an toàn”.

Trung tâm kiểm soát không lưu tại sân bay Ronald Reagan Washington. Ảnh: Kiều Trang/PV TTXVN tại Washington D.C, Mỹ

Câu chuyện cải cách kiểm soát không lưu tại Mỹ bắt đầu từ năm 1956, sau vụ va chạm giữa 2 máy bay thương mại trên bầu trời Grand Canyon ở bang Arizona khiến 128 người thiệt mạng. Thảm kịch đã thúc đẩy sự ra đời một dự luật vào năm 1958 về thiết lập cơ quan liên bang chịu trách nhiệm đảm bảo sử dụng không phận quốc gia một cách an toàn và hiệu quả.

Cơ quan này sau này chinh là FAA. Hiện FAA đang triển khai chương trình hỗ trợ tài chính để tất cả các sân bay sẽ xây dựng và/hoặc nâng cấp tháp kiểm soát không lưu. Hiện đã có gần 180 sân bay trên khắp nước Mỹ đủ điều kiện nhận hỗ trợ theo chương trình, trong đó có sân bay ở Bend (bang Oregon), Boulder City (bang Nevada) và Mankato (bang Minnesota).

Sau vụ va chạm giữa trực thăng quân đội và máy bay thương mại trên sông Potomac hồi tháng 1 vừa qua khiến 67 người thiệt mạng, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã yêu cầu đánh giá lại về an toàn hàng không, tăng cường hiện đại hóa hệ thống kiểm soát không lưu và đặt ra nghi vấn về quy trình tuyển dụng của FAA.

Chính quyền liên bang cho biết chương trình cắt giảm nhân sự hiện nay không ảnh hưởng đến các nhân viên kiểm soát không lưu và những vị trí việc làm quan trọng về an toàn hàng không. Tuy nhiên, theo các nghiệp đoàn hàng không, tình trạng thiếu nhân sự kiểm soát không lưu đã tồn tại từ lâu và ngành hàng không đã kêu gọi Quốc hội Mỹ cấp kinh phí khẩn cấp để đầu tư cho công nghệ, cơ sở hạ tầng và đội ngũ nhân viên kiểm soát không lưu.