Bà bầu không muốn sinh mổ nên làm gì?

Theo dõi VGT trên

Ngày nay, sinh mổ đang dần phổ biến hơn. Tuy vậy, xét theo tự nhiên thì đẻ thường có những ưu điểm riêng với mẹ và bé. Nếu bạn cũng mong muốn mình có thể sinh thường thì hãy thực hành theo 9 lời khuyên dưới đây.

1. Bắt đầu đọc sách về sinh con tự nhiên càng sớm càng tốt

Trong suốt quá trình bầu bí, bạn có thể tìm đọc những cuốn sách về sinh nở tự nhiên của một số tác giả lớn như Sheila Kitzinger, Ina Gaskin, Marie Mongan và Jennifer. Đọc những cuốn sách này, bạn sẽ thấy sự kỳ diệu cũng như những lợi ích to lớn của việc sinh thường.

2. Tìm một bác sĩ chuyên khoa chăm sóc sức khỏe khi mang thai

Cố gắng tìm một bác sĩ chăm sóc sức khỏe bà bầu và sinh nở để hỗ trợ sự lựa chọn sinh con tự nhiên của bạn. Bạn có thể tìm một nữ hộ sinh hoặc bác sĩ địa phương, bác sĩ gia đình… miễn là đó phải là những bác sĩ có nhiều kinh nghiệm.

3. Tham dự một lớp hướng dẫn chăm sóc mang thai và sinh nở tự nhiên

Tìm một lớp hướng dẫn chăm sóc toàn bộ thai kỳ cũng như hướng dẫn sinh con tự nhiên khi bạn đang mang bầu. Đăng ký theo học các lớp học này ở ngay 3 tháng đầu của thai kỳ là tốt nhất.

Tuy nhiên, nếu bạn biết tới các lớp học này muộn thì quyết định tham gia bất cứ lúc nào cũng đều tốt hơn cho bạn. Bởi hầu hết các lớp học này đều có những chương trình hướng dẫn chăm sóc mang bầu và hướng dẫn sinh nở tự nhiên cấp tốc.

Bà bầu không muốn sinh mổ nên làm gì? - Hình 1

Sinh nở tự nhiên bao giờ cũng tốt cho cả mẹ lẫn con hơn là sinh mổ.

Video đang HOT

4. Nói chuyện với bạn bè và gia đình

Hoặc thậm chí là những người đã có kinh nghiệm sinh đẻ tự nhiên và tìm hiểu càng nhiều càng tốt về những gì họ đã làm, những gì mà họ nhìn thấy, những gì họ đã học … Ít ra khi nói chuyện và chia sẻ với những người này, bạn sẽ có thêm chút hiểu biết cũng như cái nhìn khách quan về việc này.

5. Chăm sóc cơ thể khỏe mạnh

Bất cứ điều gì bạn ăn cho mình cũng sẽ tác động đến em bé. Vì thế, cách tốt nhất là bạn nên lấy ý kiến chuyên gia dinh dưỡng để có chế độ ăn uống lành mạnh và điều độ nhất.

Duy trì một cơ thể khỏe mạnh với những chất dinh dưỡng tốt nhất sẽ đáp ứng được mọi hoạt động bình thường của khi bạn mang bầu và đáp ứng quá trình sinh nở tự nhiên.

6. Tập thể dục đều đặn trong thai kỳ

Nếu bạn đã tập thể dục trước đó, bạn có thể tiếp tục tập luyện những gì đang tập, nhưng chú ý đến những tư thế và tần suất thể dục thể thao hợp lý.

Nếu bạn muốn bắt đầu một chế độ tập thể dục mới trong thời gian mang thai, bạn nên kiểm tra với nhà cung cấp chăm sóc sức khỏe của bạn. Chẳng hạn như các lớp học yoga, đi bộ, đạp xe và bơi lội là các lựa chọn khá phù hợp với sức khỏe và thể trạng bà bầu.

7. Thực hành kỹ thuật thở mà bạn đã học được trong lớp học trước khi sinh

Bạn có thể tập thực hành bất kỳ những kỹ thuật thở nào mà bạn đã học được ở các lớp học dạy sinh nở tự nhiên trước khi sinh.

Ngoài ra, giữ cơ thể và em bé của bạn tốt nhất, tránh mọi hiện tượng của sự sinh sớm để duy trì sinh con khỏe mạnh.

8. Không xem những bộ phim tiêu cực hoặc phim miêu tả sự đau đớn của sinh đẻ

Hãy nhớ rằng nếu bạn xem, nghe những hình ảnh tiêu cực mô tả về quá trình sinh nở tự nhiên một cách đau đớn, khó nhọc nó sẽ ám ảnh bạn và dễ tạo cho bạn hình dung cho trường hợp của chính mình và con mình. Vì thế, tốt nhất là chỉ nên xem những gì tích cực để hỗ trợ tốt nhất khi sinh.

9. Tin tưởng bản thân đã đưa ra quyết định đúng

Hẳn có nhiều người sẽ phản đối khi bạn quyết định sinh thường tự nhiên với rất nhiều lý do. Nhưng bạn hãy tin tưởng vào quyết định đúng đắn và tuyệt vời của bản thân vì nó sẽ cho 2 mẹ con bạn hoàn toàn khỏe mạnh.

Và hãy nhớ rằng ngay cả trong trường hợp biến chứng hiếm gặp, bác sĩ hoàn toàn có thể giúp bạn xử lý việc sinh nở diễn ra một cách tự nhiên nhất có thể!

Theo SKDS

Bạn sắp sinh đôi?

Khi có mang đơn thai thì bạn đã có rất nhiều điều phải lo lắng về việc sinh nở rồi. Vậy nên khi bạn mang song thai, những sự lo lắng này sẽ càng bộn bề hơn. Bạn sẽ phải lo lắng vì sự nguy hiểm thường cao hơn, việc chăm sóc 2 đứa trẻ sẽ vất vả hơn...

Thực tế của nghiên cứu khoa học cho thấy, rõ ràng việc bạn sinh đôi cũng mang lại cho bạn một số vấn đề nhất định. Chẳng hạn, việc mang song thai dễ xảy ra nguy hiểm vì nó dễ xảy ra những biến chứng so với việc bạn sinh một. Tuy nhiên, bạn đừng quá lo lắng vì điều này chỉ gặp khi bạn có những dấu hiệu bất thường. Còn nếu không có bất thường đặc biệt, quá trình sinh nở các cặp song sinh cũng không có gì khác với những cuộc sinh nở một con. Chúng tôi xin giới thiệu một số thông tin liên quan đến việc bạn sẽ đẻ một cặp song sinh.

Đẻ thường hay đẻ mổ?

Khi các bà mẹ không có vấn đề sức khỏe và song thai đang ở vị trí ngôi thai thuận lợi thì các bác sỹ sẽ không chỉ định cho bạn đẻ mổ mà vẫn đẻ thường qua đường âm đạo. Việc yếu tố nào quyết định đến vấn đề đẻ mổ hay đẻ thường? Điều này cũng hoàn toàn giống với việc bạn sinh một vậy.

Bạn sắp sinh đôi? - Hình 1

Yếu tố quyết định đến việc sinh thường hay sinh mổ là ngôi thai.

Yếu tố quyết định đến việc sinh thường hay sinh mổ là ngôi thai. Bình thường, quá trình sinh đôi cũng khá dễ dàng bởi vì kích thước của song thai lại thường nhỏ hơn bình thường với đơn thai. Nếu cả hai em bé cùng hướng đầu xuống phía dưới, âm đạo của sản phụ có thể dễ dàng đưa lần lượt từng em bé ra ngoài. Nhưng cũng có trường hợp chỉ một em bé hướng đầu xuống dưới và một lát sau em bé còn lại sẽ tự động chuyển hướng (quay đầu xuống dưới) để chui ra khỏi bụng mẹ. Khi đó tùy vào tình trạng sức khỏe của bạn bác sĩ sẽ quyết định sinh thường hay sinh mổ, nếu bạn khỏe mạnh, em bé đầu ngôi thuận bác sỹ sẽ cho bạn sinh thường vì sau khi em bé đầu ra đời thì em bé thứ hai sẽ tự chuyển ngôi ngay sau đó và cuộc đẻ thường tiếp tục. Nhưng nếu trong quá trình thăm khám các bác sỹ phát hiện ra ngôi thai không thuận thì bạn sẽ được chỉ định sinh mổ.

Những lưu ý trong quá trình sinh đôi

Khi không có dự kiến sinh mổ, thì sự ra đời của cặp song sinh cũng xảy ra giống như một cuộc sinh nở bình thường.

Khi em bé đầu tiên được sinh ra, và sau khi cắt dây rốn, hoặc nữ hộ sinh chăm sóc bé thứ nhất thì bác sĩ tiếp tục đỡ đẻ bé thứ hai, nếu sau khi kiểm tra thấy ngôi thuận thì bác sỹ sẽ chỉ định người mẹ tiếp tục rặn đẻ nếu thấy người mẹ kiệt sức hoặc ngôi không thuận thì bác sỹ sẽ chỉ định sinh mổ bé thứ hai.

Hầu hết, các cặp song sinh thường ra đời khi được nằm trong bụng mẹ khoảng 37 tuần. Cân nặng của các em bé trong trường hợp này cũng thấp hơn trẻ bình thường (hầu hết các bé chỉ nặng từ 2,5 kg trở xuống). Ngoài ra, 40% những em bé song sinh cần được chăm sóc đặc biệt trong một khoảng thời gian nhất định.

Thông thường, em bé thứ hai thường chui ra khoảng vài giây sau đó, nhưng bạn cũng không cần phải vội vàng vì nhiều trường hợp có thể lâu hơn. Thực tế cũng đã ghi nhận nhiều em bé sinh đôi ra đời cách nhau vài ngày nhưng vẫn khỏe mạnh bình thường.

Sau khi hai em bé được sinh ra, bác sĩ giám sát việc trục xuất của nhau thai và chảy máu âm đạo. Nhau thai và hiện tượng chảy máu âm đạo ở sản phụ sinh đôi.

Theo SKDS

Bạn thấy bài viết này có hữu ích không?
Có;
Không

Tin liên quan

Tiêu điểm

Các món là 'vua phá dạ dày' nhiều người vẫn ăn uống vô tưCác món là 'vua phá dạ dày' nhiều người vẫn ăn uống vô tư
09:08:58 04/03/2025
Nguy cơ từ trào lưu ăn đồ sốngNguy cơ từ trào lưu ăn đồ sống
08:55:45 04/03/2025
Nhịn ăn gián đoạn kéo dài có hại gì?Nhịn ăn gián đoạn kéo dài có hại gì?
10:10:31 03/03/2025
Việt Nam có một 'thần dược' chống ung thư, kéo dài tuổi thọ, cứ ra chợ ra thấyViệt Nam có một 'thần dược' chống ung thư, kéo dài tuổi thọ, cứ ra chợ ra thấy
10:15:45 03/03/2025
Biểu hiện nhiễm vi khuẩn tụ cầu vàngBiểu hiện nhiễm vi khuẩn tụ cầu vàng
18:55:45 04/03/2025
Có nên ăn trứng kết hợp uống sữa trong bữa sáng?Có nên ăn trứng kết hợp uống sữa trong bữa sáng?
09:35:41 04/03/2025
5 không khi ăn xôi5 không khi ăn xôi
16:50:57 04/03/2025
9 lợi ích khi ăn 1 quả ổi mỗi ngày9 lợi ích khi ăn 1 quả ổi mỗi ngày
15:36:12 04/03/2025

Tin đang nóng

Nóng nhất xứ tỷ dân: Mỹ nam Thơ Ngây bị bắt khẩn cấp vì cáo buộc giết ngườiNóng nhất xứ tỷ dân: Mỹ nam Thơ Ngây bị bắt khẩn cấp vì cáo buộc giết người
17:50:03 04/03/2025
Nữ người mẫu vừa bị bắt giữ vì phạm tội ma túy bắt đầu mất kiểm soát trong tùNữ người mẫu vừa bị bắt giữ vì phạm tội ma túy bắt đầu mất kiểm soát trong tù
19:57:05 04/03/2025
Nam Em thành trò hềNam Em thành trò hề
16:59:38 04/03/2025
Mẹ bầu Vbiz gây xúc động với câu chuyện âm thầm giúp 1 bà mẹ đơn thânMẹ bầu Vbiz gây xúc động với câu chuyện âm thầm giúp 1 bà mẹ đơn thân
17:03:13 04/03/2025
Ngày sinh âm lịch của người có nhiều phúc phần, nhiều may mắn nên cả đời nhàn tênhNgày sinh âm lịch của người có nhiều phúc phần, nhiều may mắn nên cả đời nhàn tênh
18:31:53 04/03/2025
Thấy người đàn ông chạm vào vai vợ khi hát song ca, chồng rủ bạn gây ánThấy người đàn ông chạm vào vai vợ khi hát song ca, chồng rủ bạn gây án
18:23:02 04/03/2025
Trịnh Sảng tiêu tán sạch 1.000 tỷ, có tuyên bố gây sốc sau vụ bị tố làm "sugar baby" của đại gia lừa đảoTrịnh Sảng tiêu tán sạch 1.000 tỷ, có tuyên bố gây sốc sau vụ bị tố làm "sugar baby" của đại gia lừa đảo
16:56:46 04/03/2025
Á hậu gen Z ở penthouse, vướng tin bí mật sinh con tiếp tục tậu nhà mới ở tuổi 25Á hậu gen Z ở penthouse, vướng tin bí mật sinh con tiếp tục tậu nhà mới ở tuổi 25
18:08:54 04/03/2025

Tin mới nhất

5 món tuyệt đối không nên ăn vào buổi tối

5 món tuyệt đối không nên ăn vào buổi tối

19:12:52 04/03/2025
Để tránh các vấn đề về tiêu hóa và khó nghỉ ngơi, tốt nhất bạn nên ăn những bữa ăn nhẹ, ít calo. Ăn một chế độ ăn uống cân bằng và lành mạnh vào thời điểm này trong ngày là chìa khóa để có được sức khỏe tốt.
Khuyên lưỡi rơi vào dạ dày khi ăn cơm

Khuyên lưỡi rơi vào dạ dày khi ăn cơm

18:07:55 04/03/2025
Nếu không lấy kịp thời, dị vật có thể đâm thủng đường tiêu hóa, nặng hơn thì có thể gây nhiễm khuẩn, áp xe trung thất hay trong ổ bụng, viêm phúc mạc, diễn biến nặng nguy cơ đe dọa tính mạng.
Bé trai 6 tuổi nguy kịch vì điện giật khi đang chơi đùa

Bé trai 6 tuổi nguy kịch vì điện giật khi đang chơi đùa

17:04:48 04/03/2025
Sau khi bị giật điện, bé T bất tỉnh ngay tại chỗ. Phải mất khoảng 5 phút sau, người thân mới phát hiện và đưa bé đến cơ sở y tế địa phương để sơ cứu trước khi chuyển tuyến lên Bệnh viện Nhi đồng 2.
Nhiều phụ nữ mang thai nhiễm cúm, hệ lụy ra sao?

Nhiều phụ nữ mang thai nhiễm cúm, hệ lụy ra sao?

16:57:07 04/03/2025
Phụ nữ mang thai khó tránh khỏi các bệnh truyền nhiễm, đặc biệt cúm, do thời kỳ thai sản có nhiều thay đổi về cơ thể. Nội tiết, hệ thống miễn dịch bị suy giảm so với người bình thường, dẫn đến mẹ bầu rất nhạy cảm với các tác nhân gây bệ...
Bé gái phổi đông đặc do mắc cúm A và sởi: vì sao bệnh sởi ở trẻ có diễn biến nhanh và nặng?

Bé gái phổi đông đặc do mắc cúm A và sởi: vì sao bệnh sởi ở trẻ có diễn biến nhanh và nặng?

16:46:00 04/03/2025
Trẻ em là đối tượng có sức đề kháng và hệ miễn dịch kém nên khi bị lây nhiễm virus sởi thì khả năng đáp ứng miễn dịch của trẻ sụt giảm nhanh chóng, khiến bệnh diễn biến nhanh và ngày càng tồi tệ hơn.
Vì sao khoai lang được mệnh danh là siêu thực phẩm?

Vì sao khoai lang được mệnh danh là siêu thực phẩm?

16:40:52 04/03/2025
Khoai lang chứa nhiều vitamin và khoáng chất quan trọng như vitamin A, C, B6, mangan, kali và chất xơ. Đặc biệt, một củ khoai lang trung bình có thể cung cấp đến 400% nhu cầu vitamin A hàng ngày, hỗ trợ sức khỏe mắt và hệ miễn dịch.
5 loại rau là kho canxi giúp xương chắc khỏe cho độ tuổi trung niên

5 loại rau là kho canxi giúp xương chắc khỏe cho độ tuổi trung niên

15:32:58 04/03/2025
Theo y học hiện đại, rau lang chứa nhiều chất xơ, vitamin, beta caroten, magie, canxi, kali. Giá trị dinh dưỡng của lá khoai lang vượt trội hơn củ khoai lang, được mệnh danh là "nữ hoàng của các loại rau".
Đồ uống giúp xương khớp chắc khỏe trong mùa đông

Đồ uống giúp xương khớp chắc khỏe trong mùa đông

10:08:28 04/03/2025
Sữa ấm pha chút tinh bột nghệ chứa nhiều chất curcumin, hợp chất hoạt tính trong nghệ có đặc tính chống viêm mạnh. Sữa giàu canxi kết hợp với nghệ hỗ trợ cải thiện sức khỏe khớp, giảm viêm, cung cấp nhiều canxi và vitamin D.
Tin vui cho những người có thói quen ăn gừng và uống trà gừng

Tin vui cho những người có thói quen ăn gừng và uống trà gừng

08:53:55 04/03/2025
Thông qua một màn hình để xác định các thành phần hóa học của gừng liên kết với các thụ thể liên quan đến IBD, nhóm nghiên cứu đã quan sát thấy sự tương tác mạnh mẽ giữa FDN và thụ thể pregnane X (PXR).
Bài thuốc từ cá ngựa bổ dưỡng, tăng cường sức khỏe

Bài thuốc từ cá ngựa bổ dưỡng, tăng cường sức khỏe

08:46:05 04/03/2025
Theo các nghiên cứu về dược lý hiện đại, cá ngựa có tác dụng chống lão suy (làm chậm quá trình lão hóa của cơ thể), chống huyết khối, do đó có tác dụng phòng ngừa nghẽn tắc huyết quản.
Nhiễm nấm đường ruột nguy hiểm như nào?

Nhiễm nấm đường ruột nguy hiểm như nào?

08:39:25 04/03/2025
Nấm đường tiêu hóa hay còn gọi là nấm đường ruột là bệnh do nấm candida phát triển trong hệ tiêu hóa gây ra. Nấm Candida ảnh hưởng đến hệ miễn dịch và đường tiêu hóa, gây ra nấm đường tiêu hóa.
Ai không nên uống trà hoa cúc táo đỏ?

Ai không nên uống trà hoa cúc táo đỏ?

08:34:55 04/03/2025
Mặc dù trà hoa cúc táo đỏ không có tác dụng phụ nghiêm trọng đối với trẻ em, nhưng đối với trẻ dưới 2 tuổi, đặc biệt là trẻ nhỏ có thể có hệ tiêu hóa nhạy cảm, nên tránh cho trẻ uống trà này, trừ khi có chỉ định của bác sĩ.

Có thể bạn quan tâm

Cầm cố hàng trăm điện thoại iphone, chủ cửa hàng bị chiếm đoạt nhiều tỷ đồng

Cầm cố hàng trăm điện thoại iphone, chủ cửa hàng bị chiếm đoạt nhiều tỷ đồng

Pháp luật

21:53:01 04/03/2025
Xiêm nhiều lần mang điện thoại nhãn hiệu iphone SX Max đến cầm cố cho ông K để vay tiền. Khi giao dịch, Xiêm nói là máy còn nguyên tem nên không được bóc ra vì mất giá trị.
Ca sĩ hải ngoại Kavie Trần đưa chồng CEO về Việt Nam học tiếng Việt

Ca sĩ hải ngoại Kavie Trần đưa chồng CEO về Việt Nam học tiếng Việt

Sao việt

21:52:39 04/03/2025
Vì mong muốn giao tiếp thuận lợi hơn với gia đình vợ nên ông xã của Kavie Trần quyết định đăng ký học tiếng Việt tại Việt Nam.
Bùi Anh Tuấn: Từng có ý định giải nghệ, thấy mình không xứng đáng lên sân khấu

Bùi Anh Tuấn: Từng có ý định giải nghệ, thấy mình không xứng đáng lên sân khấu

Tv show

21:48:41 04/03/2025
Bùi Anh Tuấn thừa nhận từng nghĩ đến chuyện gác lại niềm đam mê nghệ thuật. Một trong những lý do anh chia sẻ là vì cảm thấy bản thân không xứng đáng đứng trên sân khấu.
Đức Anh tiết lộ mối quan hệ với hot girl sau show hẹn hò

Đức Anh tiết lộ mối quan hệ với hot girl sau show hẹn hò

Nhạc việt

21:43:47 04/03/2025
Tối 3.3, ca sĩ Đức Anh đánh dấu sự trở lại đường đua âm nhạc sau 2 năm vắng bóng với MV Có đáng để yêu thương .
Cách thế giới Ả Rập ứng phó chính quyền Trump 2.0

Cách thế giới Ả Rập ứng phó chính quyền Trump 2.0

Thế giới

21:41:15 04/03/2025
Tất cả sẽ được quyết định tại cuộc gặp cấp cao bất thường của tổ chức này vào ngày 4.3 tới ở thủ đô Cairo của Ai Cập.
Người đẹp 'Hoa hậu Việt Nam' Bé Quyên đóng phim kinh dị 18+

Người đẹp 'Hoa hậu Việt Nam' Bé Quyên đóng phim kinh dị 18+

Hậu trường phim

21:37:28 04/03/2025
Bé Quyên - người đẹp lọt Top 10 Hoa hậu Việt Nam 2022 đảm nhận vai Ngư ngay lần đầu bén duyên điện ảnh trong phim kinh dị Đồi hành xác .
Mẹ vợ đến nhà chơi, chồng tôi đã bưng ra đĩa rau luộc và đĩa cá, mẹ tôi vừa ngửi qua thì nổi giận đùng đùng

Mẹ vợ đến nhà chơi, chồng tôi đã bưng ra đĩa rau luộc và đĩa cá, mẹ tôi vừa ngửi qua thì nổi giận đùng đùng

Góc tâm tình

21:27:46 04/03/2025
Nước đi này của chồng đúng là cao tay quá, tôi không đỡ được. Tôi có tính tiết kiệm. Nhất là sau khi chồng thất nghiệp vào đầu năm ngoái, tôi càng chắt chiu hơn.
Jo In Sung và "Á hậu bị Samsung ruồng bỏ" cạch mặt vì bức ảnh liên quan tới Song Joong Ki - Lee Min Ho

Jo In Sung và "Á hậu bị Samsung ruồng bỏ" cạch mặt vì bức ảnh liên quan tới Song Joong Ki - Lee Min Ho

Sao châu á

21:26:42 04/03/2025
Mối quan hệ giữa nữ minh tinh Go Hyun Jung và tài tử đình đám Jo In Sung bỗng trở thành chủ đề nóng trên mạng xã hội.
Clip cậu bé không có cơm trưa được cô giáo nấu mỳ cho khiến dân mạng nghẹn ngào

Clip cậu bé không có cơm trưa được cô giáo nấu mỳ cho khiến dân mạng nghẹn ngào

Netizen

20:08:59 04/03/2025
Ánh mắt thẫn thờ của cậu bé vùng cao khi thấy các bạn đều có cơm trưa và nụ cười bừng sáng khi nhận tô mỳ từ cô giáo khiến clip nhận được gần 5 triệu lượt xem.
Nhâm Mạnh Dũng yêu với nàng hot TikToker từng vướng ồn ào vì ăn mặc phản cảm, giờ đã rõ thái độ của mẹ chàng cầu thủ

Nhâm Mạnh Dũng yêu với nàng hot TikToker từng vướng ồn ào vì ăn mặc phản cảm, giờ đã rõ thái độ của mẹ chàng cầu thủ

Sao thể thao

20:04:48 04/03/2025
Cặp đôi tiền đạo Nhâm Mạnh Dũng và bạn gái hot TikToker Đồng Thị Hoa Mỹ nhận được nhiều sự quan tâm của người hâm mộ khi thường xuyên chia sẻ những khoảnh khắc ngọt ngào bên nhau.
'Cha tôi người ở lại' tập 8: Vì sao bà Liên và chồng trở mặt?

'Cha tôi người ở lại' tập 8: Vì sao bà Liên và chồng trở mặt?

Phim việt

19:47:22 04/03/2025
Cha tôi người ở lại tập 8: Bà Liên năn nỉ Nguyên dành tình thương cho bé Cát Tiên; Chồng bà Liên từ chối trợ cấp tiền cho Nguyên đi du học...