Ba loại thẻ công dân: Thêm thẻ để… đơn giản hoá thủ tục!?

Trong khi mới triển khai việc cấp chứng minh thư nhân dân (CMTND) 12 số thay thế CTMND chín số với kinh phí lên đến hàng ngàn tỉ đồng thì trong dự thảo luật Luật Căn cước công dân lại đề xuất loại giấy tờ tuỳ thân mới: Thẻ căn cước công dân.

Chưa nói đến số tiền phải đầu tư cho việc triển khai loại thẻ mới này, nhiều chuyên gia đã nhìn thấy viễn cảnh phức tạp khi có ba loại thẻ công dân cùng tồn tại.

90% thông tin trên thẻ căn cước trùng CMTND

Theo dự thảo Luật Căn cước công dân, Chính phủ đề xuất làm thẻ căn cước công dân với tư cách là giấy tờ tùy thân có giá trị chứng nhận căn cước của công dân Việt Nam, thay thế CMTND. Theo đó, mặt trước thẻ căn cước công dân in hình Quốc huy nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam, ảnh của người được cấp thẻ, thời hạn sử dụng của thẻ; bên phải, từ trên xuống ghi dòng chữ Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Độc lập – Tự do – Hạnh phúc; dưới là dòng chữ Căn cước công dân, số định danh cá nhân, họ và tên khai sinh, họ và tên gọi khác, ngày, tháng, năm sinh, giới tính, dân tộc, quê quán, nơi thường trú.

Mặt trước của thẻ căn cước.

Mặt sau thẻ, trên cùng là bộ phận điện tử lưu trữ một số thông tin cơ bản về căn cước và thông tin khác từ cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư của người được cấp thẻ; dưới in vân tay, đặc điểm nhân dạng của người được cấp thẻ; ngày, tháng, năm cấp thẻ; chức danh người cấp, ký tên và đóng dấu. Đối với người dưới 15 tuổi thì không in ảnh, vân tay và ghi đặc điểm nhân dạng của người đó trên thẻ. Trong các buổi thảo luận tại Quốc hội về dự luật này, nhiều đại biểu Quốc hội lo ngại sự lãng phí lớn khi cùng lúc tồn tại ba loại thẻ công dân: CMTND chín số, CMTND 12 số và thẻ căn cước công dân.

Anh Hoàng Văn Nam (Tây Hồ, Hà Nội) chia sẻ: “Thẻ căn cước cũng là một hình thức CMTND, chứ có gì đâu mà cứ thay đổi liên tục, chúng tôi đã làm CMTND 12 số giờ lại có đề xuất làm thẻ căn cước thay thế. Tôi bị mất CMTND phải làm mới. Song khi làm các thủ tục sổ đỏ, giấy tờ nhà đất có bản chuyển quyền sử dụng đất dùng số CMTND 9 số, bây giờ tôi có nhu cầu bán nhà thì giấy tờ làm số CMTND 12 số . Rắc rối là tôi phải đi tới công an phường xác minh hai CMTND là một. Giấy tờ cũ nếu do chuyển nhà, thiên tai mất mát là coi như không lấy gì làm bằng chứng được. Có làm, xin lại giấy tờ cực kỳ phức tạp. Tới công an phường xin xác minh thì chỉ cấp cho một bản chứng thực khi viết tay. Từ CMTND chín số sang 12 số đã quá đủ phức tạp rồi, giờ lại muốn đổi…”.

Trao đổi với PV báo Người Đưa Tin, luật sư Nguyễn Văn Tú (Phó chủ nhiệm đoàn Luật sư Bắc Giang) cho rằng: “Công cụ quản trị công dân ở nước ta hiện nay đếm sơ sơ phải có đến gần chục loại giấy tờ, giấy khai sinh, giấy chứng sinh, giấy chứng tử, sổ hộ khẩu, CMTND…, giờ lại thêm thẻ căn cước. Nếu như công cụ quản lý con người càng nhiều mà độ khác biệt giữa công cụ này với công cụ kia lại ít đi thì đó là sự yếu kém của hệ thống quản trị công dân.

Ví dụ, thông tin một con người trong sổ hộ khẩu và trong CMTND về cơ bản có khoảng 70% giống nhau. Về mặt khoa học pháp lý thì nó phải nên tích hợp là một. Chúng ta không nên sản sinh quá nhiều thủ tục hành chính. Với tư duy đó, nay sinh ra một thẻ căn cước mà thông tin trên thẻ căn cước với nội dung CMTND giống nhau gần như toàn bộ. Chính vì vậy, việc đẻ ra thêm một tài liệu nữa thì đó chính là gánh nặng cho bộ máy Nhà nước. Trên một cơ thể vốn đã cồng kềnh, chậm chạp, đầy thứ phải cải cách mà giờ lại phải cõng thêm một thứ mà lẽ ra người ta phải bớt đi. Về mặt khoa học tổ chức thì không được. Sản sinh ra thêm một công cụ mà công cụ ấy không phải cải tiến mà chỉ bổ sung và trùng lặp thì là lãng phí và tổ chức không tốt”.

Bộ nào cũng “giữ phần” thì khó giảm bớt phiền hà

Cùng chung quan điểm về việc nên tập trung làm tốt việc cấp CMTND thay vì “đẻ” thêm một giấy tờ mới, TS. Ngô Thành Can (Phó khoa Tổ chức và Quản lý nhân sự, học viện Hành chính Quốc gia) cho biết: “Chúng ta đang đề cập đến ba loại giấy tờ tuỳ thân là CMTND cũ chín số, CMTND 12 số vừa triển khai và đề xuất thẻ căn cước. CMTND chín số đi sâu vào hầu hết các lĩnh vực trong đời sống của chúng ta, ra CMTND 12 số chúng ta đã gặp vấn đề phức tạp trong các giao dịch. Khi triển khai cấp thẻ căn cước thay cả CMTND cũ và mới có thể gây chồng chéo, lãng phí lớn và còn chính mình lại tự làm khó mình và làm khó cho người dân. Mọi thứ giấy tờ như hộ chiếu, hộ khẩu, nhà đất, sổ tiết kiệm… đều liên quan mật thiết đến CMTND. Nếu giờ thay thế sẽ kéo theo cả hệ thống phải đổi. Chúng ta đang đơn giản hóa thủ tục hành chính, vậy làm cái này có đơn giản được không?”.

Luật sư Tú cho rằng: “Bộ Công an quản lý con người nhằm mục đích an ninh; công cụ CMTND, hộ khẩu quản lý hành vi có thể xâm phạm đến an ninh trong nội địa, chứ không có tác dụng quản lý trong đời sống dân sự. Ví dụ, hộ gia đình trong Luật Dân sự là một khái niệm khác, còn hộ gia đình trong sổ hộ khẩu là khái niệm khác. Trong Luật Dân sự thì quan tâm đến vấn đề tài sản và công sức, còn trong sổ hộ khẩu thì chỉ quan tâm nơi thường trú. Nhà nước giao về quản lý dân cư thì chỉ một bộ quản thôi, còn các bộ, ban, ngành khác có quyền khai thác thông tin từ đó. Theo tôi, nên giao cho bộ Tư pháp vì công dân là vấn đề của bộ Tư pháp, an ninh chỉ quan tâm hành vi có làm mất an ninh trật tự xã hội hay không? Nó không bao phủ hết quyền công dân của con người”.

TS.Ngô Thành Can khẳng định: “Một loại giấy tờ ra đời phải đáp ứng việc quản lý tốt và thuận lợi cho người dân. Nhưng tôi chưa nhìn thấy điều đó ở các loại giấy tờ mới được đề xuất. Bên cạnh đó, việc chuẩn bị cho một hệ thống quản lý, phần mềm quản lý các dữ liệu này, nhân lực chắc chắn cực kỳ tốn kém.

Tôi đã nghe được rất nhiều lời phàn nàn từ những người được cấp CMTND 12 số khi các ngân hàng họ yêu cầu phải có chứng nhận của địa phương xác nhận người trong CMTND chín số và CMTND 12 số là một. Chúng ta chưa giải quyết xong vấn đề này thì lại đề xuất hướng mới là làm thẻ căn cước. Tôi tán đồng với nhiều ý kiến của đại biểu Quốc hội cho rằng chúng ta nên hoàn thiện việc cấp CMTND chín số hoặc CMTND 12 số thay vì “đẻ” ra một đề án mới mà việc tốn kém kinh tế và phiền phức đã được dự liệu trước. Nếu có thêm loại thẻ căn cước thì trong thời gian tới ta sẽ có 3 loại giấy tờ giao thời nhau mà lộ trình cũng chưa rõ ràng”.

TS.Ngô Thành Can, Phó khoa Tổ chức và Quản lý nhân sự, học viện Hành chính Quốc gia. Chỉ có năm quốc gia cấp thẻ căn cước cho trẻ dưới 15 tuổi TS.Ngô Thành Can cho biết, trên thế giới chỉ có năm quốc gia cấp thẻ căn cước từ khi trẻ mới sinh, gồm Argentina, Thổ Nhĩ Kỳ, ấn Độ, Malaysia và Thái Lan; còn lại trên 100 nước cấp sau khi trẻ 14 tuổi. Đặc biệt, với đối tượng trẻ dưới 15 tuổi, việc cấp một thẻ căn cước chẳng để làm gì khi mà các em chỉ đi học và các giao dịch dân sự phải có phụ huynh bảo hộ. Chúng ta sẽ vô cùng lãng phí đầu số, tiền của cho hàng chục triệu trẻ và những hệ lụỵ với việc quản lý, giữ gìn thẻ với các em mà không để phục vụ bất cứ việc gì.

Theo Người đưa tin