Ai đang điều tra vụ máy bay Nga rơi?

Hỏng hóc kỹ thuật? Lỗi của con người? Nổ bom trên máy bay? Trúng tên lửa? Các nhà điều tra từ Ai Cập, Nga và Tây Âu cùng nhảy vào cuộc tìm hiểu nguyên nhân làm rơi chiếc máy bay Metrojet của Nga với những động cơ, lợi ích, ý đồ khác nhau.

224 người Nga đã bỏ mạng trong tích tắc – Ảnh: Reuters

Với thân nhân của 224 con người đã tử nạn theo chiếc máy bay rơi, nguyên nhân khiến cha, mẹ, anh, em, bạn hữu họ phải chết là câu hỏi cần được làm sáng tỏ càng nhanh càng tốt. Cả thế giới cũng muốn biết câu trả lời đó. Nga hay tất cả các bên đang tham gia điều tra cũng muốn biết. Nhưng họ vào cuộc điều tra với những động cơ khác nhau, đem theo những lợi ích quốc gia, lợi ích kinh tế khác nhau giữa những toan tính đan xem phức tạp.

Báo New York Times điểm qua danh sách những gương mặt chủ chốt liên quan đến vụ rơi máy bay thảm khốc trên bán đảo Sinai.

Nga

Vì sao liên quan? Metrojet là hãng hàng không của Nga. Chiếc máy bay đang trên đường đến Nga. Toàn bộ 224 con người trên máy bay hầu hết đều mang quốc tịch Nga (trừ 3 người Ukraine). Vụ rơi máy bay được xem là một thảm họa quốc gia ở Nga, cờ rủ trên khắp đất nước và Tổng thống Nga Vladimir Putin yêu cầu “điều tra toàn diện” vụ việc.

Động cơ riêng. Nga đang giữa chiến dịch quân sự ở Syria để bảo vệ chính quyền của Tổng thống nước này, ông Bashar al-Assad – đồng minh duy nhất của Nga trong khu vực. Ông Assad đang bị hàng loạt lực lượng đối lập tìm cách lật đổ, bao gồm cả IS. Nga phải bảo vệ an toàn cho hoạt động hàng không cùng các lợi ích khác của Nga trong khu vực.

Không kích ở Syria là một trong những cách Nga đang cố gắng bảo vệ lợi ích quốc gia – Ảnh: AFP

Ai Cập

Vì sao liên quan? Chiếc máy bay bị rơi cất cánh từ Sharm el Sheikh, một thành phố du lịch nghỉ dưỡng của Ai Cập bên bờ Biển Đỏ. Nó rơi ở bán đảo Sinai, khu vực quân đội Ai Cập đang phải chật vật chống lại các thành phần ly khai Hồi giáo, bao gồm cả các đồng minh của IS.

Vì máy bay rơi trên lãnh thổ Ai Cập nên chính quyền nước này đang dẫn đầu cuộc điều tra, nắm quyền kiểm soát các nhà điều tra quốc tế trong việc tiếp cận xác máy bay, các thông tin từ hộp đen, từ hệ thống radar trên mặt đất cũng như từ các nhân chứng.

Thủ tướng Ai Cập Sherif Ismail (áo vest đen, ở giữa) cùng các nhà điều tra kiểm tra hộp đen máy bay – Ảnh: AFP

Động cơ riêng. Thông thường, chính quyền Ai Cập hợp tác với phương Tây trong cuộc chiến chống lại các tổ chức như kiểu IS. Cùng lúc, Ai Cập cũng cố gắng duy trì mối quan hệ thân thiện với Nga, vốn xưa nay chẳng ưa gì phương Tây.

Nền kinh tế Ai Cập lệ thuộc sâu rộng vào du lịch nhưng những năm dài bất ổn chính trị và các cuộc tấn công khủng bố khiến du khách nước ngoài e dè đất nước xinh đẹp huyền bí này. Sharm el Sheikh là một trong số rất ít những địa điểm còn lại thu hút được khách nước ngoài, trong đó một phần không nhỏ là từ Nga.

Hẳn Ai Cập đang rất mong chờ một kết quả điều tra không gây thêm bất lợi cho ngành du lịch của nước này: tai nạn là do hỏng hóc kỹ thuật, lỗi của phi công hay những nguyên nhân đại loại như thế. Còn khủng bố bắn rơi máy bay thì sẽ là đại họa cho ngành du lịch đang điêu đứng của Ai Cập.

Sharm el Sheikh là một trong những điểm du lịch hiếm hoi ở Ai Cập còn tấp nập du khách – Ảnh: AFP

Metrojet

Vì sao liên quan? Metrojet là hãng hàng không điều hành chiếc máy bay thuê bao bị rơi. Hãng này còn có tên là Kogalymavia. Sau vụ rơi, vợ của viên phi công phụ nói với báo giới rằng chồng bà từng chê bai về tình trạng của máy bay – chiếc Airbus A321-200. Trước đây, trong một lần hạ cánh xuống Cairo hồi năm 2001, đuôi máy bay đã bị hỏng một phần.

Động cơ riêng. Cách bảo dưỡng và bảo đảm an toàn máy bay đương nhiên là điều cực kỳ quan trọng cho danh tiếng, sự sống còn của hãng cũng như mức độ bồi thường mà Metrojet phải chịu sau tai nạn thảm khốc này.

Dù chỉ được tiếp cận hiện trường một cách rất hạn chế và không được đụng tới bất kỳ thông tin nào từ hộp đen, ban lãnh đạo Metrojet nhanh chóng chơi đòn tấn công phủ đầu, tìm mọi cách phủ nhận mọi nguyên nhân liên quan đến cách điều hành của hãng.

Metrojet hy vọng thương hiệu của mình sẽ không bị rách toạc như trên xác máy bay. Nguyên nhân tai nạn có ý nghĩa sống còn – Ảnh: AFP

“Chúng tôi loại trừ 100% mọi hỏng hóc kỹ thuật trên chiếc máy bay, chúng tôi cũng loại trừ 100% lỗi của phi công hay của bất kỳ người nào”, phó giám đốc phụ trách hàng không của Metrojet, ông Aleksandr A. Smirnov tuyên bố với báo giới hôm 2.11.

Tây Âu

Vì sao liên quan? Chiếc máy bay rơi là sản phẩm của Airbus, hãng máy bay châu Âu đặt trụ sở tại Pháp và đăng ký ở Ireland. Nó được lắp ráp ở Đức vào năm 1997, hộp đen cũng được sản xuất ở Đức. Các nhà điều tra của Airbus và của chính phủ Đức, Pháp, Ireland đều đã đến Ai Cập.

Hẳn Airbus và các nước liên quan điều muốn giữ uy tín thương hiệu Airbus danh giá – Ảnh: Reuters

Động cơ riêng. Airbus A321-200 đạt uy tín về an toàn và mức độ tin cậy rất cao. Tất nhiên, cả hãng Airbus và các quốc gia liên quan đều muốn bảo vệ danh tiếng đó. Chiếc máy bay rơi chỉ mới “hưởng dương” chưa đầy 1/2 quãng đời được lập trình sẵn 60.000 giờ bay của nó.

IS

Vì sao liên quan? Ngay sau vụ rơi máy bay, IS – tổ chức khủng bố đang “mắc mứu” với cả chính phủ Ai Cập và Nga: bị Ai Cập truy lùng ở Sinai và Nga truy lùng ở Syria – tung một clip nhòe nhoẹt bảo rằng chính IS đã bắn rơi chiếc máy bay bằng tên lửa. Tất nhiên, IS chẳng có tí phần nào trong cuộc điều tra chính thức liên quan tới vụ rơi máy bay, nhưng có thể IS là bên liên quan lớn nhất tước đi mạng sống của 224 công dân Nga.

IS bảo đây là “tác phẩm” của mình, nhưng các nhà điều tra, nhất là Nga, hy vọng IS không phải là nguyên nhân – Ảnh: Reuters

Động cơ riêng. Các nhà điều tra nghi ngờ tuyên bố bắn rơi máy bay của IS, cho rằng IS chưa với được tới tầm sở hữu và vận hành tên lửa bắn rơi được máy bay. Tuy nhiên, các nhà điều tra không loại trừ khả năng tấn công khủng bố theo kiểu “phổ thông” hơn, chẳng hạn đặt bom trên máy bay.

Không ai bàn cãi gì về động cơ chống Nga của IS, tổ chức từng tuyên bố thánh chiến chống lại Nga sau khi Nga đưa máy bay sang Syria truy lùng các tổ chức chống lại chính quyền Syria, trong đó có IS. Sau những gì xảy ra, người Nga đang lo sợ đây là câu trả lời của IS.

Kiều Oanh

Theo Thanhnien