Ảo giác siêu cường của Trung Quốc

Trong khoảng thời gian 35 năm cải cách, Trung Quốc nhanh chóng trở thành một trong những cường quốc hàng đầu thế giới. Tuy nhiên, không phải những biểu hiện bề ngoài mà chính những nhân tố bên trong mới quyết định một nước có trở thành cường quốc đúng nghĩa hay không.

Chỉ trong vòng 3 năm từ 2007 cho đến 2010, quốc gia quê hương của Khổng Tử và Mao Trạch Đông đã vượt Đức và Nhật để vươn lên trở thành nền kinh tế đứng thứ hai thế giới sau Mỹ tính theo tổng lượng GDP.

Trung Quốc Nhân dân Giải phóng Quân cũng được cho là một trong những quân đội hùng mạnh nhất khu vực với chi tiêu quốc phòng năm 2013 đứng thứ hai thế giới với khoảng 115 tỷ USD. Các nhà ngoại giao Bắc Kinh hiện diện khắp mọi nơi, tham gia diễn đàn từ khu vực đến quốc tế, từ kinh tế đến chính trị, an ninh – quốc phòng.

Có thể thấy, sự trỗi dậy của Trung Quốc hiện nay lại càng được nhận thức một cách rõ nét hơn trong bối cảnh các cường quốc hàng đầu khác như Mỹ, EU hay Nhật Bản đang suy yếu tương đối.

Khủng hoảng kinh tế tài chính 2008 đã tác động mạnh mẽ tới nền kinh tế Mỹ và Châu Âu, làm bộc lộ rõ nét hơn nữa những nghịch lý của các cường quốc này.

Chính phủ Mỹ phải ngừng hoạt động do bất đồng trong chi tiêu ngân sách và nâng trần nợ là ví dụ gần đây nhất. Hay như khủng hoảng nợ công vẫn chưa hoàn toàn được giải quyết, khiến Châu Âu trì trệ kéo dài suốt mấy năm trở lại đây.

Trong khi đó Nhật Bản, cường quốc hàng đầu châu Á một thời, lại đang chật vật đối phó với nền kinh tế ì ạch cùng một dân số đang lão hóa nhanh chóng.

Tất cả những yếu tố bên trong và bên ngoài kể trên đã tạo ra một “ảo giác” của Trung Quốc”.

Không ít dự đoán đã nói rằng Trung Quốc sẽ vượt Mỹ trở thành cường quốc hàng đầu thế giới vào một tương lai không xa. Và: thế kỷ 21 sẽ là thế kỷ của Trung Quốc cũng như thế kỷ 18 thuộc về nước Anh, và thế kỷ 20 thuộc về người Mỹ.

Gần đây, những biểu hiện sức mạnh từ Trung Quốc đang được cảm nhận đậm nét, đặc biệt là với các nước trong khu vực Châu Á – Thái Bình Dương, khi nước này liên tục tiến hành hàng loạt các biện pháp cứng rắn và “cơ bắp” khi đối phó với các vấn đề tranh chấp lãnh thổ-lãnh hải.

Khái niệm về “ảo giác siêu cường” chỉ ra rõ ràng rằng không phải những biểu hiện bề ngoài mà chính những nhân tố bên trong mới có thể quyết định việc một nước có trở thành cường quốc đúng nghĩa hay không.

GDP đầu người của Trung Quốc cũng chỉ bằng 1/6 của Mỹ – Ảnh: SCMP

“Ảo giác siêu cường” của Trung Quốc được tạo ra do sự choáng ngợp mà tốc độ tăng trưởng kinh tế cũng như con số GDP mà nước này tạo ra.

Nhưng cần phải nhớ rằng con số GDP không phải cốt lõi, mà chính là tính chất và cách thức phân phối lượng GDP đó như thế nào mới quan trọng.

Dù đứng thứ hai, nhưng GDP trên đầu người của Trung Quốc cũng chỉ bằng 1/6 của Mỹ, và hàng loạt những vấn đề kinh tế xã hội khác nảy sinh khiến cho sự phân bổ của số thu nhập này rất không đồng đều.

Trung Quốc hiện còn tắc nghẽn ở một số các vấn đề như cải cách và chuyển đối thể chế, nâng cao tính hiệu quả của bộ máy nhà nước, chống tham nhũng, sự phân chia quyền lực giữa trung ương và địa phương, bất bình đẳng về phát triển giữa nội địa và duyên hải và giữa các khu tự trị.

Các vấn đề cùng tồn tại song song một lúc như những nút thắt cổ chai khó mở.

Hệ quả của nó là nền kinh tế Trung Quốc đã biểu hiện nhiều tốc độ tăng trưởng khác nhau, cùng với đó là sự trì trệ của các nổ lực cải cách sâu rộng.

Hội nghị Trung ương lần thứ ba của Đảng Cộng sản Trung Quốc hôm 9.11 được hy vọng sẽ đóng một vai trò quan trọng trong giải quyết các nút thắt của kinh tế.

Nhưng trên hết, nhiệm vụ quan trọng nhất của nó chính là hóa giải “ảo giác siêu cường” mà Trung Quốc đã mắc phải bấy lâu nay.

“Ảo giác” này cần phải được thay thế bằng thực tế thật sự mà nước này phải đối mặt.

Nhiệm vụ không hề dễ dàng, khi mà “ảo giác” này được “nuôi sống” một cách mạnh mẽ từ bên trong, mà biểu hiện sắc nét như qua cụm từ bốn chữ: “tâm lý phù thịnh”.

Theo Một thế giới