Bắc Giang: Nói không với phụ gia, đặc sản Thổ Hà hút khách gần xa

Là một làng nghề cổ thuộc xã Vân Hà huyện Việt Yên tỉnh Bắc Giang, Thổ Hà được biết đến với phong cảnh hữu tình, cây đa, bến nước, sân đình…

Thổ Hà nổi tiếng với nghề làm bánh đa, và đã trở thành một đặc sản trứ danh.

Đặc sản bánh đa nem Thổ Hà với bí quyết tạo nên hương vị riêng

Tráng bánh-công đoạn khó khăn ngay cả với những người thợ lành nghề.

Vốn nổi danh với nghề làm gốm, ngôi làng cổ ven sông Cầu giờ đây được biết đến nhiều hơn nhờ đặc sản dân giã mang tên bánh đa nem. Bánh đa nem Thổ Hà trở nên quen thuộc trong mỗi gian bếp, từ gia đình đến những nhà hàng sang trọng bởi từng chiếc bánh góp phần tạo nên món “nem rán” thơm ngon hấp dẫn.

Xưa kia, để sản xuất những mẹt bánh đa chất lượng, mỗi ngày người dân Thổ Hà phải dậy từ 3-4 h sáng để chuẩn bị nguyên liệu và thực hiện các công đoạn cho kịp làm và phơi bánh. Nguyên liệu chính làm nên thứ đặc sản bánh đa nem Thổ Hà chính là bột gạo.

Gạo làm bánh đa là loại gạo tẻ nguyên chất, được xay thủ công bằng cối đá để tạo độ kết dính vừa phải, thích hợp cho việc làm bánh đa. Sau khi đã có được bột bánh ưng ý, người thợ sẽ chuyển qua công đoạn tráng bánh. Đây là một trong những khâu quan trọng, quyết định sự thành bại của đặc sản bánh đa nem Thổ Hà, bởi bánh phải tráng sao cho chín vừa, dàn đều và đảm bảo được độ dày mỏng nhất định. Do đó, buộc người thợ phải thực sự tỉ mỉ, khéo léo và tinh tế trong lúc làm việc.

Đặc sản bánh đa nem Thổ Hà.

Trước đây người làm bánh đa nem phải hì hục quạt lò để tráng bánh bằng phương pháp thủ công, nhưng từ khi có điện, với kỹ thuật tráng bánh mới theo dây chuyền cho năng suất cao đã giảm bớt sự vất vả của con người, năng suất cũng nhờ đó tăng lên.

Tuy nhiên vào những dịp cao điểm, các hộ dân làm đặc sản bánh đa nem Thổ Hà luôn đỏ lửa nhưng cũng không đủ phục vụ nhu cầu của thị trường. Thời gian bánh bán chạy nhất bắt đầu từ tháng 9 cho đến hết tháng 2 năm sau. Đặc sản bánh đa nem Thổ Hà mang hương vị thơm man mát, màu trắng ngần vừa thơm, lại vừa dai nên không những có uy tín với khách hàng trong nước mà nhiều chủ đại lý đã đến ký hợp đồng để xuất khẩu sang các nước Đài Loan, Hàn Quốc, Nhật Bản và rất được những thị trường này ưa chuộng.

Ông Trần Đình Sang, người có hơn 30 năm kinh nghiệm làm đặc sản bánh đa nem Thổ Hà chia sẻ: “Làm bánh đa nem vô cùng vất vả. Hằng ngày chúng tôi phải thức dạy từ rất sớm để tráng bánh cho kịp phơi gió. Điểm đặc biệt trong cách phơi bánh của người Thổ Hà là phơi gió chứ không phải phơi nắng. Nhờ vậy bánh sẽ có độ dẻo dai, mềm mại và dễ cuốn khi gói. Nếu phơi nắng to bánh đa nem sẽ dễ bị phồng rộp, giòn, gãy”.

“Phơi gió”-bí quyết riêng của làng nghề bánh đa nem Thổ Hà.

Bên cạnh bột bánh và cách tráng bánh của người thợ, yếu tố thời tiết quyết định nhiều đến khả năng thành công của một mẻ bánh. Người Thổ Hà quan niệm bánh đa nem chuẩn phải là thứ bánh được phơi sương sớm và hong khô bởi gió. Vì vậy trong điều kiện thời tiết những hôm thất thường, nhiều mẻ bánh không thể xuất bán khiến người thợ chịu tổn thất lớn.

Đặc sản bánh đa nem Thổ Hà không trộn phụ gia

Cụ Lê Thị Nguyệt, một nghệ nhân làm bánh đa nem của làng cho hay: “Nghề làm bánh đa nem của làng đã có từ lâu đời. Chính nhờ nghề này mà con cháu trong làng được nuôi sống và trưởng thành. Bánh đa nem Thổ Hồ mộc mạc, giản dị là thức quà quê đáng quý vùng quê Thổ Hà. Những người con xa quê và khách du lịch mỗi khi có dịp về làng đều chọn đây là thức quà đồng hành khi trở đi”

Đặc sản bánh đa nem Thổ Hà đắt khách nhờ có đặc trưng màu trắng hơi đục, thơm thoang thoảng mùi gạo tẻ nguyên chất mà không pha trộn phụ gia. Chiếc bánh không quá dày hay quá mỏng, mềm dẻo rất dễ cuốn, khi ngâm vào nước vẫn dai chứ không bị bở nát như một số loại bánh đa nem khác.

Bánh đa nem Thổ Hà có mặt tại nhiều thị trường.

Hiện nay, đặc sản bánh đa nem Thổ Hà đã có mặt ở hầu khắp các chợ, cửa hàng hay siêu thị, từ thành thị đến nông thôn. Những ngày lễ, Tết, cả làng Thổ Hà nhộn nhịp bởi những chuyến xe bốc hàng đem đi phân phối hàng cho thị trường cả nước. Không chỉ nổi tiếng trong nước, sản phẩm ẩm thực được tạo nên từ đôi bàn tay khéo léo, từ mồ hôi công sức của những người con vùng đất cổ Thổ Hà đã chinh phục được nhiều thị trường khó tính trên thế giới.

Hiện nay có khoảng hơn 400 hộ làm đặc sản bánh đa nem Thổ Hà. Trung bình mỗi ngày, một hộ sản xuất khoảng 250-300 kg mì gạo. Với giá bán trung bình trên thị trường từ 5000-8000 nghìn đồng một tệp bánh, nghề làm bánh đem lại thu nhập đáng kể, trung bình khoảng 7 đến 10 triệu đồng/người/tháng.

Trong nhịp sống hối hả, du khách có thể tìm đến với làng nghề làm bánh đa nem nổi tiếng Thổ Hà tại Bắc Giang, để được hòa mình vào không của một gian thanh bình và hiểu hơn về cái nôi sản sinh ra chiếc lá cuốn nem truyền thống.