Án mạng xảy ra trong gia đình: Hành vi xuất phát từ nhân cách lệch lạc

Theo thống kê, năm 2018, trong cả nước xảy ra khoảng 20.000 vụ bạo lực gia đình, trong đó cứ 2-3 ngày có 1 người chết vì bạo lực gia đình, phần đông nạn nhân là phụ nữ và trẻ em.

Các vụ án mạng xảy ra trong gia đình chiếm từ 18-20%

Đây là thông tin được ông Bùi Hoài Sơn, Viện Văn hóa nghệ thuật quốc gia Việt Nam, Bộ VHTT&DL cho hay tại tọa đàm “Đạo đức lối sống hiện nay nhìn từ các vụ bạo lực gia đình”, do Cổng TTĐT Chính phủ vừa tổ chức.

Theo ông Bùi Hoài Sơn, những vụ bạo lực gia đình thời gian vừa qua là thực trạng đáng buồn, đáng báo động và phần nào đang phản ánh vấn đề của xã hội cần phải giải quyết bắt đầu từ gia đình.

Còn ông Đào Trung Hiếu, chuyên gia tội phạm học, Bộ Công an cho biết, theo thống kê của Bộ Công an, một năm ở Việt Nam xảy ra khoảng 1.200 vụ giết người, trong đó 90% là do nguyên nhân xã hội. Số lượng các vụ án mạng xảy ra trong gia đình chiếm từ 18-20%, đây là con số rất cao.

Bạo lực gia đình diễn ra ở nhiều khía cạnh: Bạo lực thể chất, bạo lực tinh thần, bạo lực kinh tế, bạo lực tình dục… Nạn nhân chủ yếu là phụ nữ và trẻ em.

“Có thể đánh giá thông qua các vụ bạo hành gia đình, các vụ thảm án vừa diễn ra gần đây đã báo động sự xuống cấp đạo đức xã hội. Chúng tôi hay dùng hình ảnh đối tượng Nguyễn Văn Đông (trong vụ thảm sát ở huyện Đan Phượng, Hà Nội) vung dao sát hại gần như cả gia đình người em trai để đặt dấu hỏi về nhân tình thế thái “ Sao lại có thể như vậy được?”, ông Hiếu nói.

Theo ông Hiếu, nếu trong một xã hội mà đạo đức xã hội được tôn trọng, một nền văn hóa duy trì được giá trị nhân văn thì bản thân nền đạo đức xã hội đó có khả năng, có sức mạnh điều chỉnh hành vi của các thành viên trong cộng đồng tuân theo các chuẩn mực chung của đời sống. Bất cứ ai có hành xử ngược lại với chuẩn mực này đều bị cộng đồng lên án, tẩy chay, buộc thành viên đó tự điều chỉnh hành vi của mình.

“Chúng tôi đã phân tich trọng án rất nhiều năm và những đối tượng giết người nhà, sau đó họ đều cảm thấy ân hận. Đây là hành vi xuất phát từ nhân cách lệch lạc, do sự thoái hóa nhân cách từ trước đó tích tụ lâu ngày rồi dẫn đến hành vi bạo lực với người thân của mình”, ông Hiếu phân tích.

Ông Đào Trung Hiếu và Bùi Hoài Sơn trao đổi tại Tọa đàm. Ảnh: P.Thảo

Văn hóa gia đình bị hẫng hụt!

Ông Bùi Hoài Sơn lại nhìn nhận, trước đây giáo dục văn hóa trong gia đình được mở rộng từ ông bà, cô chú, văn hóa gia đình được truyền từ đời này sang đời khác một cách tương đối yên bình. Ngày nay nhu cầu kiếm sống, nhu cầu về kinh tế quá lớn, dẫn đến hiện tượng bố mẹ đều lao vào việc kiếm tiền, thời gian dành cho công việc chiếm phần lớn hơn thời gian để giáo dục con cái.

Gia đình mở rộng thu hẹp thành gia đình hạt nhân dẫn đến nhiều hiện tượng con cái bơ vơ, giáo dục trong gia đình bị xem nhẹ, rồi tác động của các phương tiện truyền thông mới hoặc những yếu tố tác động khác khiến cho văn hóa gia đình bị hẫng hụt. Khi văn hóa gia đình mất đi những yếu tố giáo dục truyền thống tốt đẹp của gia đình hay vai trò làm gương của bố, mẹ dẫn đến người con bị lạc lối trong chính gia đình của mình.

“Nhiều chuyên gia, nhà khoa học đã nói, chúng ta đang sống trong một giai đoạn chuyển đổi. Điều này sẽ tạo nên các giá trị đạo đức mới trong khi giá trị đạo đức cũ chưa mất hẳn. Điều này dễ dẫn đến một giai đoạn bơ vơ, bỡ ngỡ do chưa biết đi theo giá trị nào. Khi các định hướng về giá trị vốn để định hướng con người trong cách sống, suy nghĩ, cách làm việc… lại không được định hình rõ dẫn đến rối loạn ở trong xã hội nhất định”, ông Sơn phân tích.

Bên cạnh đó, các phương tiện truyền thông mới có nhiều mặt tiêu cực, chẳng hạn hiện tượng “Khá Bảnh”. Trong khi những điều tốt chưa hẳn sẽ lan truyền nhanh thì rất nhiều điều xấu lan truyền nhanh hơn.

“Luật pháp của chúng ta tốt, nhưng thực thi pháp luật đang có vấn đề. Nhiều khi chế tài luật pháp không đủ mạnh dẫn đến luật pháp trở thành “một điều hài hước” như xử vụ quấy rối tình dục (cụ thể là vụ việc cưỡng hôn ở trong thang máy bị phạt 200.000 đồng).

“Hành vi tội ác là kết quả của sự suy thoái chứ không phải do tranh chấp đất đai, do ghen tuông tình ái hay do những bực tức trong đời sống. Chúng tôi cho rằng đây chỉ là những tình huống bất lợi có nguyên nhân chính là sự suy thoái về đạo đức. Sự suy thoái văn hóa, suy thoái đạo đức là nguồn cơn của tội ác. Cần phải nhận diện các yếu tố tiêu cực tác động đến quá trình hình thành nhân cách của các thành viên trong gia đình hiện nay và tìm cách khắc phục những hạn chế đó”, ông Hiếu nói.

Cần tăng cường việc xây dựng văn hóa, tăng cường sự yêu thương đoàn kết gắn bó; xây dựng các cộng đồng dân cư an toàn. Bên cạnh đó, tăng cường tuyên truyền phổ biến giáo dục pháp luật, kiện toàn các tổ chức hòa giải ở cơ sở là một thiết chế hết sức quan trọng trong việc tháo ngòi nổ các xung đột.

Đồng quan điểm, ông Sơn cho rằng, giáo dục gia đình, nhà trường hay xã hội phải đồng bộ. Ví dụ, trong nhà trường dạy là gặp đèn đỏ phải dừng lại, nhưng bố chở con đi đường vẫn vượt đèn đỏ, những kiểu dạy dỗ xung đột như vậy tạo ra khó khăn cho xã hội!

Phương Thảo

Theo PLXH