Bác sĩ tiết lộ “thủ phạm” hàng đầu gây vô sinh ở nam giới: Mọi cặp vợ chồng đều nên biết để kịp thời khám chữa
Theo bác sĩ Trịnh Kiên Cường (chuyên khoa Nam học), tại Bệnh viện Nam học và Hiếm muộn Hà Nội, các trường hợp vợ chồng bị hiếm muộn rất đa dạng, do nhiều nguyên nhân khác nhau, có thể do vợ, do chồng hoặc do cả hai.
Với nam giới, vì những đặc điểm tâm sinh lý, vì lòng tự trọng mà đôi khi khó đối mặt với vấn đề vô sinh hiếm muộn. Để các cặp vợ chồng có thể hiểu thêm cũng như có kế hoạch khám hiếm muộn sớm, từ đó có hướng điều trị thích hợp, bác sĩ Cường đã “điểm mặt” những nguyên nhân, triệu chứng của vô sinh nam.
Bác sĩ Trịnh Kiên Cường
Những nguyên nhân gây vô sinh nam
Có rất nhiều nguyên nhân gây ra tình trạng vô sinh ở nam giới. Ở đây, có thể liệt kê ba nhóm nguyên nhân chính:
1. Nguyên nhân bệnh lý
- Giãn tĩnh mạch tinh: Là hiện tượng giãn bất thường của tĩnh mạch tinh và đám rối tĩnh mạch tinh. Đây là một trong các nguyên nhân thường gặp nhất của vô sinh nam.
- Ẩn tinh hoàn.
- Bất thường về nhiễm sắc thể: một số hội chứng di truyền như hội chứng Klinefelter, Kallmann, Kartagener… gây ảnh hưởng đến khả năng sinh sản ở nam giới.
- Tắc nghẽn đường dẫn tinh: có thể do bẩm sinh như bất sản ống dẫn tinh hoặc mắc phải do viêm nhiễm, chấn thương trước đây.
- Nhiễm trùng: viêm tinh hoàn, viêm mào tinh hoàn, các bệnh lây qua đường tình dục như lậu, giang mai có thể ảnh hưởng đến đường dẫn tinh gây vô sinh nam.
- Rối loạn xuất tinh: xuất tinh ngược dòng hoặc mất khả năng xuất tinh do một số bệnh lý hoặc sau chấn thương cột sống.
- Kháng thể kháng tinh trùng: là các tế bào hệ thống miễn dịch xác định nhầm tinh trùng là yếu tố ngoại lai có hại và cố gắng loại bỏ chúng.
- Bệnh lý ung thư và khối u: một số khối u ở các tuyến tiết ra hormone liên quan đến sinh sản, chẳng hạn như tuyến yên, tinh hoàn có thể gây ra tình trạng vô sinh. Trong một số trường hợp, phẫu thuật, xạ trị hoặc hóa trị để điều trị khối u có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của nam giới.
- Mất cân bằng nội tiết tố.
- Vấn đề với quan hệ tình dục: bao gồm rối loạn cương dương, xuất tinh sớm, giao hợp đau, bất thường về mặt giải phẫu như lỗ tiểu lệch thấp, hẹp bao quy đầu.
- Một số loại thuốc: liệu pháp thay thế testosterone, sử dụng steroid đồng vận kéo dài, thuốc điều trị ung thư (hóa trị liệu), một số loại thuốc chống nấm… có thể làm giảm sản xuất tinh trùng và giảm khả năng sinh sản của nam giới. Môi trường làm việc, sinh hoạt có nhiệt độ cao. Độc tố và hóa chất như benzenes, toluene, xylene, thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ, dung môi hữu cơ… Bức xạ hoặc tia X…
2. Nguyên nhân môi trường
Video đang HOT
Tiếp xúc quá nhiều với các yếu tố môi trường bất lợi, có thể làm giảm sản xuất hoặc chức năng của tinh trùng:
Môi trường làm việc, sinh hoạt có nhiệt độ cao. Độc tố và hóa chất như benzenes, toluene, xylene, thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ, dung môi hữu cơ… Bức xạ hoặc tia X…
3. Nguyên nhân về lối sống, thói quen sinh hoạt
Việc sử dụng chất kích thích (ma tuý), lạm dụng rượu bia, thuốc lá có thể ảnh hưởng đến chất lượng tinh trùng. Ngoài ra, thường xuyên stress, tâm trạng lo âu, phiền muộn; thể trạng thừa cân, béo phì cũng ảnh hưởng nhất định đến chức năng sinh sản của nam giới.
Nam giới nên khám hiếm muộn sớm nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào liên quan đến chức năng sinh lý
Dấu hiệu nhận biết vô sinh ở nam giới
Bác sĩ Cường cho biết mặc dù hầu hết nam giới bị vô sinh không nhận thấy các triệu chứng khác ngoài việc không thể có con tự nhiên với người bạn đời nhưng vẫn có một số dấu hiệu và triệu chứng liên quan mang tính chất “cảnh báo” để có thể đi khám sớm.
Trong đó, dấu hiệu đáng lưu ý nhất là căn cứ vào những bất thường ở tinh hoàn như đau, sưng tinh hoàn, có khối bất thường vùng bìu… Ngoài ra, nam giới nếu gặp vấn đề về chức năng tình dục như khó xuất tinh, tinh dịch ít, giảm ham muốn tình dục hoặc khó duy trì sự cương cứng (rối loạn cương dương)… cũng có thể là dấu hiệu của vô sinh.
Bên cạnh đó, màu sắc, mùi của tinh dịch cũng phản ánh chất lượng của “tinh binh” hoặc tình trạng sức khỏe có thể ảnh hưởng đến chức năng sinh lý.
Nếu tinh dịch có mùi bất thường như hôi tanh hoặc rất nặng mùi thì có thể đó là dấu hiệu của nhiễm trùng hoặc bệnh lây qua đường tình dục. Trong trường hợp tinh dịch có mùi ngọt đậm có thể là dấu hiệu cảnh báo sớm bệnh tiểu đường.
Bên cạnh đó, nếu thấy tinh dịch có màu vàng đậm hoặc màu xanh lá, rất có thể là dấu hiệu của viêm tuyến tiền liệt hoặc do chế độ ăn nhiều hành tỏi, uống nhiều rượu, sử dụng cần sa…
Ngoài ra, trạng thái đặc, loãng… của tinh dịch cũng “chỉ điểm” nhiều vấn đề đáng lưu ý. Cụ thể:
- Tinh dịch loãng như nước vo gạo, lượng tinh dịch mỗi lần xuất tinh ít có thể là dấu hiệu gợi ý tình trạng giảm số lượng, chất lượng tinh trùng. Ở nam giới, bình thường mỗi lần xuất tinh, thể tích tinh dịch phải từ 1,5 – 2ml.
- Tinh dịch vón cục: Xuất hiện những hạt trắng nhỏ như hạt gạo, khi bóp thấy mịn như bột. Tình trạng này ảnh hưởng đến độ nhớt của tinh dịch, khiến tinh trùng dễ bị chết và khó di chuyển.
- Tinh dịch bị đặc: Ở nhiệt độ 37 độ C, tinh dịch từ trạng thái sệt, quánh sẽ hóa lỏng sau khoảng thời gian chưa tới 1 giờ. Nếu tình trạng hóa lỏng không diễn ra hoặc chỉ hóa lỏng một phần là dấu hiệu cho thấy tinh dịch bị đông đặc, tình trạng này khiến tinh trùng khó di chuyển đến gặp trứng, gây ảnh hưởng đến kết quả thụ thai.
Bên cạnh những dấu hiệu trên, những thay đổi bất thường ở cơ thể nam giới như mất khả năng ngửi, tăng trưởng tuyến vú bất thường, giảm hoặc rụng lông cơ thể, có các dấu hiệu của các hội chứng bất thường nhiễm sắc thể hoặc nội tiết tố… cũng cảnh báo nguy cơ hiếm muộn ở nam giới.
Tại Bệnh viện Nam học và Hiếm muộn Hà Nội, các bác sĩ thường xuyên tiếp nhận các trường hợp vô sinh nam tới điều trị, khởi phát từ những dấu hiệu trên. Bác sĩ Cường cho hay, hiện có nhiều kỹ thuật có thể giúp nam giới có thể thực hiện chức năng sinh sản, thậm chí, nam giới vô tinh vẫn có thể có con bằng chính tinh trùng của mình nhờ kỹ thuật mổ vi phẫu MicroTESE, tức vi phẫu tìm tinh trùng từ mô tinh hoàn. Kỹ thuật này đã được áp dụng thành công thời gian qua tại bệnh viện Nam học và Hiếm muộn Hà Nội với tỷ lệ tìm thấy tinh trùng rất cao, ít tổn thương mô tinh hoàn, ít biến chứng. Đây là kỹ thuật dùng để điều trị nhóm không có tinh trùng, kể cả khi tinh hoàn bị teo hay tổn thương nặng do biến chứng của quai bị.
Bác sĩ cũng cho biết thêm, thời điểm hiện tại Bệnh viện Nam học và Hiếm muộn Hà Nội sẵn sàng tiếp nhận các hồ sơ xét duyệt chương trình “Miễn phí 20 ca Mổ vi phẫu tìm tinh trùng Micro TESE” với các điều kiện: Chồng vô tinh không bế tắc có chỉ định phẫu thuật vi phẫu tìm tinh trùng để làm thụ tinh trong ống nghiệm; Người vợ không quá 38 tuổi; Ưu tiên các gia đình có hoàn cảnh khó khăn.
Theo bác sĩ Cường, ngoài yếu tố tâm lý, sở dĩ nhiều nam giới ngại ngùng và cảm thấy bất tiện là nhiều bệnh viện sản phụ khoa không có trung tâm nam khoa chuyên biệt nên họ phải đến các trung tâm khác để điều trị, sau đó lại trở lại bệnh viện sản phụ khoa để phối hợp điều trị với vợ. Riêng ở những bệnh viện kết hợp điều trị cho cả nam và nữ như Bệnh viện Nam học và Hiếm muộn Hà Nội thì việc tiếp nhận điều trị cùng lúc cho cả 2 vợ chồng thuận tiện hơn rất nhiều. Các cặp đôi cũng thoải mái và hợp tác với bác sĩ tốt hơn, từ đó kết quả điều trị cũng sẽ tốt hơn.
“Ngoài ra, sự sẻ chia, cảm thông giữa hai vợ chồng, người thân cũng rất quan trọng. Vì áp lực tâm lý, sự buồn tủi, xấu hổ có thể khiến hành trình chữa hiếm muộn càng khó khăn hơn.” – bác sĩ Cường nói thêm.
Bác sĩ Cường chia sẻ, dù nam hay nữ giới nếu xảy ra tình trạng sau 1 năm kết hôn (6 tháng với phụ nữ trên 35 tuổi), quan hệ tình dục thường xuyên mà không sử dụng các biện pháp tránh thai nhưng người vợ vẫn không thể có thai tự nhiên thì nên khám hiếm muộn ngay.
Biến chứng nguy hiểm do virus Zika
Những trường hợp mắc bệnh do virus Zika có thể gây ra biến chứng nghiêm trọng như tật đầu nhỏ ở trẻ sơ sinh và vô sinh ở nam giới.
Virus Zika gây ra tật đầu nhỏ ở trẻ sơ sinh. Nguồn: Internet
Virus Zika nguy hiểm hơn mọi người nghĩ
Năm 2016, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) ban bố tình trạng Khẩn cấp Y tế Công cộng Quốc tế về virus Zika, sau khi tham khảo ý kiến từ các chuyên gia hàng đầu về dịch tễ học, y tế công cộng và bệnh truyền nhiễm từ khắp thế giới. Cho đến nay, vẫn chưa có thuốc đặc trị hoặc vắc xin phòng bệnh do virus Zika.
Người nhiễm virus Zika thường nhẹ và không phổ biến, tuy nhiên, virus này lại gây ra biến chứng nghiêm trọng, đe dọa sức khỏe cộng đồng, đặc biệt đối với trẻ sơ sinh.
Theo Trung tâm Kiểm soát và Ngăn ngừa dịch bệnh Mỹ (CDC), virus Zika thường được biết là loại virus gây tật đầu nhỏ ở trẻ sơ sinh nếu phụ nữ mang thai nhiễm bệnh. Đây là dị tật bẩm sinh ở một em bé có kích thước đầu nhỏ hơn so với nhiều trẻ em cùng giới tính và tuổi. Căn bệnh này gây chậm phát triển thần kinh, nói năng, vận động và tăng trưởng.
Những em bé bị nhiễm Zika trước khi sinh có thể bị tổn thương mắt và/hoặc phần não chịu trách nhiệm về thị lực, có thể ảnh hưởng đến sự phát triển thị giác.
Một nghiên cứu của Brazil đã chỉ ra rằng các bé cũng bị nhiễm virus Zika bẩm sinh đã trải qua các cơn co giật và các vấn đề về thính giác và thị giác, chẳng hạn như không phản ứng với âm thanh của tiếng kêu và không thể theo dõi một vật thể chuyển động bằng mắt.
Bên cạnh đó, người nhiễm virus Zika có nguy cơ mắc bệnh Guillain-Barré (GSB) cao hơn GSB trong nhóm viêm đa rễ dây thần kinh. Đây là một hội chứng với các biểu hiện tổn thương lan tỏa nơron thần kinh ngoại vi cả vận động và cảm giác; giảm vận động, cảm giác ở ngoại vi, thường biểu hiện cả hai bên, có tính chất đối xứng, ở gốc chi nhiều hơn ngọn chi, tổn thương có tính chất lan, gây yếu cơ, tê liệt thần kinh.
Giáo sư Sujan Shresta, thành viên nhóm nghiên cứu thuộc Viện Dị ứng và Miễn dịch La Jolla ở California (Mỹ) cho biết virus Zika cũng xâm nhập và tàn phá não người, gây tổn thương trí nhớ lâu dài, gây bệnh Alzheimer.
ThS. Bác sĩ nội trú Nguyễn Quốc Thái, Phòng Cấp cứu, Khoa Truyền nhiễm, Bệnh viện Bạch Mai cũng đã từng chia sẻ, bệnh do virus Zika có biến chứng nặng, kể cả tử vong. Biến chứng nặng khiến người bệnh tử vong do Zika là hội chứng viêm đa dây rễ thần kinh, biểu hiện liệt từ chân đến bụng đến cơ hô hấp. Mặc dù tỷ lệ gặp hội chứng đó thấp nhưng vẫn có.
Hơn nữa, virus Zika có thể gây ra bệnh nghiêm trọng ảnh hưởng đến não, gây sưng não hoặc tủy sống hoặc rối loạn máu có thể dẫn đến chảy máu, bầm tím hoặc làm chậm đông máu.
Các nhà khoa học tiếp tục nghiên cứu làm thế nào virus Zika ảnh hưởng đến các bà mẹ và con cái của họ để hiểu rõ hơn về đầy đủ các vấn đề sức khỏe tiềm ẩn mà nhiễm virus Zika khi mang thai có thể gây ra.
Không chỉ trẻ sơ sinh bị ảnh hưởng nặng do virus Zika mà nam giới khi nhiễm virus Zika cũng có khả năng bị vô sinh. Tờ Telegraph cho hay, nghiên cứu của Đại học Y Washington (Mỹ) phát hiện virus Zika có khả năng làm teo tinh hoàn đến 90%, tăng nguy cơ vô sinh. Nghiên cứu này tiến hành thí nghiệm xem xét ảnh hưởng của virus Zika lên loài chuột.
Kết quả nghiên cứu cho thấy virus Zika làm cho tinh hoàn của chuột teo lại, phá hủy cấu trúc nội tế bào, giảm đột ngột mức testosterone và số lượng tinh trùng. Thậm chí, sau 6 tuần tách virus khỏi cơ thể chuột, tình trạng teo tinh hoàn của chúng vẫn không cải thiện. Một số nhà nghiên cứu cho rằng ảnh hưởng này có thể kéo dài và vĩnh viễn không thay đổi.
Triệu chứng nhiễm virus Zika
Bệnh do virus Zika có thời gian ủ bệnh là từ 3 - 12 ngày, có 60-80% không có biểu hiện, chỉ có 20% là có biểu hiện, đây là lý do đáng lo ngại vì có những bệnh nhân nhiễm virus Zika mà không có biểu hiện, họ là những người mang mầm bệnh có thể lây truyền cho người khác. Như vậy, bề chìm của bệnh là ta không phát hiện ra được.
Biểu hiện bệnh thường chỉ có sốt nhẹ, phát ban thường ở phần thân mình, không lộ ra ở trên mặt hay ở bàn tay, bàn chân. Tuy nhiên, có biểu hiện là mắt đỏ, giống như viêm kết mạc nhưng không có gỉ, kèm theo người bệnh bị đau mỏi khớp từ 2 - 7 ngày.
Nhiều trường hợp bệnh nhẹ đến mức người bệnh không để ý. Bệnh có thể gây tử vong nếu không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời.
Tuy nhiên, điều đáng lo ngại nhất là đối với phụ nữ mang thai, đặc biệt, virus Zika chủ yếu ảnh hưởng tới thai nhi ở 3 tháng đầu mang thai.
Tại Việt Nam, đặc biệt là khu vực phía Nam chỉ số muỗi Aedes luôn cao, nên nguy cơ bệnh lây trong cộng đồng là rất cao. Ngoài ra, bệnh do virus Zika còn có khả năng lây truyền qua quan hệ tình dục không an toàn và truyền máu không an toàn.
Khuyến cáo phòng tránh lây nhiễm virus Zika
Hệ thống giám sát bệnh truyền nhiễm của Việt Nam mới đây đã ghi nhận một trường hợp mắc bệnh do virus Zika. Đó là trường hợp nam bệnh nhân, 25 tuổi (phường Hòa Khánh Nam, quận Liên Chiểu, TP Đà Nẵng). Bệnh do virus Zika là bệnh có chung véc-tơ (trung gian truyền bệnh) với sốt xuất huyết hiện vẫn ghi nhận rải rác tại một số tỉnh, thành phố phía Nam trong những năm gần đây.
Ngay sau khi phát hiện ca bệnh virus Zika ở Đà Nẵng, Bộ Y tế đề nghị các địa phương sớm triển khai các biện pháp chủ động phòng, chống dịch bệnh, không để dịch bùng phát và lan rộng, chủ động truyền thông phòng dịch Zika và sốt xuất huyết từ trước khi dịch gia tăng mạnh do vào mùa.
Triển khai mạnh mẽ chiến dịch diệt lăng quăng (bọ gậy), huy động các ban, ngành, các tổ chức chính trị - xã hội tích cực tham gia triển khai chiến dịch diệt lăng quăng (bọ gậy), đảm bảo tất cả các hộ gia đình tại vùng dịch và có nguy cơ phải được kiểm tra, giám sát các bể, dụng cụ chứa nước, các vật dụng, đồ phế thải... là nơi sinh sản của muỗi để tiến hành các hình thức loại bỏ và tiêu diệt bọ gậy.
Tổ chức phun hóa chất xử lý triệt để ổ dịch ngay khi phát hiện, không để dịch bùng phát, lan rộng. Tập trung truyền thông trước và trong khi triển khai các chiến dịch diệt lăng quăng/bọ gậy và chiến dịch phun hóa chất diệt muỗi để người dân biết, phối hợp thực hiện. Thực hiện lấy mẫu các trường hợp nghi ngờ nhiễm virus Zika gửi về Viện Vệ sinh dịch tễ, Viện Pasteur khu vực để tiến hành xét nghiệm khẳng định nhằm đánh giá sự lưu hành của virus Zika để chủ động triển khai các biện pháp phòng chống.
Để phòng bệnh do virus Zika, PGS Nguyễn Huy Nga, nguyên Cục trưởng Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế khuyến cáo, cách tốt nhất là giảm sự tiếp xúc giữa muỗi và người. Các hoạt động có thể thực hiện bằng sử dụng thuốc chống côn trùng, mặc quần áo (tốt nhất là sáng màu) che các phần của cơ thể càng nhiều càng tốt và thường xuyên nằm ngủ có mắc màn.
Người du lịch khi đi đến vùng lưu hành virus Zika tự bảo vệ bản thân khỏi muỗi đốt, phụ nữ mang thai nên tư vấn cán bộ y tế trước và sau khi trở về.
Những phụ nữ đang và sẽ mang thai có khả năng phơi nhiễm cao, cần có biện pháp để tránh muỗi đốt, đặc biệt là không nên đến những vùng có muỗi, vùng có dịch Zika; nên được tư vấn bởi nhân viên y tế để theo dõi thai và dự phòng.
Ngoài ra, cần sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục với người bị nhiễm/nghi nhiễm virus Zika để phòng lây truyền virus Zika qua đường tình dục.
Bệnh do virus Zika là bệnh có chung véc tơ truyền với sốt xuất huyết, đều do cùng loài muỗi Aedes, chủ yếu là Aedes Aegypti ở vùng nhiệt đới. Đây cũng là loại muỗi trung gian truyền bệnh sốt xuất huyết Dengue, Chikungunya và sốt vàng... Muỗi truyền bệnh bằng cách hút virus từ người nhiễm bệnh và sau đó chuyển vào người bình thường.
Theo Trung tâm Dự phòng và Kiểm soát bệnh tật Hoa Kỳ (US CDC), virus Zika phát hiện đầu tiên ở khỉ vào năm 1947, tại Uganda, thông qua mạng lưới giám sát bệnh sốt vàng Sylvatic. Năm 1954, virus này lần đầu tiên được phân lập trên người từ 3 cư dân ở Nigeria. Đến năm 1959-1960, bệnh được xác định và lan truyền sang người.
Năm 2016, bệnh do virus này xuất hiện nhiều trên thế giới, đặc biệt là ở Brazil, Tại Brazil, nơi có nhiều ca bệnh được thông báo nhất, có 4.000 trường hợp đầu nhỏ được sinh từ các bà mẹ nhiễm Zika. Tại Việt Nam, cũng xuất hiện trường hợp đầu tiên nhiễm virus này vào năm 2016 và đến nay đã ghi nhận 265 ca mắc, chủ yếu là ở miền Trung, Tây Nguyên và các tỉnh phía Nam.
Cảnh báo: Ngồi ghế ô tô quá nóng trong ngày hè có thể khiến chị em bị viêm nhiễm vùng kín, đàn ông khó có con Điều khiển giao thông trong mùa hè, bạn nên cẩn trọng bởi ghế xe nóng tiềm ẩn rất nhiều hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe. Những ngày hè nóng bức, nhiệt độ ngoài trời có khi đạt ngưỡng 40-43 độ C ảnh hưởng không ít đến sức khỏe người điều khiển phương tiện giao thông. Rủi ro sức khỏe không chỉ đến...