Ăn cốm dẹp nghe hương nếp ngày mùa

Nói về cốm, dân xa xứ Hà Nội xưa nay vẫn nhắc nhớ về cốm làng Vòng, còn người Nam bộ thì tự hào về món cốm dẹp của người dân Khmer miệt duyên hải Trà Vinh, Sóc Trăng.

Ảnh: Thanh Hảo

Mỗi độ thu về, khi những hạt lúa nếp đầu mùa vừa ngậm sữa căng hạt, người ta gặt về để làm cốm. Thóc nếp được sàng sảy cẩn thận rồi mang đi ngâm nước một đêm, sau đó phơi khô dưới nắng. Sau khi phơi khô, nếp được rang chín và đem ra giã. Theo kinh nghiệm được người xưa truyền lại, mẻ cốm muốn cho dẻo và ngon thì bắt buộc phải rang trong những chiếc om, hay nồi đất làm thủ công. Rang lâu quá hạt nếp sẽ cứng, nhưng nếu nhanh quá thì hạt nếp còn sống khi giã cốm bị nhão. Lúc giã cốm, hai người một nam một nữ đứng đối diện bên cối, mỗi người một tay cầm chày một tay cầm cây gạt vừa giã vừa gạt cho đến khi hạt nếp dính chày rớt xuống cối. Nếp sau khi giã cho dẹp được đổ ra nia sàng sảy cho hết trấu rồi cho vào bao kín.

Nghề giã cốm dẹp từ xưa đã là một nghề truyền thống của nhiều làng làm nghề nông của người Khmer Tây Nam bộ. Cốm dẹp thường gắn liền với lễ hội Ooc-om-boc, tức là lễ cúng trăng vào rằm tháng 10 âm lịch hàng năm. Trong đêm hội, các bậc bô lão Khmer bốc cốm dẹp thành từng nắm lớn cho vào miệng trẻ con như một lời chúc phúc, cầu cho sự no đủ lâu bền. Đối với người Khmer, cốm dẹp đã trở thành vật linh, vừa là món ăn hấp dẫn đầu mùa, vừa là phẩm vật để dâng lên thần linh và trời đất. Ngày nay, dù đã qua nhiều biến động và đổi thay kinh tế, nhưng vẫn còn nhiều làng nghề cốm dẹp như Phú Tân ở Mỹ Tú, Sóc Trăng, Ba So ở Cầu Ngang hay thị trấn Duyên Hải, Trà Vinh… Cốm dẹp cùng với cơm dừa rám nạo nhuyễn, cho vào một ít đường cát hoặc đường thốt nốt, tưới một chút nước dừa tươi lên trộn đều để chừng một giờ cho cốm dẻo là ăn được. Khi ăn, bốc từng nhúm nhỏ cốm dẹp cho vào miệng để mùi thơm của nếp sữa, vị ngọt béo dần dần thấm sâu vào lưỡi mà trân trọng mùa màng.

Theo SGTT