Án oan Nguyễn Thanh Chấn: Cần hết sức thận trọng

Sau 3 ngày xét xử và nghị án, sáng 23-7, TAND tỉnh Bắc Giang đã tuyên phạt Lý Nguyễn Chung 12 năm tù về hành vi g.iết n.gười xảy ra tại thôn Me.

Đây là vụ án liên quan đến vấn đề oan sai của ông Nguyễn Thanh Chấn gây xôn xao dư luận thời gian qua. Tuy nhiên, nhìn lại quá trình diễn biến sự việc, có thể nói, lịch sử tố tụng Việt Nam chưa bao giờ có vụ án nào xuất hiện những tình tiết kỳ lạ như vụ án này. Hơn mười năm, trải qua nhiều vòng tố tụng, vụ án đã đưa các cơ quan bảo vệ pháp luật cũng như dư luận xã hội đi từ bất ngờ này đến bất ngờ khác.

N.hân c.hứng xuất hiện ở phút 89

Sau khi Lý Nguyễn Chung ra đầu thú và ông Nguyễn Thanh Chấn được minh oan bằng một bản án có hiệu lực của Hội đồng Thẩm phán Toà án nhân dân Tối cao, không ai còn mảy may nghi ngờ gì về tính xác thực của vụ án.

Vấn đề còn lại là, dư luận đang mong chờ các cơ quan bảo vệ pháp luật sớm đưa vụ án ra xét xử và có một bản án nghiêm khắc, tương xứng với hành vi phạm tội của Lý Nguyễn Chung – kẻ được cho là đã ra tay s.át h.ại chị Nguyễn Thị Hoan từ hơn 10 năm trước.

Phiên tòa xét xử Lý Nguyễn Chung

Thế nhưng, trước ngày vụ án được đưa ra xét xử sơ thẩm lần 2, n.hân c.hứng Nguyễn Thị Thu Hà bất ngờ xuất hiện với những l.ời k.hai chấn động dư luận. Theo đó, bà Hà khẳng định, chính ông Nguyễn Thanh Chấn mới là thủ phạm g.iết chị Hoan, còn Lý Nguyễn Chung chỉ là “vật thế mạng”.

Để chứng minh cho nội dung t.ố c.áo của mình, tại phiên toà sơ thẩm ngày 22/7, bà Hà đã nêu ra 14 căn cứ để khẳng định Lý Nguyễn Chung không phải là thủ phạm.

Theo đó, xuất phát từ việc được nghe chị Hoan kể lại chuyện có quan hệ tình cảm với ông Chấn, sau đó nảy sinh mâu thuẫn nên ông Chấn mới đòi chị Hoan 2 triệu đồng t.iền công chở phân bón cho cửa hàng chị. Vì không có t.iền nên chiều 15/8/2003 chị Hoan phải mang dây chuyền và hai chiếc nhẫn đi cầm cố cho bà để lấy t.iền trả ông Chấn, đến tối hôm đó thì chị Hoan b.ị g.iết.

Cũng theo bà Hà, trước khi c.hết, chị Hoan nói với bà rằng, tay ông Chấn bị gãy là do khi xếp phân bón giúp nhà chị, đống phân bị ngã đổ, đè lên làm gãy tay, chứ không phải bị cơ quan công an đ.ánh đ.ập như lời ông Chấn nói.

Điều đáng kinh ngạc hơn là bà Hà khẳng định, việc ông Chấn được giải oan là do được dàn xếp chứ ông Chấn không vô tội. Theo bà Hà thì bà Hải (người giúp gia đình ông Chấn kêu oan) đã tiết lộ, sau khi giải oan cho ông Chấn, bà Hải được nhận 30% trên tổng số t.iền bồi thường mà ông Chấn nhận được.

Ngoài ra, bà Hà cũng cho rằng, được bà Chỉnh ở gần nhà Chung cho biết, sau khi vụ án xảy ra, Lý Nguyễn Chung vẫn ở tại nhà, một thời gian sau đó mới rời khỏi địa phương…

Thật khó có thể tưởng tượng, trong một vụ trọng án đình đám, xôn xao dư luận, lại có một người dám đứng ra làm chứng, t.ố c.áo sự việc với những l.ời k.hai chấn động như thế.

Ở đây tạm thời cứ cho là, những l.ời k.hai này của bà Hà chưa được chứng minh bằng những chứng cứ xác thực, nhưng sự lý giải chi tiết, cụ thể của nó trong từng bối cảnh, từng tình tiết của vụ án, không khỏi đem lại cho người khác một cảm giác băn khoăn…

Tại sao bà Hà lại bất chấp tất cả những nguy hiểm, thị phi để kiên quyết t.ố c.áo ông Chấn là h.ung t.hủ? giữa gia đình ông Chấn với bà Hà có mâu thuẫn hay có mối thâm thù gì?

Tại sao bà Hà lại khẳng định đây là một vụ “dàn xếp” mà không phải là một lý do nào khác? Còn nữa, việc bà Hà khai bà Hải giải thích, sở dĩ không cho Lý Nguyễn Chung ra đầu thú sớm là để tránh cho người thân khỏi bị truy cứu về hành vi che giấu tội phạm. Vậy, liệu một người dân bình thường, họ có biết những vấn đề chuyên môn sâu về pháp luật như thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự không?

Hơn nữa, xét về mặt nội dung của thông tin, thì đây không phải là chứng cứ trực tiếp t.ố c.áo ông Chấn, mà nó như một câu chuyện tình cờ trong lúc nói chuyện giữa bà Hải và bà Hà. Vậy, nếu không có câu chuyện tình cờ đó, thì bà Hà bỏ công ra nghiên cứu pháp luật, tìm hiểu vấn đề thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự để dựng lên câu chuyện với mục đích gì?

Bao lâu những câu hỏi này chưa được làm rõ, chưa tìm được lời giải đáp thoả đáng thì người ta hãy còn băn khoăn về tính xác thực của vụ án này.

Có phải tất cả l.ời k.hai của bà Hà đều vô căn cứ?

Mặc dù chỉ tiếp cận tin tức vụ án qua báo chí, nhưng dưới góc độ đ.ánh giá chứng cứ, chúng tôi cho rằng, l.ời k.hai của n.hân c.hứng Nguyễn Thị Hà, ít nhất có 3 điểm phù hợp với thực tế khách quan của vụ án và đáng để cơ quan tố tụng tiếp tục điều tra làm rõ.

Thứ nhất là thời điểm Lý Nguyễn Chung rời khỏi địa phương. Theo l.ời k.hai của n.hân c.hứng Nguyễn Thị Thu Hà thì bà có nghe bà Chỉnh (gần nhà Chung) kể lại, sau khi vụ án xảy ra, một thời gian sau Chung mới đi khỏi địa phương chứ không phải bỏ trốn ngay lúc đó.

Tại phiên toà, bà Hội, ông Chúc và bà Lành đều xác nhận, ở thôn Me có người tên Lê Thị Chỉnh. L.ời k.hai này cũng phù hợp với chứng cứ là giấy tạm trú, tạm vắng năm 2004 của Chung thể hiện địa phương nơi ở là Bắc Giang.

Thứ hai, cùng với việc t.ố c.áo ông Chấn là h.ung t.hủ, bà Hà cũng đã xuất trình được một chứng cứ quan trọng đó là ” Đơn nhận tội” của ông Nguyễn Thanh Chấn.

Thứ ba, Hai chiếc nhẫn mà các cơ quan tố tụng cho rằng Lý Nguyễn Chung đã cướp của người bị hại sau khi thực hiện hành vi g.iết n.gười, bà Hà khẳng định, chị Hoan đã cầm cố cho bà trước đó, nên tại thời điểm xảy ra vụ án không thể còn 2 chiếc nhẫn. Tang vật này của vụ án đã không được cơ quan điều tra thu giữ nên đây là vấn đề còn bỏ ngỏ.

Bất thường từ thái độ của bị cáo và gia đình

Luật sư Hồ Ngọc Diệp

Có thể nói, phiên tòa xét xử Lý Nguyễn Chung là một phiên tòa hết sức kỳ lạ. Bởi lẽ, trong khi người làm chứng một mực khẳng định bị cáo không phải là người thực hiện hành vi phạm tội, thì chính bị cáo cũng như gia đình và luật sư bào chữa cho bị cáo lại cương quyết nhận tội và mong tòa xử nhanh, xử sớm.

Về phương diện tâm lý, những biểu hiện này là hết sức bất thường. Cứ cho rằng, vì sự cắn rứt lương tâm nên Lý Nguyễn Chung đã ra đầu thú. Và một khi đã đầu thú rồi thì mong toà xét xử nhanh để chấp hành án, nhằm sớm trở về đoàn tụ với gia đình.

Tuy nhiên, đã là tội phạm thì khó có tâm lý “ nóng lòng” và “mong đợi” được nhận tội như thế. Mặt khác, nếu thực sự bị cáo phạm tội thì hãy để cơ quan bảo vệ pháp luật xem xét hành vi của mình, việc gì bị cáo phải tham gia tranh luận theo kiểu “Bị cáo nghe buồn cười.

Bị cáo không biết bà Hải là ai, sao bà Hải lại dàn xếp cho bị cáo ra đầu thú” để nhất quyết giành lấy “phần thắng”, giành lấy tội trạng về mình?

Cũng như thế, ông Lý Văn Chúc (bố bị cáo) người được cho là, trước đây đã kiên quyết giấu nhẹm hành vi phạm tội của bị cáo. Thậm chí còn nghiêm cấm bà Lành (mẹ kế bị cáo) không được khai ra bất kỳ một manh mối nào, nếu Chung bị bắt thì ông sẽ t.ự s.át, thì tại phiên toà lại mong toà án “xử càng nhanh càng tốt, đúng người đúng tội chứ không phải nghe ai cả”.

Quả thật, đây là những điều hết sức vô lý. Nhưng nếu đặt nó trong tương quan với những gì n.hân c.hứng Nguyễn Thị Thu Hà trình bày thì nó lại trở nên hợp lý.

Vì vậy, các cơ quan tố tụng cần phải hết sức thận trọng khi xem xét đ.ánh giá về vụ án này. Trước hết, không thể dựa vào việc bà Hà không đưa ra được chứng cứ để cho rằng l.ời k.hai của bà là suy diễn, chủ quan. Bởi lẽ, chứng cứ là do cơ quan điều tra thu thập từ nhiều nguồn, trong đó có l.ời k.hai của người làm chứng.

Tuy nhiên, trong vụ án này, bà Hà không có mặt từ giai đoạn điều tra mà chỉ mới xuất hiện và tham gia ở giai đoạn xét xử. Vì vậy, tất cả những lời trình bày của n.hân c.hứng chưa được cơ quan điều tra tiến hành xác minh làm rõ cũng như chưa tiến hành việc đối chất giữa bà Hà với những người khác như bà Hải, bà Chỉnh…nên không thể cho rằng, đó là những l.ời k.hai không có cơ sở hay không có căn cứ.

Ngoài ra, việc HĐXX xác định, vụ án còn một số tình tiết quan trọng, chưa được làm rõ như, đôi dép bị cáo đi khi gây án không thu giữ được, bộ quần áo bị cáo mặc khi gây án đã biến mất, vết màu nâu để lại trên cánh cửa hộc nhà chị Hoan chưa xác định được… nhưng lại không trả hồ sơ để điều tra bổ sung mà vẫn tuyên phạt Lý Nguyễn Chung 12 năm tù và kiến nghị cơ quan điều tra tiến hành điều tra xác minh mở rộng vụ án là chưa phù hợp với quy định tại Điều 179 BLTTHS.

Chúng tôi cho rằng, thời gian qua, các cơ quan tiến hành tố tụng đã phải trả một cái giá quá đắt cho vụ án này, từ t.iền bạc, con người cho đến niềm tin … Vì vậy, sự thận trọng, cân nhắc trong quá trình điều tra, truy tố và xét xử lại vụ án cần phải được đặt lên hàng đầu. Tất cả những gì còn băn khoăn, nghi ngờ đều phải được làm rõ. Nếu sau khi đã làm rõ mà vẫn không có căn cứ xác định ông Chấn phạm tội như lời t.ố c.áo của bà Hà thì việc xác định Lý Nguyễn Chung là thủ phạm gây ra vụ án sẽ vững chắc và mang tính thuyết phục hơn.

Luật sư Hồ Ngọc Diệp – Đoàn luật sư TP.HCM

Theo_Người Đưa Tin