Án oan Nguyễn Thanh Chấn: Cán bộ làm sai đối mặt 15 năm tù?
Liên quan đến việc bắt giữ hai cán bộ gây oan sai trong vụ án oan của ông Nguyễn Thanh Chấn (SN 1961, trú tại thôn Me, xã Nghĩa Trung, huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang) hơn 10 năm về trước, theo quan điểm của các luật sư, việc tiếp tục làm rõ trách nhiệm của các cán bộ khác có liên quan trong vụ án này là vô cùng cần thiết.
Cán bộ làm sai đối mặt 15 năm tù?
Như đã thông tin, ngày 9/5, cơ quan điều tra VKSND Tối cao đã tống đạt Quyết định khởi tố bị can, thực hiện lệnh bắt tạm giam đối với hai cán bộ để làm rõ những hành vi sai phạm trong quá trình điều tra, xử lý vụ án của ông Nguyễn Thanh Chấn cách đây hơn 10 năm. Hai cán bộ bị khởi tố là ông Đặng Thế Vinh (Trưởng phòng 10, VKSND tỉnh Bắc Giang) và ông Trần Nhật Luật (Thượng tá, Phó Trưởng công an huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang). Cả hai bị can trên cùng bị khởi tố về hành vi cố tình làm sai lệch hồ sơ vụ án theo Điều 300 Bộ luật Hình sự.
Thông tin này cũng được Đại tá Nguyễn Văn Chức, Chánh văn phòng Công an tỉnh Bắc Giang xác nhận ngay sau đó. Ông Chức cho biết, khi cơ quan điều tra VKSND Tối cao thực hiện lệnh bắt tạm giam đối với Thượng tá Trần Nhật Luật thì cơ quan công an chưa có quyết định xử lý về chức vụ và Đảng đối với ông này. Đối với trường hợp các cán bộ công an khác có liên quan (theo như lời ông Chấn đã tố cáo – PV), ông Chức cho biết đều thuộc thẩm quyền xử lý của VKSND Tối cao. Còn đối với trường hợp ông Đặng Thế Vinh, một lãnh đạo VKSND tỉnh Bắc Giang cho biết các quyết định xử lý về chức vụ và Đảng đối với bị can này đều được làm theo quy trình.
Là người đặc biệt quan tâm đến vụ án oan Nguyễn Thanh Chấn và từng có nhiều bài viết chia sẻ về tính pháp lý trong vụ án này, luật sư Nguyễn Hoàng Tiến, Chủ tịch hội đồng Khen thưởng – Kỷ luật (đoàn Luật sư TP.Hà Nội) bày tỏ quan điểm ủng hộ thái độ cương quyết bảo vệ công lý khi cơ quan điều tra của VKS Tối cao bắt tạm giam hai cán bộ trực tiếp điều tra và giám sát vụ án này. Tuy nhiên, luật sư Tiến cũng cho rằng cần làm rõ trách nhiệm nhiều cá nhân khác cũng như Thủ trưởng cơ quan điều tra dẫn đến oan sai kéo dài trong vụ án này.
Theo lời luật sư Tiến, động thái quyết liệt trên là hành động đúng đắn của cơ quan điều tra – VKSND Tối cao. Bước đầu, cơ quan này đã đưa những cán bộ cố tình làm sai chịu sự trừng phạt của pháp luật.
Ông Chấn cùng người thân òa khóc được trở về gia đình sau 10 năm tù.
“Trong vụ án của ông Nguyễn Thanh Chấn, hành vi phạm tội của điều tra viên và kiểm sát viên đã xâm phạm hoạt động tư pháp của các cơ quan điều tra, kiểm sát gây ra hậu quả đặc biệt nghiêm trọng đẩy một người vô tội đi tù oan sai 10 năm trời ròng rã, đẩy một gia đình rơi vào bi kịch nhà tan, cửa nát. Theo quy định của pháp luật, hai cán bộ bị bắt nói trên hoàn toàn phải đối diện với khung hình phạt cao nhất lên tới 15 năm tù giam”, luật sư Tiến nhấn mạnh.
Lý giải điều này, vị luật sư đoàn Hà Nội cho biết: “Ở khoản 2, Điều 300 Bộ luật Hình sự có thể áp dụng khung hình phạt tăng nặng một cách nghiêm khắc bởi tính chất có tổ chức. Tính chất này đã được thể hiện ở chỗ vụ án đã được xem xét, đánh giá một cách kỹ lưỡng qua ba giai đoạn tố tụng, từ điều tra, truy tố, xét xử nhưng vẫn xử oan người vô tội. Có sự chỉ đạo là việc căn cứ vào các quy định của pháp luật đã quy định rõ cơ quan điều tra, VKS, tòa án được làm những gì và thẩm quyền đến đâu”.
Cũng theo lời luật sư Tiến, dưới góc độ dư luận, việc làm tích cực của cơ quan điều tra, VKSND Tối cao đã lấy lại niềm tin của người dân đối với hệ thống cơ quan và cán bộ ngành tư pháp. Vì vậy cần phải xem xét xử lý nghiêm khắc theo quy định đối với những người này thì mới có đủ sức răn đe nhằm giảm thiểu tối đa oan sai trong hoạt động điều tra, truy tố và xét xử án hình sự.
Cần tiếp tục mở rộng điều tra
Cùng trao đổi với PV về vấn đề này, luật sư La Văn Thái (Giám đốc công ty luật Tầm nhìn & Thịnh vượng) lại cho rằng: Ngoài việc điều tra các cán bộ trong vụ án Nguyễn Thanh Chấn về hành vi vi phạm quy định tại Điều 300 BLHS, cơ quan điều tra VKSND Tối cao cần tiếp tục xác minh điều tra bổ sung các điều tra viên, kiểm sát viên về các hành vi truy cứu trách nhiệm hình sự đối với người không có tội và xác định rõ hành vi bức cung, dùng nhục hình (theo Điều 299, 298 BLHS).
Video đang HOT
Luật sư Thái phân tích: “Trong vụ án Nguyễn Thanh Chấn, cơ quan điều tra của VKSND Tối cao cần phải xác định rõ thêm hai hành vi và khởi tố vụ án với tội thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng đối với thủ trưởng cơ quan, sau đó cần xem xét thêm tội truy cứu trách nhiệm hình sự người không có tội đối với cán bộ trực tiếp thụ lý, điều tra vụ án”.
“Cụ thể, bản thân ông Nguyễn Thanh Chấn không nhận tội, liên tục kêu oan mà có được những bản khai, bản cung, kết luận điều tra, cáo trạng truy tố trong đó có nội dung ông Chấn đã nhận tội thì có nghĩa phải có sự tác động nhất định về tâm lý hoặc dùng nhục hình buộc ông phải thực hiện việc nhận tội đó”, luật sư Thái nhấn mạnh.
Ông Nguyễn Thanh Chấn quỳ trước vong linh người cha là liệt sỹ khẳng định mình bị ép cung, bắt nhận tội.
Tuy nhiên sau đó, vị luật sư cũng bày tỏ quan điểm từ kinh nghiệm thực tế: “Thường thì các thủ trưởng đều chỉ đặt bút ký duyệt sau khi cấp dưới đã hoàn thành toàn bộ nội dung vụ việc. Thế nên chỉ có thể truy cứu trách nhiệm hình sự đối với người ký duyệt khi làm rõ được rằng họ biết về việc oan sai nhưng vẫn ký”.
Trách nhiệm bồi thường thuộc ai?
Về vấn đề bồi thường cho ông Chấn, luật sư La Văn Thái cho rằng, ngoài việc chịu trách nhiệm hình sự thì theo Điều 300 BLHS chắc chắn các cán bộ vi phạm phải Bồi thường theo quy định của Luật Bồi thường Nhà nước. Theo đó, hai cán bộ vi phạm phải bồi thường theo Điều 26, quy định phạm vi trách nhiệm bồi thường trong hoạt động tố tụng hình sự. Nghĩa vụ bồi thường sẽ gồm tất cả nhưng tổn hại thực tế mà gia đình ông Chấn gặp phải như: Gia đình ông mất đi người lao động chính, cùng với đó, vợ ông cũng mắc bệnh và nhập viện. Đó là chưa kể tới những tổn thương về tinh thần, danh dự và sức khỏe mà ông đã phải chịu đựng trong suốt 10 năm tù oan. Trước mắt, tòa án sẽ có trách nhiệm bồi thường cho ông Nguyễn Thanh Chấn, sau đó những cán bộ này sẽ phải hoàn trả lại số tiền đó cho tòa.
Cũng bàn về vấn đề này, luật sư Vi Văn Diện (Giám đốc công ty luật Thiên Minh – Hà Nội) lại đưa ra những quan điểm khá khác biệt. Luật sư Diện cho hay, chính cơ quan tố tụng sẽ phải đứng ra đền bù cho ông Chấn trước, sau đó mới truy thu tiền từ những người làm sai.
“Việc yêu cầu bồi thường thiệt hại cho ông Nguyễn Thanh Chấn theo tôi, phải căn cứ các quy định tại Bộ luật Dân sự và Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước để thực hiện, bản thân các bị can trong vụ án này họ là những người tiến hành tố tụng được giao nhiệm vụ, thực hiện công vụ đại diện cho cơ quan chứ họ không vì tư thù, động cơ, mục đích cá nhân.
Tuy nhiên, họ đã thực hiện sai quy trình, quy định trong hoạt động tư pháp mà mình phụ trách nên dẫn đến sai phạm nghiêm trọng. Vậy họ có thể phải chịu trách nhiệm bồi thường cho ông Nguyễn Thanh Chấn trong trường hợp này, vì những bị can này đã trực tiếp làm sai lệch hồ sơ vụ án một cách có hệ thống, hồ sơ được tiến hành một cách đầy đủ, kín kẽ khiến cho các cơ quan tiến hành tố tụng khác không thể phát hiện sai phạm để khắc phục.
Tôi cho rằng trong trường hợp này, theo quy định thì cơ quan tiến hành tố tụng phải đứng ra chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại cho ông Nguyễn Thanh Chấn sau đó thu hồi khoản bồi thường này từ những cán bộ sai phạm của mình thì mới bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp cho ông Nguyễn Thanh Chấn, đồng thời phương án này phù hợp quy định, bảo đảm tính khả thi và khả năng thực hiện trên thực tế”, luật sư Vi Văn Diện cho biết.
Theo Đời sống Pháp luật
Gần 20 cán bộ làm oan ông Chấn chưa chắc sẽ "hạ cánh an toàn"
Thực tiễn pháp lý trong thời gian qua có một nghịch lý là lấy lý do năng lực chuyên môn yếu kém hoặc lỗi vô ý thì những người tiến hành tố tụng làm oan người vô tội đều không bị truy cứu trách nhiệm hình sự và khỏi phải hoàn trả tiền mà nhà nước đã bồi thường cho người bị oan.
Trách nhiệm của những người tiến hành tố tụng trong vụ án của ông Nguyễn Thanh Chấn cách đây 10 năm sẽ được xác định như thế nào nếu ông Chấn được chính thức minh oan?
"Năng lực yếu kém" cần được xem là "thiếu trách nhiệm"
Theo thông tin từ các phương tiện thông tin đại chúng, những người trực tiếp điều tra vụ án của ông Chấn đã phủ nhận dùng nhục hình, ép cung. Những người trực tiếp xét xử vụ án của ông Chấn cũng đã phủ nhận việc cố ý ra bản án trái pháp luật.
Như vậy, việc truy cứu trách nhiệm hình sự đối với những người tiến hành tố tụng trong vụ án của ông Chấn cách đây 10 năm dưới hình thức lỗi cố ý sẽ gặp nhiều khó khăn, mặc dù hậu quả xảy ra là đặc biệt nghiêm trọng (như tội "ra bản án trái pháp luật" tại Điều 295, tội "ra quyết định trái pháp luật" tại Điều 296, tội "dùng nhục hình" tại Điều 298, tội "bức cung" tại Điều 299 Bộ luật Hình sự).
Có người cho rằng không thể truy cứu trách nhiệm hình sự được những người đã tiến hành tố tụng trong vụ án của ông Chấn cách đây 10 năm vì do nghiệp vụ non kém, mục đích là phòng, chống tội phạm, hơn nữa hiện nay họ đang giữ những chức vụ, trọng trách quan trọng trong cơ quan nhà nước ở tỉnh Bắc Giang.
Theo chúng tôi, Bộ luật Hình sự có "tội thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng" tại Điều 285 Bộ luật Hình sự là tội danh mà chúng ta có thể tham khảo nếu chúng ta muốn xác định trách nhiệm hình sự của những người liên quan trong vụ án của ông Chấn cách đây 10 năm, trong trường hợp chúng ta không chứng minh được họ xâm phạm hoạt động tư pháp.
Địa chỉ gây oan "chính danh": Tòa phúc thẩm Tòa án nhân dân Tối cao
Giả sử căn cứ xác định trách nhiệm bồi thường của nhà nước đã hội đủ trong vụ việc của ông Chấn (có bản án, quyết định chính thức xác định ông Chấn bị tù oan 10 năm) thì nhà nước sẽ phải bồi thường. Cụ thể cơ quan chịu trách nhiệm bồi thường cho ông Chấn là Tòa phúc thẩm Tòa án nhân dân Tối cao tại Hà Nội (Điều 29, Điều 32 Luật Trách nhiệm bồi thường của nhà nước).
Nếu Tòa phúc thẩm Tòa án nhân dân Tối cao tại Hà Nội bồi thường thiệt hại cho ông Chấn (tiền từ ngân sách nhà nước) thì ai sẽ phải hoàn trả tiền cho ngân sách nhà nước hay không có ai phải hoàn trả khoản tiền này cho nhà nước?
Lỗi vô ý: gây oan thấu trời cũng khỏi móc túi bồi thường!
Theo Khoản 2 Điều 57 Luật Trách nhiệm bồi thường của nhà nước, trường hợp nhiều người thi hành công vụ gây ra thiệt hại thì những người đó có nghĩa vụ liên đới hoàn trả. Tuy nhiên, trước tiên chúng ta cần xác định người thi hành công vụ có trách nhiệm hoàn trả hay không.
Theo Bộ luật Dân sự năm 2005, cơ quan tiến hành tố tụng phải bồi thường thiệt hại do người có thẩm quyền của mình gây ra khi thực hiện nhiệm vụ trong quá trình tiến hành tố tụng. Cơ quan tiến hành tố tụng có trách nhiệm yêu cầu người có thẩm quyền đã gây thiệt hại phải hoàn trả một khoản tiền theo quy định của pháp luật, nếu người có thẩm quyền có lỗi trong khi thi hành nhiệm vụ (Điều 620).
Điều 56 Luật Trách nhiệm bồi thường của nhà nước quy định người thi hành công vụ có lỗi gây ra thiệt hại có nghĩa vụ hoàn trả cho ngân sách nhà nước một khoản tiền mà nhà nước đã bồi thường cho người bị thiệt hại theo quyết định của cơ quan có thẩm quyền. Trường hợp người thi hành công vụ có lỗi vô ý gây ra thiệt hại thì không phải chịu trách nhiệm hoàn trả. Căn cứ theo đó, nếu những người tiến hành tố tụng trong vụ án của ông Chấn cách đây 10 năm không có lỗi hoặc có lỗi vô ý làm oan ông Chấn thì không có trách nhiệm hoàn trả.
Với những diễn biến vụ việc trong thời gian qua và với quy định của pháp luật hiện nay, rất khó để buộc những người tiến hành tố tụng trong vụ án của ông Chấn cách đây 10 năm (điều tra viên, kiểm sát viên, thẩm phán, hội thẩm nhân dân theo hai thủ tục sơ và phúc thẩm) phải chịu trách nhiệm hoàn trả.
Quan sát thực tiễn pháp lý trong thời gian qua, do năng lực chuyên môn yếu kém hoặc do lỗi vô ý thì những người tiến hành tố tụng làm oan người vô tội đều không bị truy cứu trách nhiệm hình sự và hầu như là vấn đề hoàn trả tiền mà nhà nước đã bồi thường cũng không được đặt ra sau đó.
Như đã phân tích, trách nhiệm của những người tiến hành tố tụng trong vụ án của ông Chấn cách đây 10 năm sẽ là đề tài mà chúng ta tiếp tục bàn luận. Và nếu họ không hoàn trả khoản tiền mà nhà nước đã bồi thường cho ông Chấn thì chúng ta cần xem xét lại các quy định của pháp luật. Bởi lẽ số tiền mà nhà nước sẽ phải bồi thường cho ông Chấn là tiền từ ngân sách nhà nước, thực chất là tiền của nhân dân.
Danh sách các cán bộ gây nên cái án tù chung thân oan trái cho ông Chấn sau 10 năm trong tù theo tố cáo của ông Chấn gồm: Ông Thái Xuân Dũng, nguyên là Phó thủ trưởng cơ quan điều tra, Phó phòng Cảnh sát điều tra. Hiện nay, ông Dũng là Chánh thanh tra Công an tỉnh Bắc Giang, quân hàm đại tá.
Ông Lê Văn Dũng, thời điểm năm 2003 là Phó phòng Cảnh sát điều tra trực tiếp chỉ huy điều tra vụ án Nguyễn Thanh Chấn. Hiện ông này là Trưởng phòng Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy (PC47), quân hàm đại tá.
Ông Đào Văn Biên, điều tra viên nay là phó Trưởng phòng PC45; ông Nguyễn Đình Dung là cán bộ điều tra chính của vụ án Nguyễn Thanh Chấn, nay là Phó trưởng Công an huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang. Ông Trần Nhật Duật là điều tra viên, nay là Phó trưởng Công an huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang. Ông Nguyễn Trung Thành, điều tra viên, người trực tiếp hỏi cung ông Chấn, hiện đang là Phó trưởng phòng Công tác Đảng, công tác quần chúng. Riêng một điều tra viên khác tên là Tân đã chết vì tai nạn giao thông.
Riêng ông Phạm Văn Minh hiện đang giữ cương vị Giám đốc Công an tỉnh Bắc Giang, vào thời điểm năm 2003 khi ông Chấn bị bắt giữ để làm rõ, ông Minh đương chức Phó giám đốc - Thủ trưởng Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Bắc Giang cũng là người liên đới trách nhiệm.
Ngoài các cán bộ điều tra nói trên, còn có Phó viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Bắc Giang Nguyễn Tiến Lựu, người ký Bản cáo trạng số 51/KSĐT-HS ngày 10.2.2004. Thẩm phán Tòa án nhân dân tỉnh Bắc Giang Nguyễn Minh Năng (chủ tọa) và thẩm phán Trần Văn Duyên đã xét xử phiên tòa sơ thẩm. (Ông Chấn còn bỏ sót ba hội thẩm nhân dân trong phiên tòa xử sơ thẩm).
Đại diện Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Bắc Giang giữ quyền công tố tại phiên tòa sơ thẩm ngày 26.3.2004 là ông Đặng Thế Vinh. Thư ký phiên tòa là ông Lê Khánh Hưng, cán bộ tòa án.
Thẩm phán Tòa án nhân dân Tối cao Phạm Tuấn Chiêm, chủ tọa phiên tòa (nguyên là Chánh án Tòa án nhân dân tỉnh Hà Giang) cùng hai thẩm phán Quản Hùng và Hoàng Doãn Đức. Đại diện Viện kiểm sát nhân dân Tối cao giữ quyền công tố phiên tòa phúc thẩm là ông Nguyễn Khắc Du, kiểm sát viên. (Ông Phạm Tuấn Chiêm ký bản án phúc thẩm số 1241/PTHS ngày 27.7.2004)
Theo Một thế giới
Ông Chấn và những ký ức về 2 cán bộ mới bị bắt giam Ngày 9-5-2014, VKSND Tối cao đã phê chuẩn quyết định khởi tố vụ án hình sự, khởi tố bị can, đồng thời ra lệnh bắt tạm giam đối với hai cán bộ liên quan đến vụ "10 năm tù oan của ông Nguyễn Thanh Chấn". Trao đổi với PV xung quanh diễn biến này, ông Chấn bày tỏ quan điểm không có lý...