Bài học từ cách các nước kiềm chế đà lây Covid-19
Điểm chung giữa những nước đang khống chế được nCoV là hành động sớm, tạo cách biệt cộng đồng và tìm mọi cách để khoanh vùng dập dịch.
Thống kê của Đại học Johns Hopkins hôm 15/4 cho thấy thế giới ghi nhận gần hai triệu ca nhiễm và gần 126.000 ca tử vong do nCoV tại 210 quốc gia và vùng lãnh thổ. Số người bình phục đã lên gần 473.000.
Mỹ và châu Âu vẫn là những vùng dịch lớn nhất thế giới, trong khi nhiều quốc gia châu Á đang kiềm chế được đà tăng ca nhiễm và người chết. Một nhóm chuyên gia Australia đã chỉ ra sự khác biệt trong phản ứng của 5 nước tại các châu lục trong đại dịch Covid-19.
Điểm đo thân nhiệt tại sân bay Changi ngày 27/2. Ảnh: AFP.
Singapore hiện ghi nhận hơn 3.000 ca nhiễm và 10 ca tử vong. Nước này phát hiện người nhiễm nCoV đầu tiên vào ngày 24/1. Giống nhiều nước châu Á, Singapore hiểu rõ bài học quan trọng từ đại dịch SARS giai đoạn 2002-2003, khiến giới chức áp dụng hàng loạt biện pháp nhằm ngăn Covid-19 lây lan.
Chỉ ba ngày sau, nước này bắt đầu đo thân nhiệt của mọi hành khách đáp xuống sân bay quốc tế Changi, cũng như cách ly toàn bộ người từng đến tỉnh Hồ Bắc. Đến ngày 1/2, giới chức Singapore ra lệnh cấm nhập cảnh với những hành khách từng đến Trung Quốc trong 14 ngày trước đó.
Ngày 17/2, chính quyền yêu cầu những người từng đến Trung Quốc từ đầu tháng 2 phải ở trong nhà, khi đó Singapore báo cáo khoảng 75 ca dương tính nCoV. Dale Fisher, chủ tịch nhóm kiểm soát bệnh truyền nhiễm ở Bệnh viện Đại học Quốc gia Singapore, cho biết chìa khóa trong nỗ lực phản ứng là cách thực hiện chiến lược cách ly, theo dõi những người có nguy cơ nhiễm virus.
“Mỗi ngày bạn sẽ vài lần nhận được tin nhắn điện thoại, trách nhiệm của bạn là bấm vào đường link để báo cáo vị trí điện thoại. Nếu bạn tìm cách gian lận và để điện thoại ở nhà với người khác, chính quyền có thể cử người để kiểm tra. Hình phạt rất nghiêm khắc”, Fisher cho hay.
Hai người bị cáo buộc vi phạm Đạo luật Bệnh truyền nhiễm vào ngày 26/2 vì khai man, cản trở nỗ lực theo dõi hành trình của giới chức.
Vào đầu tháng 3, Singapore ghi nhận hơn 100 ca nhiễm nCoV và trở thành niềm cảm hứng trong trận chiến chống đại dịch toàn cầu của nhiều quốc gia trên thế giới. Nhiều quốc gia khi đó ghen tị trước quốc đảo nhỏ bé khi Singapore thực hiện hàng loạt biện pháp hiệu quả để giữ mức độ lây nhiễm thấp, trong lúc vẫn cho trường học và trung tâm thương mại hoạt động bình thường.
Tuy nhiên, số ca nhiễm tại Singapore chạm mốc 1.000 vào đầu tháng 4 và bức tranh không còn màu hồng. Giới chuyên gia nhận định đất nước 5,7 triệu dân đang hứng đợt bùng phát Covid-19 thứ hai, bắt nguồn từ lượng lớn công dân về nước giữa tháng 3, số ca nội địa cũng tăng lên sau làn sóng ca ngoại nhập.
Để đối phó, Singapore đưa ra các biện pháp “cách biệt cộng đồng” nghiêm ngặt hơn bao gồm cấm khách du lịch từ mọi quốc gia ngày 23/3, đóng cửa quán bar và địa điểm vui chơi ban đêm ngày 27/3, hạn chế tụ tập trên 10 người, phạt các cá nhân hoặc nhà hàng không tuân thủ yêu cầu giữ khoảng cách một mét. Dân chúng được khuyến khích ở nhà và chỉ ra ngoài để mua nhu yếu phẩm.
Số ca nhiễm mới gần đây có dấu hiệu được kiểm soát nhờ hàng loại biện pháp cứng rắn của chính quyền Singapore.
“Những phương án này có thể hiệu quả ở quốc gia nhỏ như Singapore, nhưng liệu chúng có còn tác dụng với các nước lớn, hay hỗ trợ nỗ lực kiềm chế Covid-19 khi đã xuất hiện lây lan cộng đồng?”, ký giả Tim Leslie của ABC News đặt câu hỏi.
Một trong những quốc gia trả lời được câu hỏi này chính là Hàn Quốc khi giảm đáng kể số ca nhiễm mới sau đợt tăng vọt ban đầu. Hành động của Seoul cũng bắt nguồn từ những bài học sau đợt dịch Hội chứng Hô hấp Trung Đông (MERS) khiến 36 người chết hồi năm 2015.
Lệnh cách ly và sàng lọc những người trở về từ Vũ Hán được áp dụng từ ngày 3/1, thời điểm nước này chưa phát hiện ca nhiễm nCoV nào.
Trường hợp dương tính đầu tiên được ghi nhận vào ngày 20/1. Con số người mắc Covid-19 tăng lên 104 sau một tháng. Chỉ hai ngày sau, chính phủ Hàn Quốc nâng mức cảnh báo và có quyền đình chỉ mọi buổi lễ tôn giáo, hạn chế đi lại và truy cập thông tin cá nhân của công dân. Giới chức cũng đóng cửa mọi trường mẫu giáo, cấm tụ tập đông người và hoãn mở cửa trường học vào đầu tháng 3.
“Hàn Quốc đã thể hiện hình mẫu ứng phó bất chấp những thất bại ban đầu”, chuyên gia bệnh truyền nhiễm Allen Cheng ở đại học Monash, Australia, nhận xét.
Xét nghiệm diện rộng với số lượng lớn là phần quan trọng trong nỗ lực chống dịch của Hàn Quốc. Nước này thành lập mạng lưới 96 phòng xét nghiệm công cộng và kiểm tra sàng lọc gần 20.000 người mỗi ngày. Đến ngày 19/3, Hàn Quốc đã thực hiện 280.000 xét nghiệm, nhiều hơn phần lớn các nước trên thế giới khi đó.
Video đang HOT
Nhân viên y tế tại một trạm xét nghiệm lưu động phía bắc thủ đô Seoul. Ảnh: AFP.
Số lượng ca nhiễm tăng nhanh trong thời gian đầu chính là kết quả của đợt xét nghiệm diện rộng. Việc kết hợp với truy vết tiếp xúc và lịch sử dịch tễ giúp Hàn Quốc chủ động truy xét những trường hợp mắc Covid-19.
Số ca nhiễm nCoV của Hàn Quốc ban đầu cao thứ hai thế giới, chỉ sau Trung Quốc, nhưng biện pháp kiểm soát dường như đã thể hiện hiệu quả khi đến nay nước này báo cáo chưa đầy 11.000 người mắc Covid-19, trong đó chỉ 225 người chết.
“Các biện pháp của Hàn Quốc có thể thay đổi đáng kể tốc độ lây nhiễm, ngay cả khi nCoV đã xuất hiện trong cộng đồng dân cư”, ký giả Leslie nói.
Khi các nước châu Á đã dần kìm hãm đà lây lan nCoV, tâm dịch bắt đầu chuyển sang châu Âu. Italy và Hàn Quốc có khởi điểm giống nhau, nhưng ảnh hưởng của Covid-19 với mỗi nước là khác xa hoàn toàn.
Italy phát hiện ca nhiễm nCoV đầu tiên vào ngày 31/1, chỉ hai tuần sau Hàn Quốc. Chính quyền lập tức ngừng các chuyến bay từ Trung Quốc đại lục, Hong Kong, Macau và Đài Loan, đồng thời ban bố tình trạng khẩn cấp.
Ca tử vong đầu tiên do Covid-19 được thông báo vào ngày 21/2, giới chức Italy cũng công bố cụm dịch với 15 trường hợp dương tính ở vùng Lombardy, nơi sau này được gọi là “Vũ Hán của Italy”. Đến ngày 1/3, số ca nhiễm đã tăng lên hơn 1.100.
Hàng loạt nguyên nhân được đề cập để giải thích lý do Covid-19 bùng phát tại Italy. Một là nCoV đã lây lan tại nước này từ giữa tháng 1 mà không bị phát hiện, vì nhiều người nhiễm nhưng không có triệu chứng hoặc chỉ có triệu chứng nhẹ.
Một nhà nghiên cứu Italy cho biết số ca viêm phổi tăng bất thường ở nước này hồi tháng 1, nhưng họ không được xét nghiệm nCoV.
Ngay từ đầu dịch, giới chức các vùng đã bỏ qua giải pháp hạn chế đi lại, trong khi người dân cũng không tuân thủ biện pháp cách biệt cộng đồng. Khác với châu Á, Italy từ lâu không trải qua đại dịch nào để có bài học ứng phó.
Hassan Vally, phó giáo sư y tế cộng đồng ở đại học La Trobe, cho rằng Italy đã phản ứng quá chậm. “Số ca nhiễm sẽ tăng theo cấp số nhân ngay khi xảy ra lây nhiễm mất kiểm soát mà không có biện pháp kiềm chế. Họ đã hành động quá muộn”, ông cho biết.
Dù Italy đóng vai trò cảnh báo cho nhiều nước, vẫn có những bài học tích cực được rút ra từ đại dịch tại đây.
Y bác sĩ tại một bệnh viện ở tây bắc Italy hôm 29/3. Ảnh: AFP.
Vo Euganeo, thị trấn nhỏ với dân số 3.300 người thuộc vùng Veneto, miền bắc Italy, một trong những khu vực bị ảnh hưởng nặng nề nhất bởi Covid-19, tuyên bố đã xóa sổ được chuỗi lây nhiễm và không còn ca nhiễm mới nào sau khi thực hiện xét nghiệm hàng loạt nhằm ngăn nCoV.
Vo Euganeo chứng kiến số ca nhiễm tăng nhanh chóng vào giữa tháng 2 và là nơi báo cáo ca tử vong đầu tiên vì nCoV ở Italy ngày 21/2. Sau ca tử vong đầu tiên, toàn bộ thị trấn lập tức được phong tỏa hoàn toàn, trong khi toàn bộ 3.300 dân, gồm cả những người không có triệu chứng, được xét nghiệm virus bắt đầu từ ngày 6/3.
Động thái này giúp cách ly những người nhiễm bệnh trước khi họ có triệu chứng, ngăn virus tiếp tục lan xa. Chiến dịch xét nghiệm quy mô lớn cho thấy khoảng 3% cư dân thị trấn bị nhiễm và một nửa số bệnh nhân không có bất kỳ triệu chứng nào. Sau hai tuần phong tỏa nghiêm ngặt và cách ly tuyệt đối, chỉ còn 0,25% cư dân thị trấn nhiễm nCoV.
Các nước châu Á là tấm gương về hành động kiềm chế đại dịch, trong khi Mỹ là ví dụ cụ thể về hậu quả thảm khốc nếu không xử lý đúng cách.
Mỹ bắt đầu sàng lọc người trở về từ Vũ Hán vào ngày 17/1, ca nhiễm nCoV đầu tiên được ghi nhận ngày 23/1. Washington hôm 31/1 ra lệnh cấm nhập cảnh với người từng đến Trung Quốc, mọi công dân Mỹ từng đến Trung Quốc sẽ phải tự cách ly 14 ngày khi về nước.
Số ca nhiễm vào giữa tháng 2 là 15, nhưng khi đó Trung tâm Kiểm soát và Phòng chống Dịch bệnh Mỹ (CDC) và các cơ sở y tế cộng động mới chỉ tiến hành 54 xét nghiệm.
Quá trình xét nghiệm bị chậm trễ bởi hàng loạt lý do, bao gồm sự quan liêu giữa các cơ quan liên bang và từng bang, cũng như lỗi trong những bộ xét nghiệm do CDC sản xuất. Đến ngày 4/3, nước này đã báo cáo ca nhiễm thứ 100 nhưng mới tiến hành hơn 1.000 xét nghiệm, trong khi Hàn Quốc đã đạt tốc độ 20.000 xét nghiệm/ngày vào thời điểm đó.
Giới chức đưa ra cảnh báo sức khỏe, kêu gọi người dân tránh tụ tập đông người và thường xuyên rửa tay, nhưng không thực thi biện pháp cách biệt cộng đồng.
Tổng thống Mỹ Donald Trump ban đầu tỏ ra xem thường mối đe dọa từ Covid-19, nhưng sau đó thay đổi phản ứng và thúc đẩy nỗ lực xét nghiệm diện rộng. Tuy nhiên, sự khan hiếm bộ xét nghiệm và cạnh tranh nguồn lực giữa các bang khiến nỗ lực này liên tục bị cản trở.
Nhiều thành phố như New York và Seattle thừa nhận đã thất bại trong kiểm soát nCoV và từ bỏ nỗ lực xét nghiệm diện rộng, sau đó kêu gọi người dân ở trong nhà để ngăn virus lây lan. Chưa đầy ba tháng sau khi ghi nhận ca nhiễm đầu tiên, Mỹ đã trở thành vùng dịch lớn nhất thế giới với gần 603.000 ca nhiễm và hơn 25.000 ca tử vong, trong đó riêng bang New York có số trường hợp dương tính cao hơn mọi quốc gia và vùng lãnh thổ khác trên thế giới.
Trung Quốc áp lệnh phong tỏa trên gần như toàn quốc sau khi không ngăn được nCoV tại tỉnh Hồ Bắc. Biện pháp cách ly người có triệu chứng nhẹ tại nhà giúp giảm đáng kể tốc độ lây lan ra cộng đồng, dù tình trạng bệnh viện quá tải trong giai đoạn đầu dịch cũng khiến hàng loạt người chết.
Trung Quốc là vùng dịch lớn nhất thế giới trong nhiều tháng, nhưng đến nay gần như đã kiểm soát được Covid-19 với hơn 82.000 ca nhiễm và hơn 3.300 ca tử vong. Phần lớn ca nhiễm mới hiện nay đều bắt nguồn từ nước ngoài, nhưng vẫn còn một số nghi ngại về nguy cơ bùng phát đợt dịch thứ hai khi Bắc Kinh tái khởi động nền kinh tế sau thời gian phong tỏa.
Ba chiến lược đối phó Covid-19 đang tỏ rõ hiệu quả trên thế giới gồm hành động sớm, xét nghiệm khoanh vùng kết hợp với truy vết tiếp xúc, cùng với đó là cách biệt cộng đồng. Đây là những biện pháp từng được triển khai hiệu quả để ứng phó dịch bệnh suốt hàng trăm năm qua, theo phó giáo sư Vally.
“Nếu muốn khống chế đại dịch, chúng ta cần sớm xác định và cách ly ca nhiễm, cũng như ngăn mọi người tiếp xúc với nhau. Đó là những biện pháp bảo vệ sức khỏe cộng đồng đơn giản nhưng cũng có hiệu quả nhất. Các nước đang làm tốt công tác chống dịch đều ứng dụng những phương án này theo cách khác nhau”, ông nói thêm.
Vũ Anh
Mỹ cận kề đỉnh dịch, Tây Ban Nha bắt đầu nới lỏng nhờ tín hiệu tốt
Tính đến sáng 14/4 (giờ Việt Nam), thế giới ghi nhận 1.912.923 ca nhiễm Covid-19 và 119.483 ca tử vong - theo thống kê của Đại học Johns Hopkins.
Số người chết tại New York vượt mốc 10.000
Số người chết do virus corona chủng mới tại bang New York đã vượt quá 10.000 người - Thống đốc bang Andrew Cuomo cho biết. Ông nói, 671 người đã tử vong trong vòng 24 giờ qua. Ông tin rằng "thời điểm tồi tệ nhất đã qua" khi số người nhập viện có dấu hiệu ổn định.
New York vắng lặng giữa đại dịch
Toàn nước Mỹ hiện đã có 23.232 ca tử vong được ghi nhận, trong tổng số 577.307 ca nhiễm. Như vậy, so với ngày 12/4, hiện Mỹ đã ghi nhận thêm hơn 20.000 ca nhiễm và 1.140 trường hợp tử vong. Bang Wyoming cũng ghi nhận trường hợp tử vong đầu tiên, đồng nghĩa với việc cả 50 bang của Mỹ đều đã có người chết do Covid-19.
Tín hiệu tốt từ Tây Ban Nha
Thêm 517 người đã tử vong ở Tây Ban Nha trong ngày 12-13/4, mức tăng thấp thứ 2 trong 3 tuần - Bộ Y tế nước này công bố hôm 13/4. Trong ba tuần qua chỉ có 2 lần, số người chết hàng ngày dưới mức 600 người. Hiện Tây Ban Nha ghi nhận 17.628 ca tử vong và 87.280 ca nhiễm vẫn đang được điều trị, trên tổng số 169.628 ca nhiễm.
Một y tá lấy thuốc cho bệnh nhân Covid-19 ở Barcelona, Tây Ban Nha
Khoảng 300.000 công nhân thuộc dạng không thiết yếu sẽ quay trở lại làm việc từ ngày 13/4 ở khu vực Madrid. Mặc dù vẫn ghi nhận hàng trăm ca tử vong mới mỗi ngày, song Tây Ban Nha thông báo sẽ bắt đầu dỡ bỏ một số giới hạn trong lệnh phong tỏa tại nước này, bắt đầu từ sau kỳ nghỉ lễ Phục sinh. Những người lao động không thể làm việc tại nhà sẽ được phép trở lại làm việc. Tuy nhiên, các cửa hàng, quán bar và các địa điểm kinh doanh thuộc diện không thiết yếu khác vẫn đóng cửa.
Italia vượt mốc 20.000 người chết
Tổng số người chết do Covid-19 tại Italia đã tăng lên mức 20.465 người, tăng 566 người - Cơ quan Bảo vệ dân sự Italia cho biết hôm 13/4. Số ca nhiễm hiện vẫn đang được điều trị là 103.616, tăng 1.363 người kể từ ngày 12/4, một trong những mức tăng thấp nhất trong tuần qua.
Tổng số ca nhiễm tại Italia cho đến thời điểm hiện tại là 159.516 người.
Pháp gia hạn các biện pháp chống dịch đến 11/5
Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã gia hạn các biện pháp khẩn cấp chống Covid-19. Trong bài phát biểu được phát sóng trực tiếp đến người dân, ông cho biết các biện pháp nghiêm ngặt sẽ tiếp tục được áp dụng và biên giới sẽ đóng cửa cho đến ngày 11/5.
Tổng thống Pháp Emmanuel Macron phát biểu trên sóng truyền hình quốc gia
"Chúng ta vẫn chưa vượt qua đại dịch, và chúng ta phải tiếp tục nỗ lực và áp dụng các quy định. Các quy định này càng được tuân thủ, chúng ta càng có thể cứu được nhiều người", ông nói. Từ nay đến ngày 11/5, Pháp sẽ có thể xét nghiệm tất cả các công dân có triệu chứng của Covid-19.
Tổng số ca tử vong ở Pháp đã lên đến 14.986, tăng 574 so với một ngày trước đó - Bộ Y tế Pháp công bố. Bộ này cho biết có thêm 6.821 người đang ở trong phòng chăm sóc đặc biệt, giảm nhẹ từ con số 6.845 hôm 12/4.
Số người chết tại Anh sẽ còn tăng
Số người chết tại Anh hiện ở mức 11.347 người, tăng 717 người so với ngày trước đó. Tổng số ca nhiễm hiện ở mức 89.569. Phát ngôn viên của Thủ tướng Boris Johnson cho biết, 18.000 xét nghiệm đã được thực hiện tại Anh trong 24 giờ qua. Trưởng cố vấn khoa học của chính phủ Anh Patrick Vallance cho biết số ca tử vong hàng ngày tại Anh sẽ còn tiếp tục tăng trong vài tuần tới, và sẽ bắt đầu bình ổn sau 2-3 tuần nữa.
Thủ đô London im ắng do Covid-19
Ngoài ra, phát ngôn viên của Thủ tướng Johnson cũng cho biết ông đã có kết quả xét nghiệm âm tính với Covid-19 trước khi được xuất viện.
Một số tin tức khác liên quan đến đại dịch Covid-19 trên thế giới:
- Bộ trưởng y tế các quốc gia G20 dự kiến sẽ có cuộc họp qua mạng vào ngày 19/4, để thảo luận về tác động của đại dịch Covid-19 lên ngành y tế và xã hội trên thế giới.
- Nigeria sẽ giới hạn lệnh phong tỏa thêm 14 ngày để ngăn chặn virus. Lệnh phong tỏa hiện tại bắt đầu có hiệu lực từ ngày 30/3. Nước này hiện có 343 ca nhiễm và 10 trường hợp tử vong.
- Số ca nhiễm tại Thổ Nhĩ Kỳ tăng 4.093 trong 24 giờ qua, bên cạnh 98 trường hợp mới tử vong. Tổng thống Recep Tayyip Erdogan cho biết nước này sẽ áp dụng lệnh phong tỏa mới vào cuối tuần tới.
- Tổng thống Ukraina Volodymyr Zelensky hứa trao thưởng 1 triệu USD cho các nhà khoa học nước này phát triển được vắc-xin phòng Covid-19. Ukraina hiện có 3.102 ca nhiễm với 93 trường hợp tử vong.
- Singapore xác nhận thêm 386 ca nhiễm mới trong ngày 13/4, mức tăng trong ngày cao nhất kể từ khi đại dịch bắt đầu tại quốc gia này, đưa tổng số ca nhiễm lên 2.918 với 9 trường hợp tử vong. Phần lớn các ca nhiễm mới liên quan đến các ổ dịch trong ký túc xá của người lao động nhập cư.
- Số ca tử vong do Covid-19 tại Canada đã tăng gần 9% chỉ trong vòng một ngày - số liệu chính thức của cơ quan y tế công cộng nước này cho biết. Canada hiện có 25.551 ca nhiễm và 767 người tử vong.
- Tổng thống Vladimir Putin nói tình hình dịch bệnh tại Nga đang có chuyển biến xấu, và nước này phải thực hiện các công tác chuẩn bị cần thiết "cho mọi tình huống có thể xảy ra, bao gồm tình huống khó khăn và tồi tệ nhất". Nga hiện có 18.328 ca nhiễm với 148 trường hợp tử vong.
- Lãnh đạo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) Tedros Adhanom Ghebreyesus cảnh báo, tốc độ giảm số ca nhiễm sẽ chậm hơn nhiều so với tốc độ tăng. Theo ông, các quốc gia cần thận trọng khi dỡ bỏ các biện pháp giãn cách xã hội.
Anh Thư
Covid-19: Tìm ra loài vật lý tưởng để thử vaccine ngừa virus corona Đã tìm ra loài vật lý tưởng để thử vaccine ngừa virus corona gây ra dịch Covid-19. Các nhà virus học ở Nga cho rằng mèo là loài vật dễ nhiễm Covid-19 hơn cả, báo Izvestia đưa tin. Các nhà nghiên cứu đang chạy đua thời gian để điều chế vaccine chống Covid-19. Đã có một loạt công trình nghiên cứu của các...