Bác sĩ cảnh báo nguy cơ ngộ độc với “bài thuố.c” trị Covid-19 trên mạng

Bác sĩ cảnh báo, “bài thuố.c” điều trị Covid-19 được lan truyền trên mạng, với liều tối đa paracetamol rất có nguy cơ quá liều, ngộ độc.

“Bài thuố.c” 7 ngày khỏi Covid-19?

Trên mạng xã hội đang lan truyền “bài thuố.c” trị Covid-19, với ghi chú “xông và uống thuố.c đều trong 7 ngày sẽ khỏi”.

Theo “bài thuố.c” ngày, ngay từ ngày một khi cơ thể xuất hiện mệt mỏi, đau nhức chân tay là phải uống paracetamol ( thuố.c hạ sốt) ngày 3 lần, mỗi lần 2 viên.

2 ngày tiếp theo, khi xuất hiện thêm các triệu chứng như sốt nhẹ hoặc sốt cao, đau nhức, tiếp tục duy trì liều paracetamol ngày 6 viên chia 3 lần, kết hợp xông ở những ngày tiếp theo.

Nhìn vào “bài thuố.c” đang lan truyền này, TS.BS Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm Chống độc, BV Bạch Mai cảnh báo, nguy cơ quá liều và ngộ độc paracetamol rất dễ xảy ra, do hướng dẫn khuyên liều sử dụng tối đa. Hơn nữa, đây cũng không phải là bài thuố.c chính thống. Bộ Y tế đã ra phác đồ điều trị Covid-19 với từng giai đoạn bệnh cụ thể.

TS Nguyên cho biết, paracetamol (tên gọi khác là acetaminophen) là thuố.c có tác dụng giảm đau, hạ sốt mức độ trung bình. Ngộ độc paracetamol là nguyên nhân gây ngộ độc thường gặp nhất ở các nước phát triển. Ở Việt Nam, ngộ độc cấp paracetamol đã trở thành nguyên nhân ngộ độc thường gặp.

Ngộ độc paracetamol có thể xảy ra do lạm dụng thuố.c, dùng sai dẫn tới quá liều mà không biết khi giảm đau, hạ sốt tại nhà. Trường hợp này rất dễ xảy ra, thường với người sốt cao, kéo dài, đau nhiều, đau mạn tính… Do các biểu hiện ngộ độc paracetamol rất kín đáo, thậm chí vài ngày đầu nếu không xét nghiệm theo dõi thì không thể biết, khi được phát hiện đã muộn, tổn thương gan, thậm chí suy gan cấp, hôn mê gan và t.ử von.g.

Vì thế, với hướng dẫn liều tối đa, dùng trong nhiều ngày như “đơn thuố.c” lan truyền trên mạng rất dễ dẫn đến nguy cơ ngộ độc paracetamol.

Hơn nữa, paracetamol là thuố.c thuộc diện không phải kê theo đơn, có nghĩa là người dân có thể tự mua ở các hiệu thuố.c về để chữa các biểu hiện đau, sốt do các nguyên nhân thông thường hoặc xử trí ban đầu trước khi tới bệnh viện. Trên thị trường mỗi nước có thể có tới hàng trăm biệt dược có tên gọi khác nhau có chứa thành phần chính là paracetamol, trong đó với dạng viên có hàm lượng paracetamol mỗi viên phổ biến là 500mg. Ngoài ra thuố.c có thể ở dạng viên đặt hậ.u mô.n, gói bột hoặc siro.

Các sản phẩm thuố.c có thể chứa paracetamol đơn thuần hoặc các thành phần khác ngoài paracetamol là các thuố.c giảm đau khác phối hợp như các chất dạng thuố.c phiệ.n (như codein, tramadol), hoặc các thuố.c loại kháng histamine như chlorpheniramine, các thuố.c co mạch giúp giảm ngạt mũi như phenylephrine, các thuố.c giảm ho như dextromethorphan, codein.

Mặc dù có tên gọi khác nhau nhưng về bản chất tất cả các sản phẩm trên có thành phần tương tự nhau, người dân rất dễ dùng cùng lúc hoặc liên tiếp nhiều sản phẩm do bệnh không đỡ, kéo dài hoặc muốn dùng nhiều thuố.c để có tác dụng mạnh, dẫn tới tổng liều paracetamol hàng ngày vượt quá quy định, dẫn tới quá liều và ngộ độc lúc nào không biết.

Một trường hợp ngộ độc paracetamol được điều trị tại Trung tâm chống độc (BV Bạch Mai).

Tại Trung tâm chống độc (BV Bạch Mai) đã từng tiếp nhận bệnh nhân đang dùng thuố.c chữa động kinh, khi dùng thêm paracetamol liều 2 gam/ngày đã dẫn tới viêm gan; bệnh nhân tự dùng paracetamol quá liều để hạ sốt dẫn tới ngộ độc, viêm gan, hôn mê gan, sau đó t.ử von.g.

Biểu hiện ngộ độc paracetamol

Các biểu hiện ngộ độc ban đầu thường kín đáo, thậm chí không biểu hiện gì, hoặc có thể lẫn với các biểu hiện của bệnh gây đau, sốt. Tuy nhiên khi xét nghiệm sẽ thấy men gan tăng dần, bắt đầu từ ngày thứ 2, thứ 3 trở đi. Với trường hợp ngộ độc do lạm dụng thuố.c thì tổn thương gan có thể chậm hơn. Khi bệnh nhân đã có vàng da, chán ăn…tức là đã muộn. Khi có viêm gan nặng, người bệnh dễ bị suy gan, hôn mê gan, khi đó tỷ lệ t.ử von.g tới 50% hoặc hơn.

Bên cạnh đó, khi lạm dụng các sản phẩm này, bệnh nhân có thể bị quá liều và ngộ độc các thành phần khác kèm theo khi dùng kéo dài các chất dạng thuố.c phiệ.n như codein, tramadol có thể gây ngộ độc ảnh hưởng khả năng thở, táo bón, run tay chân, gây nghiệ.n,…quá liều các chất gây co mạch dẫn tới cơn tăng huyết áp, đau tim, ngộ độc các thuố.c kháng histamine gây mê sảng, ảo giác, táo bón, tắc ruột, co giật, loạn nhịp tim,…quá liều thuố.c giảm ho dextromethorphan gây lẫn lộn, ảo giác, hôn mê, nhịp tim nhanh,…Với trẻ nhỏ, các thành phần kết hợp này đều có nguy cơ gây thở yếu, ngừng thở.

Vì thế, TS Nguyên khuyến cáo, dù là thuố.c không kê đơn vẫn phải dùng đúng chỉ định. Liều thông thường là không quá 3 gam/24 giờ với người trưởng thành và tr.ẻ e.m 15mg/kg cân nặng cho mỗi lần và không quá 6 lần/24 giờ. Tuy nhiên, nếu sử dụng liều này cho người có nhiều yếu tố thì có thể ngộ độc.

Trên thực tế các bác sĩ khi kê thuố.c cho người bệnh trưởng thành chỉ kê 1-1,5 gam paracetamol cho mỗi 24 giờ (tương đương 2-3 viên loại hàm lượng 500mg). Tốt nhất là dùng liều thấp nhất có thể.

Những người đang sử dụng các thuố.c (đặc biệt một số thuố.c chữa bệnh lao hoặc động kinh làm tăng độc tính của paracetamol) và thể trạng của người bệnh dễ bị ngộ độc paracetamol (lạm dụng rượu, gầy yếu, suy nhược, ăn kém, nhiễ.m trùn.g nặng hoặc các bệnh gây suy mòn) cần chú ý.

Bên cạnh dùng thuố.c hạ sốt, người bệnh cần kết hợp các biện pháp như chườm, uống đủ nước, tắm nước ấm, ở trong môi trường thoáng khí… để hạ sốt.

Đặc biệt, với bệnh Covid-19, tuyệt đối không tùy tiện chữa trị theo các bài thuố.c lan truyền trên mạng, có thể nguy hiểm tới tính mạng.