An sinh xã hội: Trợ giúp đối tượng yếu thế

Khảo sát của Bộ LĐTBXH, cả nước có 10% dân số (khoảng 8,6 triệu người) bị rối nhiễu tâm trí, trong đó số bị tâm thần nặng ước tính 2,5% (200.000 người), số người có hành vi nguy hiểm cho gia đình và cộng đồng khoảng 154.000 người. Xu hướng người bị rối nhiễu tâm trí có xu hướng gia tăng. Trong khi đó, nhân lực, cơ sở vật chất và hệ thống chữa bệnh chuyên ngành còn thiếu hụt.

CB, bệnh nhân TT Điều dưỡng người tâm thần giao lưu. Ảnh: H.M

Thiếu và yếu

Là một cơ sở lâu năm của khu vực miền Trung, nhưng Trung tâm (TT) Điều dưỡng người tâm thần (Sở LĐTBXH Đà Nẵng) vẫn còn nhiều khó khăn. Theo ông Nguyễn Văn Được – GĐ TT – quy mô TT chứa được 300 bệnh nhân, nhưng đã có tới 350 bệnh nhân của nhiều tỉnh, thành đang điều trị. Trong khi đó, ông Được ước tính Đà Nẵng có tới 2.000 bệnh nhân tâm thần cần được chữa trị. Ngoài 12 bác sĩ và y sĩ, y tá điều trị, TT thiếu nhiều nhân viên được đào tạo bài bản. Lãnh đạo TT cho biết, chỉ có 2 cán bộ trung cấp ngành công tác xã hội được dùng để tư vấn lao động trị liệu. TT đang cử 4 cán bộ theo học ĐH hệ tại chức. Trong khi đó, nhận thức về bệnh tâm thần của gia đình bệnh nhân còn chưa rõ ràng. Những khó khăn về thiếu trang thiết bị, cơ sở vật chất, phòng trị liệu người rối nhiễu tâm trí, nhân lực làm công tác xã hội được GĐ Nguyễn Văn Được rút gọn bằng kết luận: “Nhu cầu vô hạn, nhưng khả năng TT thì có hạn”.

Tạo giải pháp

Những khó khăn của TT Điều dưỡng người tâm thần Đà Nẵng phản ánh bức tranh chung trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe tâm thần của VN. Theo ông Nguyễn Văn Hồi – Cục Phó cục Bảo trợ xã hội (Bộ LĐTBXH) – các cơ sở bảo trợ xã hội (BTXH) chăm sóc người tâm thần có các chỉ số (diện tích, bệnh nhân, sự xuống cấp) dưới 30% so với tiêu chuẩn thông tư 04/2011 của Bộ LĐTBXH; khoảng 30.000 cán bộ xã, phường, y tế, trợ giúp y tế chưa được đào tạo đúng chuyên ngành; nguồn kinh phí đầu tư còn hạn hẹp, chủ yếu dành cho trợ cấp… Trong khi đó, số cơ sở chăm sóc chỉ đáp ứng được 3% số bệnh nhân tâm thần, còn lại một lượng lớn người tâm thần có hành vi nguy hiểm đến cộng đồng đang đi lang thang hoặc lưu trú trong gia đình.

Theo Bộ LĐTBXH, Đề án trợ giúp xã hội và phục hồi chức năng cho người tâm thần, người rối nhiễu tâm trí dựa vào cộng đồng giai đoạn 2011-2020 (Đề án 1215) ra đời nhằm mục tiêu tháo gỡ những vướng mắc lớn trong công tác chăm sóc, khám chữa bệnh cho người tâm thần, người rối nhiễu tâm thần. Bộ LĐTBXH ước tính tới năm 2020, VN có khoảng 250.000 người tâm thần nặng, trong đó có 200.000 người được điều trị nội trú.

Đề án đặt mục tiêu 90% số người tâm thần có hành vi nguy hiểm được phục hồi chức năng luân phiên tại các cơ sở BTXH, 90% số người bị rối nhiễu tâm trí có nguy cơ cao bị tâm thần được tư vấn trị liệu tâm lý. Về quy mô, các cơ sở bảo trợ có khả năng chăm sóc 300-500 đối tượng, xây dựng ít nhất 3 cơ sở BTXH cấp khu vực, xây mới 20 cơ sở BTXH cho người tâm thần tại các tỉnh, thành phố lớn. Theo lộ trình, giai đoạn 2011- 2015, Bộ LĐTBXH hỗ trợ thí điểm tối thiểu 10 cơ sở phòng và trị liệu rối nhiễu tâm trí, giai đoạn 2016-2020 sẽ nhân rộng mô hình tới quận, huyện, thị xã thuộc tỉnh có đông đối tượng cần chữa trị…

Theo laodong