Ai thao túng đất nông lâm trường?

Cả nước có gần 8 triệu ha đất nông lâm trường (NLT), nhưng chỉ nộp ngân sách 180 tỷ đồng/năm (bằng một nhà máy cỡ vừa). Ngân sách nhà nước thất thu, vậy lợi tức từ đất NLT đã bị ai thâu tóm? Các doanh nghiệp NLT thực sự tồn tại để làm gì? PV Tiền Phong đi tìm câu trả lời này.

Ảnh minh họa.

Mảng màu sáng, tối

Bức tranh quản lý đất NLT tại huyện Quỳ Hợp (tỉnh Nghệ An-nơi có khoảng 70.000 ha đất NLT) dường như chia thành 2 mảng sáng-tối. Trong khi người dân chật vật với mảnh đất mưu sinh thì dường như có hiện tượng những khoảng rừng NLT rơi vào tay quan chức…

Xã Tam Hợp (huyện Quỳ Hợp, tỉnh Nghệ An) là điểm nóng về tranh chấp giữa người dân và NLT nhiều năm qua. Câu chuyện bắt nguồn từ cách quản lý đất NLT.

Ăn chặn của dân

Giữa các khoảnh rừng tốt là những mái nhà đơn sơ. Ngày nắng, ô tô gầm cao vào còn khó, ngày mưa, coi như họ bị biệt lập.

Ông Nguyễn Bá Hải-Trưởng thôn Hợp Thành, xã Tam Hợp cho hay: Nhiều năm, ông cùng các hộ dân ngược xuôi để đòi tỷ lệ ăn chia sản phẩm rừng của chương trình phủ xanh đất trống đồi núi trọc theo Quyết định 327 của Chính phủ với Lâm trường Đồng Hợp. Lâm trường có đất, dân có sức. Thế nhưng theo ông, lợi dụng sự thiếu hiểu biết và thông tin của người dân, lâm trường chia phần như bố thí.

Lâm trường Đồng Hợp mới đầu chia cho người dân được giao khoán đất trồng 10%. Nhiều người dân xã Tam Hợp thấy không thể tin nổi khi mình là người trực tiếp sản xuất, nhưng lại được trả công ít ỏi. Ông Hải thay mặt những người dân nghèo tự nghiên cứu chính sách và bắt đầu hành trình đi đòi quyền lợi.

Đòi mãi qua các cấp chính quyền, tỷ lệ chia được nâng lên 25% và cuối cùng lên mức hơn 60%. Tuy nhiên, dù có được mức hơn 60%, chắc chắn người dân vẫn còn thua thiệt do còn phụ thuộc vào việc định giá trị mỗi hécta đất NLT của chính “ông chủ”. Ông Hải nói: “Người dân trồng cây có thể thu được 150 triệu đồng/ha/năm trong khi lâm trường báo doanh thu chỉ 50 triệu đồng/ha. Chúng tôi vẫn thấy chưa minh bạch, tiếc cho đất”.

Việc thu hồi đất của NLT thực tế hết sức khó khăn. Cũng tại Quỳ Hợp, hồ chứa nước bản Mồng (trị giá gần 4.500 tỷ đồng) là trường hợp phức tạp nhiều năm. Dân không chịu giao đất, đưa quan tài ra ngã ba đường, ra điều kiện với chính quyền. Bí thư huyện Quỳ Hợp Võ Thị Minh Sinh từng nhiều lần vào gặp dân thuyết phục với lời hứa sẽ đổi cho người dân một diện tích tương đương để sản xuất.

Dân chấp nhận giao đất; tuy nhiên, công cuộc tìm được đất để đổi cho dân không dễ dàng. “Hầu hết đất của NLT đã được giao khoán; giờ ai chịu bỏ đất ra? Lấy của người này lại phải kiếm đất khác để đổi thành ra vòng luẩn quẩn, không lối thoát” – Trưởng phòng Tài nguyên môi trường huyện Quỳ Hợp Lê Sỹ Hào nói. Quỳ Hợp đang gặp khó khăn tương tự tại dự án làm bãi xử lý rác thải.

Phó chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An Đinh Viết Hồng ký quyết định thu hồi hơn 5 hécta đất của NLT Quỳ Hợp. Khi triển khai, diện tích đất đó lại có nhiều gia đình đã gắn liền với đất hàng chục năm qua. Huyện lại xin tỉnh cơ chế đất đổi cho dân (Phó chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An Huỳnh Thanh Điền đã ký văn bản đồng ý). Nhưng hầu hết đất lâm trường đã được giao khoán.

Những dấu hỏi về cán bộ “địa chủ”

Gia đình bà Hoàng Thị Quế đến bản Thung Khẳng (xã Thọ Hợp, Quỳ Hợp) làm kinh tế từ năm 1993. Cả nhà có 8 sào vườn nhận thầu của lâm trường với tỷ lệ 49/51 (người làm hưởng 49%, lâm trường hưởng 51%). Nhà 5 miệng ăn, đất hẹp không nuôi nổi người, phải làm thuê, trông nom đất rừng cho người khác.

Theo Tiền Phong