Ba kịch bản có thể xảy ra với kinh tế Mỹ năm 2023

Vào năm 2022, nhiều người Mỹ cảm thấy bi quan về nền kinh tế khi lạm phát tăng cao hơn, lo ngại về suy thoái lan rộng và lãi suất tăng.

Năm 2023 có thể sẽ mang đến những thay đổi.

Theo tờ Vox, có ba kịch bản kinh tế có thể diễn ra với Mỹ vào năm 2023.

Suy thoái nhẹ

Người dân mua sắm tại một siêu thị ở Arcadia, California, Mỹ. Ảnh: AFP/TTXVN

Nhiều nhà kinh tế dự báo rằng Mỹ có thể sẽ xảy ra suy thoái nhẹ vào năm 2023. Điều đó có nghĩa là tăng trưởng kinh tế và thị trường lao động sẽ suy yếu, nhưng thời gian suy thoái có thể tương đối ngắn và mức độ không quá nghiêm trọng.

Bà Beth Ann Bovino, nhà kinh tế tại S&P Global, dự báo Mỹ sẽ có hai quý GDP âm trong nửa đầu năm 2023 và tỷ lệ thất nghiệp sẽ đạt đỉnh 5,6% vào cuối năm, tăng từ mức hiện tại là 3,7%. Nhưng bà Bovino cho rằng khoản tiết kiệm thêm mà các hộ gia đình tích lũy được trong thời kỳ đại dịch sẽ tạo ra bước đệm cho nền kinh tế.

Trong những ngày đầu đại dịch, nhiều người Mỹ đã có nhiều tiền tiết kiệm hơn do không phải chi tiêu bên ngoài và nhờ gói kích thích thúc đẩy nền kinh tế. Một số nhà kinh tế cho biết những khoản tiết kiệm thêm đó, cùng với thực tế là các hộ gia đình không phải gánh những khoản nợ lớn, sẽ giúp ngăn chặn cuộc suy thoái nghiêm trọng hơn.

Tuy nhiên, nhiều người Mỹ đang rút những khoản tiết kiệm đó khi lạm phát gia tăng và các chương trình kích thích đã hết hạn.

Dự báo lạm phát cũng sẽ giảm bớt khi các đợt tăng lãi suất của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) có tác động và tiếp tục lan rộng khắp nền kinh tế. Lạm phát đã bắt đầu chậm lại: Vào tháng 11/2022, giá tiêu dùng tăng 7,1% so với một năm trước và 0,1% so với tháng trước, mức giảm so với đầu năm 2022. Mặc dù điều đó đã giúp người Mỹ bớt căng thẳng, nhưng giá của nhiều mặt hàng thiết yếu như thực phẩm và tiền thuê nhà vẫn cao hơn nhiều so với trước đại dịch.

Các quan chức Fed dự báo lạm phát sẽ chậm lại vào năm 2023, mặc dù họ cho rằng sẽ mất vài năm để đạt được mục tiêu lạm phát hàng năm 2%. Các quan chức cũng dự đoán tỷ lệ thất nghiệp sẽ tăng lên 4,6% vào cuối năm 2023.

Bà Kathy Bostjancic, nhà kinh tế trưởng tại Nationwide, dự báo một cuộc suy thoái vừa phải sẽ diễn ra vào khoảng giữa năm nay và lạm phát sẽ giảm xuống 2,8% vào cuối năm 2023. Tuy nhiên, khi lạm phát hạ nhiệt, nhiều doanh nghiệp có thể có tốc độ tăng trưởng doanh thu chậm hơn và tỷ suất lợi nhuận bị thu hẹp khi người tiêu dùng giảm chi tiêu.

Điều đó có thể khiến một số chủ lao động giảm tuyển dụng hoặc sa thải công nhân, nghĩa là ngay cả một cuộc suy thoái nhẹ cũng có thể gây khó khăn cho nhiều người.

Tránh được suy thoái hoàn toàn

Người dân mua sắm tại một siêu thị ở Monterey Park, California Mỹ. Ảnh: AFP/TTXVN

Các quan chức Fed đã nhiều lần nói rằng họ đang hướng tới mục tiêu “ hạ cánh mềm”, tức là một kịch bản mà Fed tăng lãi suất và nền kinh tế chậm lại vừa đủ để giảm lạm phát nhưng không làm xảy ra suy thoái.

Tuy nhiên, “hạ cánh mềm” rất hiếm xảy ra và Fed khó thực hiện điều này. Lần gần đây nhất Mỹ có thể “hạ cánh mềm” là vào năm 1995.

Lãi suất tăng mạnh có nguy cơ làm chậm nền kinh tế đáng kể và khiến tỷ lệ thất nghiệp tăng vọt. Nhưng tăng lãi suất quá ít có thể khiến lạm phát trở thành một vấn đề tồn tại lâu dài hơn trong nền kinh tế, dẫn tới khó giải quyết hơn trong tương lai.

Các quan chức Fed nói rằng vẫn có khả năng cho “hạ cánh mềm”. Chủ tịch Fed Jerome Powell cho biết Fed đang nhắm tới tăng trưởng kinh tế chậm nhưng ở mức dương và thị trường lao động yếu vừa phải. Ông Powell nói rằng thị trường lao động tiếp tục khó khăn khi nhu cầu tuyển người lao động vẫn vượt quá nguồn cung sẵn có. Ông nói rằng nếu những điều kiện này được tái cân bằng, điều đó sẽ giảm bớt áp lực tăng giá và tiền lương.

Bà Erica Groshen, cố vấn kinh tế cấp cao tại Đại học Cornell, cho biết thị trường lao động đang mạnh và lạm phát đang dịu đi, khiến bà tin rằng “hạ cánh mềm” hoặc suy thoái vừa phải là hai kết quả dễ xảy ra nhất. Tỷ lệ thất nghiệp ở mức thấp gần nửa thế kỷ và tăng trưởng việc làm đã chậm lại, nhưng các nhà tuyển dụng vẫn tiếp tục tạo thêm hàng trăm nghìn việc làm cho nền kinh tế mỗi tháng. Một số nhà kinh tế lập luận rằng những điều kiện thuận lợi này có nghĩa là thị trường lao động có nhiều khả năng chậm lại hơn bình thường.

Tuy nhiên, bà Groshen lưu ý rằng “hạ cánh mềm” hiếm khi xảy ra trong lịch sử.

Ông Joe Brusuelas, nhà kinh tế trưởng tại RSM, cũng cho biết dự báo của ông là 65% xác suất suy thoái trong năm tới, nhưng nếu lạm phát chậm lại nhanh hơn dự đoán của các nhà kinh tế và tiết kiệm dư thừa giúp hỗ trợ nền kinh tế, điều đó có thể giúp Mỹ tránh được suy thoái.

Suy thoái nghiêm trọng

Một kết quả khác có thể là suy thoái nghiêm trọng hơn. Mặc dù một số nhà kinh tế cho rằng điều đó khó xảy ra, nhưng suy thoái nghiêm trọng có thể trở thành sự thực nếu có một cú sốc nguồn cung lớn hoặc sự kiện địa chính trị khác ảnh hưởng đến nền kinh tế.

Người dân chọn mua hàng hóa trong siêu thị ở Millbrae, California (Mỹ) ngày 13/7/2022. Ảnh: THX/TTXVN

Ví dụ, nếu nguồn cung dầu toàn cầu hạn hẹp hơn do cuộc xung đột Nga – Ukraine hoặc do chính sách chống COVID-19 của Trung Quốc gây ra các vấn đề nghiêm trọng hơn trong chuỗi cung ứng, thì điều đó có thể dẫn đến suy thoái kinh tế toàn cầu rõ rệt hơn.

Chuyên gia Bostjancic cho rằng kinh tế Mỹ có thể xảy ra suy thoái nghiêm trọng hơn nếu lạm phát kéo dài hơn dự đoán của các nhà hoạch định chính sách. Điều đó có thể khiến Fed phải tích cực hơn trong cuộc chiến chống lạm phát, nghĩa là các quan chức Fed có thể tăng lãi suất cao hơn hoặc giữ lãi suất tăng trong thời gian dài hơn, khiến nền kinh tế tiếp tục chậm lại.