Apple, Google thừa nhận dùng “phần mềm gián điệp”

Ngày 22-4, Google tuyên bố hãng từng thu thập thông tin từ các điện thoại chạy hệ điều hành Android. Trong khi trước đó Apple thừa nhận có thu thập thông tin về vị trí điện thoại iPhone mỗi 12 giờ nhằm xây dựng cơ sở thông tin dữ liệu.

Ông Trần Mạnh Hiệp đã dùng phần mềm giải mã các vị trí của một người bạn được lưu lại trong file consolidated.db trên chiếc iPad

Tờ Wall Street Journal hôm 22-4 dẫn các nguồn thông tin và tài liệu cho biết những chiếc iPhone của Apple và điện thoại chạy hệ điều hành Android của Hãng Google thường xuyên gửi thông tin của người dùng về hãng. Cụ thể, từ 21-6-2010, tức sau phiên bản hệ điều hành iOS4 cho iPhone được tung ra, những chiếc điện thoại sành điệu này bắt đầu thu thập thông tin về vị trí người dùng và lưu vào một tập tin trong máy.

Theo dõi “đường đi nước bước”

iPhone 5 sẽ chạy mạng kép Hãng Verizon (Mỹ) vừa lên tiếng xác nhận mẫu điện thoại iPhone 5 của Apple do Verizon phân phối sẽ chạy được cả hai mạng GSM và CDMA. Như vậy iPhone 5 có thể được sử dụng trên toàn cầu. Mặc dù phiên bản 4 của điện thoại vẫn đang được nhiều người dùng tìm mua nhưng giới công nghệ luôn dành sự quan tâm đặc biệt cho iPhone 5. Thậm chí có website công nghệ còn tung nhiều thông tin đồn về iPhone 6. (electronista)

Đối với iPhone, việc thu thập được thực hiện thông qua tập tin consolidated.db nằm ẩn trong hệ thống của những chiếc iPhone, iPad chạy hệ điều hành iOS 4. Khi có kết nối 3G hoặc WiFi, tập tin sẽ ghi lại toàn bộ những địa điểm người dùng đi qua. Nội dung tập tin liệt kê chi tiết tọa độ và thời gian di chuyển tương ứng của người dùng.

Các nhà nghiên cứu chưa có bằng chứng rõ ràng về việc thông tin trên có được chuyển về Apple hay không. Tuy nhiên, trong một bức thư của Apple gửi nghị sĩ Mỹ Edward Markey hồi năm ngoái, hãng này thừa nhận có thu thập thông tin về vị trí điện thoại iPhone mỗi 12 giờ nhằm xây dựng cơ sở thông tin dữ liệu.

Đối với Google, chuyên gia an ninh Samy Kamkar đưa ra kết quả nghiên cứu cho thấy một chiếc điện thoại HTC chạy hệ điều hành Android tự gửi thông tin vị trí của nó cũng như dữ liệu về các trạm phát sóng WiFi gần đó về cho Google ít nhất vài lần mỗi giờ. Trước đó hãng này cũng đã cho thu thập thông tin mạng lưới WiFi song ngưng lại hồi năm ngoái. Dù vậy, hôm 22-4 Google tuyên bố hãng có thu thập thông tin từ các điện thoại chạy hệ điều hành Android, nhưng phủ nhận thực hiện lén lút và không có sự chấp thuận của người dùng.

Phản ứng trái chiều

Thông tin này khiến những người đang sử dụng iPhone và những điện thoại chạy hệ điều hành Android hoang mang về khả năng những thông tin riêng tư bị rò rỉ. Tại Việt Nam, kỹ sư L.T.K. – làm việc tại Công ty Viễn thông điện lực đang sử dụng iPhone 4 – lo lắng: “Sự kiện này có thể sẽ buộc tôi phải đổi sang sử dụng điện thoại thương hiệu khác”. Bởi theo anh K., việc người khác có thể kiểm tra và biết mình đã ở đâu, vào thời điểm nào thật khó chịu.

Ngược lại, ông Q.H. – một chủ cửa hàng bán điện thoại di động ở Cần Thơ – cho biết việc này không ảnh hưởng đến các khách hàng của ông bởi không ai quan tâm đến chiếc điện thoại có tập tin gì và tiết lộ việc đã đi đâu, vào thời điểm nào. Bản thân ông H. cũng đang sử dụng iPhone 4 và ông cho rằng chỉ cần tắt 3G và chức năng GPS trên máy là xong.

Trong khi đó, ông Trần Mạnh Hiệp – quản trị diễn đàn công nghệ Tinh Tế – nhấn mạnh Apple có ghi rõ trong điều khoản sử dụng dịch vụ như sau: “Để cung cấp dịch vụ địa điểm trên sản phẩm của Apple, Apple cùng các đối tác và các bên được cấp phép của chúng tôi có thể thu thập, sử dụng và chia sẻ dữ liệu chính xác vị trí của bạn, bao gồm vị trí địa lý trong thời gian thực trên máy tính hoặc thiết bị của bạn”. Không chỉ Apple, smartphone của Google (chạy hệ điều hành Android) và cả RIM cũng làm điều tương tự – ông Hiệp khẳng định.

Đáng lưu ý, một chuyên gia về viễn thông cho biết thực tế ở VN, người dùng iPhone/iPad hầu như đều jail break (bẻ khóa hệ điều hành iPhone) nên không đồng bộ hóa được với kho dữ liệu iTunes trực tuyến của Apple. Vì vậy, tập tin này chủ yếu được lưu trên máy tính cá nhân của chủ điện thoại. Tuy nhiên, ông Nguyễn Hữu Quỳnh – quản trị diễn đàn Handheld Việt Nam – khẳng định khi thiết bị iPhone hoặc iPad kết nối Internet qua 3G hoặc WiFi, dữ liệu người dùng đã được gửi về Apple.

Ai được lợi? Một số ý kiến cho rằng việc thu thập sẽ giúp định vị nhanh chóng hơn, tiết kiệm băng thông… Còn theo Wall Street Journal, việc thu thập thông tin sẽ giúp Google và Apple xây dựng cơ sở dữ liệu khổng lồ, giúp họ tham gia thị trường dịch vụ định vị béo bở dự kiến bùng nổ trong một vài năm tới. Một lý do khác được đưa ra là các nhà quảng cáo sẽ hưởng lợi từ thông tin các địa điểm mà khách hàng thường hay lui tới nhằm phục vụ việc tiếp thị. Ngay cả cảnh sát cũng có thể sử dụng những thông tin này để truy tìm nghi can trong các vụ án. Ông Nguyễn Hữu Quỳnh đánh giá so với các đối thủ như Google, hiện nay Apple thu thập rất nhiều thông tin của khách hàng, nhưng có thể chỉ do mục đích thương mại như xây dựng chiến lược marketing theo địa điểm chứ không phải mục đích nào khác.

Ông Trần Mạnh Hiệp (quản trị diễn đàn công nghệ Tinh Tế):

Có thể tự giải mã

Về nguyên lý, iPhone hay iPad sẽ thu thập vị trí người dùng qua mạng điện thoại, tức dựa vào vị trí các cột phát sóng điện thoại của nhà mạng và cập nhật liên tục. Nó dựa vào ba cột phát sóng gần vị trí của điện thoại hay iPad 3G để xác nhận vị trí chứ không thông qua GPS, do đó vị trí định vị không chính xác chi tiết như GPS. Các thông tin này được lưu trong iPhone hay iPad và lưu vào máy tính mỗi lần chúng ta đồng bộ hóa iPhone, iPad với máy tính. Bằng một phần mềm đơn giản, có sẵn trên Internet có thể giải mã các thông tin đó trên bản đồ và có cả thời gian. Người dùng có thể tải phần mềm giải mã này về tại petewarden.github.com/iPhoneTracker/.

Phần mềm này chạy trên máy tính MAC, khi cài vào máy sẽ tự tìm các thông tin trong máy tính và đưa thông tin đó lên bản đồ. Để một người khác xem được thông tin này, phải vào được máy tính có sync (đồng bộ hóa) với chiếc iPhone/iPad. Tập tin consolidated.db không thể chép đi máy khác. Rất khó để người khác có thể lấy các thông tin này, trừ khi họ lấy được cả máy tính hoặc điện thoại của một người.

Ông Võ Đỗ Thắng (giám đốc Trung tâm đào tạo và an ninh mạng Athena):

Hạn chế cập nhật để tự bảo vệ

Việc Apple thu thập thông tin liên quan đến người dùng thông qua định vị vệ tinh có thể là nhằm theo dõi bản quyền, hỗ trợ người dùng cập nhật phần mềm mới… giống như tính năng hỗ trợ người dùng từ xa. Tuy nhiên, nó cũng đồng thời có thể là công cụ giám sát người dùng một cách bất hợp pháp: theo dõi hoạt động người dùng, thu thập các thông tin cá nhân… vi phạm quyền tự do cá nhân của người sử dụng. Đó là chưa kể tính năng đồng bộ hóa với máy tính, nếu hacker có thể xâm nhập được iPhone thì cũng có thể xâm nhập máy tính của họ.

Trước mắt, người dùng có thể chủ động tự bảo vệ mình bằng cách hạn chế hoạt động cập nhật thông tin của điện thoại iPhone. Thông thường điện thoại sẽ được thiết lập ở tình trạng cập nhật khoảng vài phút/lần. Người dùng có thể tắt hoặc hạn chế tính năng này.

Theo Thanh Niên